Bipolar Bozukluk Nedir ?

Manik-depresif hastalık olarak da bilinen bipolar (iki uçlu) bozukluk, nüfusun %1-2'sini etkileyen ciddi bir duygudurum bozukluğudur Bu durum 'bipolar' bozukluk olarak adlandırılmaktadır çünkü kişinin duygudurumu, maniden (taşkınlık) depresyona (çökkünlük) aşırı 'iki uç' arasında değişebilmektedir Manik atak (epizod) sırasında, kişi aşırı mutlu ya da iritabl olurken, depresif atak sırasında son derece üzgün ve umutsuz hisseder Epizodlar arasında kişinin duygudurumu normal olabilir Duygudurumdaki bu değişimler ya da 'duygudurum dalgalanmaları' saatler, günler, haftalar ya da aylarca sürebilir Sağlıklı kişilerdeki normal 'iniş ve çıkışların' tersine, bu duygudurum dalgalanmaları şiddetli ve yaşamı tehdit edici olabilir ve normal, sağlıklı işlevselliği engelleyebilir
Bipolar bozukluk herhangi bir kimseyi herhangi bir yaşta etkileyebilirse de, tipik olarak ergenlik döneminin sonu ya da erişkinlik döneminin başında başlamaktadır Çoğunlukla bir hastalık olarak tanınmamakta ve bu bozukluğu olan kişiler gereksiz yere yıllarca ve hatta onyıllarca istirap çekebilmektedir Tedavi edilmediğinde, alkol ve madde kötüye kullanımı, bozulmuş ilişkiler, kötü iş veya okul performansı, finansal ve sosyal sorunlar ve artan intihar riski gibi yıkıcı sonuçlar doğurabilmektedir
Oysa doğru tanı, etkili tedavi ve uygun destekle, bipolar bozukluğu olan pek çok kişi duygudurum dalgalanmalarında denge sağlayabilmekte ve normal, üretken ve tatmin edici yaşam sürebilmektedir

BİPOLAR BOZUKLUĞUN TEDAVİSİ VAR MIDIR?

Bipolar bozukluk modern tıbbın başarıyla tedavi edebildiği hastalıklardan biridir Tedavisinde iki aşama söz konusudur:

- Atak tedavisi

- Koruyucu tedavi

Atak tedavisi

Hastanın zaman zaman geçirdiği manik veya depresif atakların tedavisidir

Manik atağın tedavisi

Manik atağın ayaktan tedavisi çok zordur Hastanın genellikle yatırılması gerekir Beyinde dopamini azaltan ilaçlarla hasta genellikle 2-4 hafta içinde tam veya tama yakın düzelme gösterir

Mani atağının çok ağır olduğu veya ilaçlarla düzelmediği durumlarda, halk arasında “şok tedavisi” olarak bilinen elektrokonvülsif tedavi (EKT) uygulanır

Depresif atağın tedavisi

Depresif atak ağır değilse hasta yatırılmadan da tedavi edilebilir Bipolar bozukluk içinde görülen depresyonlarda genellikle antidepresan ilaçlardan kaçınır, başka sinir sistemi ilaçlarıyla tedaviyi tercih ederiz Ağır veya dirençli depresyonlarda elektrokonvülsif tedaviye başvururuz

Koruyucu tedavi

Bipolar bozuklukta asıl kritik nokta koruyucu tedavidir Çünkü ataklar geçici tabiattadır, ama tekrarlama riski her zaman vardır

Bipolar bozukluğun koruyucu tedavisinde kullanılan ilaçlara “duygudurumu düzenleyicileri” adı verilmektedir Bu amaçla en çok başvurulan ilaç, 107 elementten biri olan lityumdur Ama son yıllarda bazı epilepsi (sara) ilaçlarının da bipolar bozuklukta etkili olduğu anlaşılmıştır

Koruyucu tedaviyle atak sıklığı azaltılır, hasta tekrar mani veya depresyon geçirse bile bunların hafif olması ve kısa sürmesi sağlanır Bazı hastalar ömürleri boyunca bir daha hiç hastalık atağına yakalanmazlar

Hasta ömür boyu ilaç kullanmaya mecbur mudur? Böyle bir mecburiyet yoktur 2-5 yıl koruyucu tedavi sürdürülür, hasta bu sırada yeni bir atak geçirmezse ilaç kesilir Bu arada atak tekrarlarsa daha uzun süre ilaç kullanılır Hastaların küçük bir bölümünde ne yapılırsa yapılsın ataklar sık sık tekrarlamaktadır Ancak yeni tedavi yöntemleri bu hastaların da acısını hafifletmekte, ümitlerini canlı tutmaktadır Uzm Dr Oğuz Tan
e-psikoloji