Çocuk Eğitiminde Önemli Prensipler

İyi bir çocuk yetiştirmek, hazineler dolusu servetten daha hayırlıdır Çünkü bunlar yaşayan hazinelerdir

(CGSalzman)


1 Ailede kazanılan davranış ve tutumlar, her zaman düzenli bir eğitimin sonucu olarak

değil genellikle karşılıklı etkileşim sonucu ve rasgele gerçekleşmektedir

2 Eğitimin en temel şartlarından birisi eğitici ve eğitilen arasındaki diyalogun

(karşılıklı konuşmanın) sağlıklı olarak tesis edilmesidir Bu ilişki ne kadar sağlıklı ise verilen eğitimin sonuçları da o kadar iyi olacaktır Iyi bir iletişim kurmanın yolu da çocuğu ve kendimizi anlamaktan geçer

3 Eğer bir halk veya topluluğun diğerlerinden ayrıcalığı varsa, onlar insanların

haklarını gasp ederek insanlık âleminin başına bela olabilirler Kısa bir zaman sonra böyle kimselerin kalpleri katılaşır, başkalarının elem ve gözyaşları onları etkilemez olur Çocuklar da baskı altında ezilen insan topluluklarındandır Onları baskı altında tutanlar, özellikle anne ve babalardır Çocuklara revā görülen bu muameleler, yeni yetişenler tarafından da görülerek âdetā gelenek hālini almaktadır

4 Çocukların davranışlarının kaynağı, anne ve babalarının hareketleridir Aslında

hatanın kimde olduğunu daha iyi anlamak için onlar üzerinde araştırma yapmak gerekir Çocuklar, anne ve babalarına benzerler ve onların karakterlerini yansıtırlar

5Bazıları başka çocukları örnek gösterirler: “Bak şu çocuğa, nasıl hareket ediyor? Sen

de böyle olmalısın!” diyerek çocuğun yaratılışına uygun olmayan şeyleri yaptırmaya kalkışıp çocuğu āsi, hırçın ve pısırık bir hâle getirirler

6Anne ve babaların yanlış davranışlarından ilk önemli örnek; kendi yapmadıklarını

onlardan istemeleri

7 Ikinci örnek: Aşırı ileri görüşlülük: Bazı anne ve babalar, yakınarak çocuklarına en

iyi terbiye ve eğitimi verdikleri halde onların neden kötü davranışta bulunduklarını bir türlü anlayamadıklarını söylerler Bunun sebebini biraz detaylı olarak araştırırsak, şu sonuç ortaya çıkar: Bu kötü hareketlerin kaynağı, çocuklara farkında olmadan verilen birkaç saatlik olumsuz derslerdir

8 Üçüncü örnek: Yanlış eğitim: Insanın keyfi yerindeyse, kötü davranışları ve

alışkanlıkları görmezlikten gelebilirAncak onu kızdıran bir şey varsa, çocuğunu küçük bir hatadan dolayı cezalandırır Bazen suç işleyen çocuklar, bu işlediği suçu kabul edince dayak yerler Bazen de yalan söyleyerek dayaktan kurtulurlar En ufak hatadan dolayı –mesela bir bardak kırmak gibi- çocuk affedilmeyip hemen dövülebiliyor Çocukları bu şekilde yetiştirmek, ateşin üzerine benzinle gitmek gibidir

9 Çocukların duygularına değer vermezseniz ve sadece onlara haksızlık ederseniz, kendinizden nefret ettirirsiniz

Küçük kız, annesini sevindirmek için bardakla çiçek götürüyor, merdivenleri çıkıyordu Ayağı kayarak düştü ve bardak kırıldı Annesi kızının ne yapmak istediğini öğrenmek gereği duymadan eline bir sopa alarak üzerine yürüdü…Bir yandan vurmaya,bir yandan da “Güzelim bardağı kırarsın ha!”diye bağırmaya başladı

Takdir ve öpücük beklerken bir ton dayak yiyen küçük Dilara, yapılan haksızlık karşısında çok hiddetlendi Uzun süre olanları unutamadı ve annesine içinden kin besledi Ona bir daha çiçek hediye ettiğini gören de olmadı

10 Çocuklar arasında ayrımcılık yapılırsa, ilgilenilmeyen ve horlanan çocuk, iltifat gören ve sevilen diğer kardeşlerini kıskanır, nefret ve kızgınlıkla bakar, anne-babasına karşı ise kin duyar ve inat eder

11 Çocukları sevdikleri şeylerle korkutursanız, onlardan soğutmuş olursunuz

12 Anne ya da babadan biri haklı olarak çocuğunu azarlar ve ceza verirken diğeri çocuğa arka çıkar, korur ve şımartırsa, çocuk kendisini azarlayan, ceza verenden nefret eder

13 Çocuklarınıza karşı hissiz olur, onların üzüntü ve sevinçlerine katılmazsanız, böylece size karşı kin duymalarını sağlamış olursunuz

14 Çocuklarınız bir hata mı yaptı? Hemen alaya alıp dalga geçerek hatırlatırsanız, böylece sizden nefret edebilirler

15 Çiğdem, annesinden biraz dikiş dikmeyi öğrenince, annesine becerikliliğini göstermek için bir mendil kenarı çevirmek istedi Bu mendilin kenarını çevirirse, annesi onu nasıl da takdir ederdi, diye düşünüyorduÜmitler içinde, bütün dikkatini dikişe vermişti Işin tam ortasındayken küçük kızın parmağına iğne batıverdi Kızcağız, bu acı karşısında feryat ve figan ederek, yerinde zıplamaya başladıBu acısına bir çare bulur diye annesine koştu Fakat ilgisiz ve düşüncesiz anne, kızının bu haline acıması gerekirken kahkahayla gülmeye başladı Diğer kardeşleri de annelerinin kahkahasına katıldılar Iğnenin parmağına batmasından çok kendisiyle alay edilmesi acı veriyordu ona Benzer olaylar ve annesinin benzer olayları devam ettikçe küçük yüreğinde annesine karşı kin ve nefret duyguları kabarıyordu Artık hiçbir şeyle kendisini ispatlamak istemiyor, nefreti, davranışlarına da yansıyordu Annesini üzmek için onun dediklerinin hep tersini yapıyordu Anne ise Çiğdem’in bu ters davranışlarına bir sebep bulamıyor, şaşırıyordu

16 Çocuklarınıza sık sık yalan söyler ve onları aldatırsanız, işte o zaman size güven duymadıklarını görürsünüz

17 Çocuklara neyin nasıl yapılacağını öğretmeden; rasgele emirler verirseniz ve yapılıp yapılmadığını kontrol etmezseniz, hiçbir zaman yerine getiremeyeceğiniz tehditler savurursanız, sizi dinlemezler alay ederler Daha sonra sizi aşağıladıklarını göreceksiniz

18 Hediye verme ya da ceza konusunda vaatlerde bulunursanız, sözünüzü yerine getirinYoksa çocuklar sözlerinizin boş olduğunu, tutarsız olduğunu anlarlar

19 Çocuklarınızın birbirlerini aşağılamalarına, kavga ve gürültü çıkarmalarına müsamaha gösterir, suçun kimde olduğunu araştırmadan hemen dayak atarsanız, böylece çocukların birbirlerine düşman olacaklarını görürsünüz

20 Sürekli insanların kötülüklerinden bahsederseniz, çocuklarınızı insan sevgisinden mahrum edersiniz

21 Anne ve babalar, çocuklarına, fakirlere ve yardıma muhtaç insanlara merhamet edilmemesi gerektiğini anlatarak, cimrilik ederek bunlara yardım etmeyi “boş yere harcama” sayarlarsa, çocukların kalbinde yardım etme duyguları tükenir Artık fakirlere karşı hissiz ve soğuk davranırlar Hatta onlardan nefret bile etmeye başlarlar

22 Anne ve babalar, devamlı birbirleriyle tartışır, hakaret eder, sürekli hatalarla çocuklara örnek olurlarsa, çocuklar onları aşağılarlar ve onlar da kavgacı ve tartışmacı olurlar

23 Çocuklarınıza küçük yaştan itibaren, zavallı ve masum insanların acılarıyla alay etmeyi öğretirseniz, onlar da muhakkak böylece zalim ve acımasız olacaklardır

24 Çocuğunuz birisine öfkeliyse onu destekleyip kışkırtmakla işte onların yüreklerine intikam hırsını rahatça yerleştirmiş olursunuz

25 Birileri çocuğunuzu aşağılar veya ona hakaret ederse, siz bunu iyice abartırsanız kalbindeki kin ve intikam hisleri eksilmez

26 Çocuklarınıza başkalarının uğradığı felaketler karşısında sevinme öğretilirse, onlar diğer insanların mutluluklarına kızıp, kıskanırlar ve böylece kalplerdeki sevgi ve merhamet duyguları kaybolur

27 Çocuklarınızı, bazı hayvanların kirli ve pis olduklarına inandırabilirseniz, onları diğer hayvanlardan da tiksindirebilirsiniz

28 Çocuklarınız tabiatın güzellikleriyle ilgilenmek isterlerse, buna mani olunursa, onları değişik telkinlerle bu duygudan vazgeçirmeye çalışılırsa, o vakit tabiata karşı duyarsız ve hissiz olacaktır

29 Çocuklarınıza, henüz öğrenim yaşına gelmeden, ısrarla yabancı dil öğretmeye çalışırsanız, göreceksiniz kabiliyetlerinin nasıl köreldiğini

30 Çocuklarınıza cinlerden, hayaletlerden, büyüden, peri masallarından, kötü kalpli cadıdan bahsedilirse, böylece onların her gece cin ve hayaletlerden korktuklarını göreceksiniz

31 Çocukları ölümden korkutmamak için, onun çok korkunç bir şey olmadığını anlatmalısınız

32 Çocuklarınıza Allah’ın hep ceza verip azap ettiğini anlatırsanız, böylece onların Allah’tan ve dinden uzaklaştıklarını göreceksiniz

33 Çocuklarınızı dinden uzaklaştırmak istemiyorsanız dini bilgileri öğrenmeleri için baskı yapmamalı, hatta bu sebeple onları dövmemelisiniz

34 Dindar insanları kötüleyip, arkalarından konuşarak çocuklarınızı dinden uzaklaştırmış olursunuz

35 Istedikleri her şeyi hemen yerine getirirseniz, çocuğunuz inatçı biri olur

36 Çocuklarınızı yalan söylemesini istemiyorsanız onları küçük yaşta buna alıştırmamalısınız

37 Çocuklarınızın size her anlattığına hiçbir araştırma yapmadan inanırsanız onları yalancı yapabilirsiniz

38 Çocuklarınız yaptıkları hataları size bildirip doğru söyledikleri zaman onları cezalandırırsanız böylece yalan söyleme ihtiyacı duyarlar

39 Çocuklara, nazlanmasına neden olacak şekilde davranıp, üzerine fazla düşerseniz tembelliğe ve yalana teşvik etmiş olup, konuşmalarınızla yalan söylemelerini kolaylaştırabilirsiniz

40 Çocuklarınıza her şeyin kötü tarafını gösterirseniz; onları somurtkan, kendilerinden şikayet eden ve hayatta karamsar insanlar yaparsınız

41 Çocukları, başkaları aleyhinde konuşmaya teşvik ederseniz büyüdüklerinde iftira atmaya da alıştırmış olursunuz

42 Sahip olamayacakları şeyleri güzel göstermek suretiyle çocuklarınızı somurtkan ve çekilmez hale getirebilirsiniz Hiç de kötü hayatları olmayan çocuklar, yaşantılarından memnun olmamaya başlarlar

43 Normal isteklerine aldırılmayan fakat zorla yaptırmak istedikleri hemen yerine getirilen çocukların inatçı hale geldiklerini göreceksiniz

44 Çocukları, sevmedikleri ve başaramayacakları meslekleri seçmeye zorlamamalısınız, yoksa yetenekli olmadıkları mesleklerde beceriksiz, faydasız ve neşesiz hale gelirler

45 Her istediklerinde çocuklarınıza bol bol harçlık verir ve bu parayı ne yaptıklarını hiç sormazsanız zamanla hırsızlık yapmaya yönelirler

46 Çocuklarınızın gözleri önünde evliliğe dair mahrem olan şeyleri yaparsanız ruhsal yapıları bozulur

47 Her istediklerini yemelerine göz yumarsanız çocuklarınızı obur yapabilirsiniz

48 Çocuklarınızın, kendilerini size beğendirmek için gösterdikleri gayretleri görmezlikten gelmeyin Aksi halde onları tembel, düzensiz ve hayata karşı isteksiz yapabilirsiniz

49 En küçük hatalarından dolayı bile çocuklar dövülürse, çok kolay aptal olurlar

50 Aşırı içki içen anne-babalar, çocuklarınızın nasıl geri zekâlı olduğunu gözlerinizle görün!

51 Çocukların her işi başkalarına yaptırılır, kendi başlarına bir iş yapmalarına da fırsat verilmezse, beceriksiz ve pısırık bir hâle gelirler

52 Çocuklarınızın düzenli ve tertipli olma heveslerini kırmayın, yoksa onları düzensiz bir hâle getirebilirsiniz

53 Çocuklarınızı küçük yaşta süslü püslü, gösterişli ve modaya uygun giyindirirseniz, büyüdüklerinde onları “moda hastası” tipler olarak görebilirsiniz

54 Çocuklara sık sık çalışmanın zorluğundan bahsetmeyin, bahsederseniz bu, onların avare ve haylaz kimseler olarak yetişmesini sağlar

55 Çocuklarınızı, çok küçük yaşlarda zekalarının gelişmesi için zorlarsanız onların böylece aptallaştıklarını görebilirsiniz:

Bir profesörün sevimli bir kızı dünyaya gelmişti Birkaç hafta sonra hareketleriyle gösterdiği zeka belirtileri, anne ve babayı pek sevindirmişti Bir yaşına geldiğinde yaptığı ilginç hareketlerle, söylediği sözlerle dikkatleri üzerine toplamaya başlamıştı

Çocuk gücünden fazla gayret göstermeye başladı Arkadaşları dışarıda oynarken, o odasına kapanıp, hayret edilecek kadar çok şeyler öğrendi Dört yaşına geldiğinde her şeyi okuyabiliyor, bu arada Fransızca ve coğrafya dersleri alıyordu Altı yaşındayken tarih dersleri almış ve çoğu yazarları okumuştu On iki yaşına geldiğinde eski medeniyetlerden bahsediyor, bir sanat tenkitçisi gibi şair ve yazarları tenkit ediyor, yeni çıkan savaşların sonuçları hakkında kendinden emin şeyler söylüyordu

Ne var ki on üç yaşından sonra gerilemeye başladı Kızcağız, okuduğunu anlayamaz ve hiçbir şeyi kafasında tutamaz hâle geldi Sonunda kafası hiçbir şey alamaz aptal biri oldu Çocuklar ata benzer Daha gelişmeden önce onlara yük vurulursa, küçük ve güçsüz kalırlar

56 Çocuklara, paranın çok değerli bir şey olduğunu sık sık hatırlatırsanız cimrileştirirsiniz

57 Durmadan vazifelerini anlatmak, çocukları öğüt dinlemez hale getirir, göreceksiniz ki zamanla duyarsız bir hâle geleceklerdir

58 Kötü alışkanlıkları çocuklarınızın yanında sık sık tekrarlarsanız, onların sizi örnek aldıklarını ve bu alışkanlıkları kazandıklarını görebilirsiniz

59 Çocukları ya kendi hallerine bırakmak; yahut bakıcılara emanet edip onlarla hiç ilgilenmemek, kötü huylu hâle getirir

60 Çocuklarınızı sağlıklı büyütmek istiyorsanız, onların üzerine titreyip çok nazlı yetiştirmeyin

61 Temiz hava ve bol güneşten mahrum yaşamak, sağlıksız yetişmeye yol açar

62 Çocukların üzerine titremek, en ufak bir rahatsızlıktan dolayı doktor doktor gezdirmek, hazır yiyeceklere alıştırarak bol bol ilaç vermek, onları ölüme yaklaştırır

63 Çocuklarınızı sağlıksız bir bakıcıya verirseniz onların da hastalıklı ve zayıf kimseler olduğunu görürsünüz

64 Bütün rahatsızlıkların ana kaynağı, bizzat insanın ta kendisidir Cahillik, bātıl inançlar, tembellik, başıbozukluk ve en önemlisi, fikri hayatın kaynağı olan din ve manevi değerlerin yeterince bilinmemesidir Şâyet bu hastalıklara şifā bulmak gerekiyorsa:

1 Insanların düşünmeye sevk edilerek kendilerine dönmeleri sağlanmalıdır Yegâne çarenin de bizzat kendilerinde olduğu onlara anlatılmalıdır

2 Çocuklar, mantıklı ve yaradılışlarına uygun olarak eğitilmeli ve yetiştirilmelidir Insanların kurtuluşu, ancak iyi eğitim iledir


ÇOCUK NE YAŞARSA ONU ÖĞRENIR:

65 Eğer bir çocuk sürekli eleştirilmişse; kınama ve ayıplamayı öğrenir

66 Eğer bir çocuk kin ortamında büyümüşse; kavga etmeyi öğrenir

67 Eğer bir çocuk alay edilip aşağılanmışsa ; sıkılıp utanmayı öğrenir

68 Eğer bir çocuk sürekli utanç duygusuyla eğitilmişse; kendini suçlamayı öğrenir

69 Eğer bir çocuk hoşgörü ile yetiştirilmişse; sabırlı olmayı öğrenir

70 Eğer bir çocuk desteklenip, yüreklendirilmişse; kendine güven duymayı öğrenir

71 Eğer bir çocuk övülmüş ve beğenilmişse, taktir etmeyi öğrenir

72 Eğer bir çocuk hakkına saygı gösterilerek büyümüşse; adil olmayı öğrenir

73 Eğer bir çocuk güven ortamı içinde yetişmişse; inançlı olmayı öğrenir

74 Eğer bir çocuk kabul ve onay görmüşse; kendini sevmeyi öğrenir

75 Eğer bir çocuk aile içinde dostluk ve arkadaşlık görmüşse, bu dünyada mutlu olmayı öğrenir


KAYNAKLAR:

1- Nerede Hata Yaptık?;

(Orijinal Adı: Krebsbüchlein Oder Answeisung Zu Einer

Unvernünftigen Erziehung Der Kinder) ;C Gotthilf Salzman;

Türkiye Baskısı: Etüt Yayınları; Samsun 1999