Kraliyet Sanatı - (Goblen)

Kraliyet Sanatı - (Goblen)


Moster Köprüsü




Kraliyet Sanatı olarak Fransada ortaya çıkan Gobleni, 19 Yüzyılda Türkiyeye gelmiş ve son zamanlarda hızla benimsenir olmuştur 1603’te Fransa Kralı IVncü Henri, Gobelin ailesine ait bir binada François de La Planche ve Marc de Comans namındaki adamlara iki dokuma imalathanesi kurdurmuştu


Kardaki Kilise






Bunların oğulları çok güzel işler dokumuşlardı 1662’de Colbert, Goblen’lerin bu binasında saraya mahsus mobilyaları yapmak üzere bir imalathane tesis ettirdi ki burada saraya ve bilhassa Versailles (Versay) sarayına mahsus duvar örtüleri, perdeler, kanepe ve koltuk kumaşları gibi dokumalar yapılıyordu Bu atölyeler bilahare büyütüldü ve çalışan işçilerin adedi artırıldı Meşhur sanatkâr Le Brun buraya müdür tayin olunarak 1662’den 1690 tarihine kadar bu vazifeyi gördü Le Brun bilhassa bu atölyelerin dahili teşkilatı ile uğraştı ve birçok güzel eserler meydana gelmesine amil oldu, fakat bütün bu muvaffakiyetler sarayın parasına mütevakkıftı Kralın parası sayesinde fevkalade Gobelin işleri yapıldı Fakat para azalınca imalathanenin yaptığı işler de azaldı ve o zaman imalathane dışarı için iş yapmaya mecbur oldu Le Brun ve onun çalışma arkadaşları ilk imalatın bütün karton modellerini yaptılar


Türk Düğünü





Bunlar içinde meşhur mevzular, mevsimler, Meleagre’ın avları, kralın hayatı, İskender’in hayatı gibi Şekillerdir Diğer muktedir sanatkarların yaptığı bazı mevzular da vardı ki bunlar içinde havari Yunun hayatı, Rafael’in Şekillerinden Vatikan’ın odaları ve yine Rafael’in ve Le Brun’ün eserlerinden Konstantin’in hayatı gibi mevzular vardır Ressam Poussin’in Musa’nın hayatı, N Coypel’in İlahların Zaferi ve Ch Cpypel’in Don Quichotte’un hayatı gibi mevzulu eserler de meşhurdur XVnci Louis zamanındaki mevzular sahraidir O zamanki tablolar gibi duvar örtülerinde de ağaçlar, yeşillikler, periler ve aşk timsali amorlar resmolunmuştur


Taştaki kız





Ondan sonra büyük üstatların tablolarının aynını yapmak modası zuhur etmiştir ki bu bir hata idi Bir tablodaki binlerce rengi, boyalı ipliklerle halı ve dokuma üzerine işlemek çok güçtü Bu tarz sonraları terk olundu ve L O Merson, Puvis de Chavannes ve Cazin gibi büyük ressamlara yaptırılan basit renkli modeller numune tutularak çok güzel eserler vücuda getirildi Goblennuri; kralların sanatı olarak bilinmektedir Bu nitelemeyi, başta ortaya çıkış şeklinden almaktadır 17 yüzyılda Avrupa saraylarında sarayların dışı gibi içi de görkemli döşenirdi Sarayın halılarından kapılarına, perdelerine, koltuklarına kadar her bir eşyada krallığa yakışır bir stil, ihtişam aranırdı Bu zamanda dekorasyon, en ihtişamlı devirlerini yaşamıştır denebilir Duvarlardaki Şekil ve tasvirler, koltukların yüz işlemeleri, perdeler, goblens denilen bu sanatın doğuşunu ortaya koymuştur

Plovdiv Sokağı




1662 yılında Fransada sarayın bu ihtiyaçları için özel bir imalathane kurulmuştur

Deniz manzarası




Bu imalathane, GOBELINS adında bir ailenin sahip olduğu köşkte bulunduğu için ismini buradan almıştır İmalathaneyi kuran kişi de Colberttir Colbert, Kral 14 Luis için çalışmalarına burada başlamıştır Yapımı Sabır Gerektiriyor Colbert ve Le Brun, 1667 de Kraliyet Mobilyaları Üreticisi fermanını aldıktan sonra, faaliyet alanlarım genişleterek, çeşitli imtiyazlar elde etmişlerdir Colbertin ölümünden sonra idari çekişmeler ve savaş yüzünden fabrika kapanmıştır Fakat Le Brunün bu sanat üzerindeki hakimiyeti 30 yıl sürmüştür

Büyük Fırtına




Goblen eserlerinin kronolojik sıralamasını yapmak anlamlı olmamaktadır:

Vodenicata




Eserlerin hazırlanması çok uzun yıllar sürmektedir
Örneğin Don Kişotun Hikayesi adlı eserin tamamlanması 80 yıl sürmüştür Bazı eserler de tekrar tekrar tezgaha konmuştur Bu nedenle eserleri özgün karakterlerine göre gruplandırmak daha doğru olacaktır İlk dönemde; İtalyan freskleri uyarlanmıştır ki, en orijinal çalışmalar bunlardır Sonraki dönemde; Le Brun geleneğinde, dekoratif kompozisyonlar, mitolojik ve dini konular ve güncel tarih konularının işlenmesi üzerine kuruludur 18Yüzyılda, goblen üstatları, grotesk sanat ve türevlerini konu almışlardır

Atlar




18Yüzyılın sonlarında ise, eserler, sanatsal bir fakirlik ve taklit kurbanı olmaktan kurtulamamıştır Ancak 19 yüzyıl başında; Claude Monet gibi ressamların katılması, bir canlılık getirmiştir 20Yüzyılda Gulliaume Janneau, eski denenmiş usullere dönmüş, renklerde ve tonlarda sayıyı azaltarak, goblene halıcılığında yeni bir çığır açmıştır

Deniz Feneri




Goblene, üretiminde, büyük halı tezgahlarına benzer tezgahlar kullanılagelmiştir





Ünlü goblen örnekleri duvar için yapılmış tablo-halılar şeklinde Louvre, Versailles, Musee de Bruksels, Musee de Angers de bulunmaktadır Türkiyeye 19 Yüzyılda Girdi Ülkemize 19 yüzyılda giren bu sanat, daha çok batılı diplomatlar ve azınlıklar yolu ile gelmiştir Goblen; günümüzde, ev ve işyerleri için tablo, koltuklar ve puflar için kaplama kumaşı olarak, koltuk ve kanepeler için şal olarak kendisini göstermektedir

Üzerinde hazır renkli baskısı olan goblen tipi:






Bu gün gelişen ev tekstili sektörü alanında goblen sanatının önemli bir geleceği vardır Ancak, işlenmesinin zaman ve sabır gerektirmesi, malzemenin pahalı olması, yaygınlaşmasının önüne geçmiştir Gelir ve kültür düzeyi yüksek kişilerin daha çok özel zevkleri için ürettikleri bir ürün olmuştur İşlenmesinin dikkat ve sabır gerektirmesi, seri üretim yapılmasını engellemektedir

Kağıt üzerinden sembollere bakarak işlenen goblen tipi
(en zor olan budur )








Nasıl Yapılıyor? Hazır sert özel kumaşa basılmış resmin, renklerine uygun mouline ipliklerle işlenmesi şeklinde olabildiği gibi, düz fakat telleri sayılabilir kumaş üzerine modelden bakılarak, kumaşa aktarılması şeklinde yaygın iki yol vardır İşlemede değişik kasnak türleri işlemeyi kolaylaştırmaktadır, ancak kasnak kullanmadan da işlenebilmektedir Kullanılan malzemeler tamamen ithaldir