Ahmet Ertegün ( 1923 - 2006 )

Ahmet Ertegün


Ahmet Ertegün, (d 31 Temmuz 1923, İstanbul – ö 14 Aralık 2006, New York) Türk müzik ve iş adamı Rolling Stone, Eric Clapton, Led Zeppelin, Aretha Franklin ve Ray Charles gibi isimleri müzik dünyasına kazandıran Atlantic Records'un kurucusu


Kökeni


Ertegün'ün büyük dedesi İbrahim Edhem Efendi, Üsküdar Özbekler Tekkesi'nin eski şeyhidir ABD'deki Türk Büyükelçisi olan Diplomat Münir Ertegün ve Hayrunisa Rüstem’in ikinci oğludur Babası Münir Ertegün, Milli Mücadele döneminde önemli görevler almış bir devlet adamı olup Cumhuriyet'in ilanından sonra Milletler Cemiyeti gözlemcisi ve büyükelçi olarak çeşitli Avrupa metropollerinde ve daha sonra Amerika'da bulunmuştur


Ertegün'ün misyonu

• Amerikan Türk İşadamları Derneği başkanlığı yaptı

• Türk devlet adamlarıyla ve ABD'li devlet adamlarıyla sempatik bağ kurardı

• Müzikte devrimciydi

• Sporda devrimciydi (New York Cosmos takımını 1971'de kurarak futbolu ABD'ye soktu)Üsküdara Giderken'i Amerikan müziğine kazandırdı

• Mevlevi müziğini tanıttı

• Münir Erteğün Tarih Araştırma Vakfı'nı kurdu

Hayatı



Ertegün 1923 yılında İstanbul’da doğar Babasının görevi dolayısıyla İsviçre, Paris ve Londra'da eğitim gören Ertegün, 1935 yılında babasının Washington’a Türkiye Büyükelçisi olarak atanmasıyla birlikte ailesiyle beraber Amerika’ya gelir

14 yaşındayken annesi, Cootie Williams'ın enstrumental West and Blues albümünü ve kayıt yapabilen bir plak makinesini ona hediye eder Ertegün bir yandan çalarken kendi yazdığı sözleri mikrofona okuyor ve bunları kaydediyor, abisi Nasuhi Ertegün ile birlikte odalarında sevdikleri müzikleri dinliyorlardı "16 yaşındayken bir pop müzik uzmanı sayılabilecek kadar bilgim, 18 yaşımdayken de 50 bin plağım vardı" diyen Ertegün, abisi ile beraber o yıllarda Duke Ellington, Lena Horne, Jelly Roll Morton gibi sanatçılarla arkadaşlık kurdu

St John’s Üniversitesi’nde felsefe eğitimi gören Ertegün, 1945 yılında babasının ölümü ile ailesi Türkiye'ye dönerken ağabeyi ile birlikte Amerika’da kaldı İki kardeş 1947 yılında Herb Abramson ile beraber, aile dostları olan diş hekimi Dr Vahdi Sabit'den 10 bin dolar borç alarak Atlantic Records adlı plak şirketini kurdu Siyah müzisyenlerle arasındaki iyi bağlardan ötürü dönemin en önemli jazz müzisyenleri hiç düşünmeden anlaşmalarını onunla yapmışlardır

1947’de Atlantic Records albümlerini çıkarmaya başladı İlk olarak stüdyolarında Harlemaies’in "The Rose of the Rio Grande" albümü kaydedildi 1949 yılının Nisan ayında çıkarılan Stick Mcghee’in "Drinkin’ Wine Spo-Dee-O-Dee" albümü, 1 milyondan fazla satışı ile Atlantic’in ilk hiti oldu 1955 yılında Elvis Presley’e kontrat imzalaması için 25 bin dolar teklif edildi, ancak 20 bin dolar farkla kontrat RCA plak şirketine satıldı 1959'da Arif Mardin de aralarına katıldı

Ray Charles, Aretha Franklin, Ella Fitzgerald, Miles Davis gibi isimlere kasetler yapan Ertegün, Frank Zappa, Stevie Wonder, Rolling Stones, Bee Gees, Led Zeppelin, Genesis, Emerson Lake and Palmer, Bette Midler gibi birçok isimlerin üne kavuşmasında büyük rol oynadı



Ödülleri



Ertegün 1991 yılında Boston'daki Berklee Müzik Okulu'ndan onursal doktora ünvanını, 1993 yılında da Sanat ve Bilim Kayıtları Ulusal Akademisi'nden (National Academy of Recording Arts & Sciences) bir ödül aldı ve 2000 yılında ABD Kongre Kütüphanesi tarafından "Yaşayan Efsane" ünvanıyla onurlandırıldı Haziran 2006'da 40 Montreux Caz Festivali'nin açılış konseri kendisinin onuruna verildi

Ertegün, ABD'li ünlü caz yorumcusu Ray Charles’ın 1952-1959 yılları arasında seslendirdiği kayıtlardan derlenen “Pure Genius: The Complete Atlantic Recordings” adlı kolleksiyonun yapımcısı olarak “en iyi tarihi albüm” kategorisinde Grammy Müzik Ödülleri'ne aday gösterildi Daha önce üç farklı alanda Grammy Ödülü kazanmış olan Ertegün, 2006 yılı töreninde “icon” adı verilen Onur Ödülü’ne layık görüldü Bu ödül, müzik dünyasına emeği geçen kişiler için ilk kez verilmeye başlanmıştı Ertegün ödülünü alırken tek cümle söyledi:

"Bana bu imkânı tanıyan Amerika'ya ve sevgili öz vatanım Türkiye'ye teşekkür ederim"


Ölümü



29 Ekim 2006’da New York’ta bir Rolling Stones konseri sırasında ayağının kayması sonucu düşerek başını vuran Ertegün hastaneye kaldırılmıştı New York Presbyterian Hastanesi’nde yapılan ilk müdahalesinden sonra yoğun bakıma alınmış, 14 Aralık 2006 günü vefat etmiştir Cenazesi 19 Aralık 2006'da ailesinin diğer fertleri gibi Özbekler Tekkesine defnedilmiştir

Cumhuriyet ile yaşıt olan Ertegün, yaşamının büyük kısmını Türkiye dışında geçirmesine rağmen Türkiye’nin tanıtımı için gönüllü bir kültür elçisi olarak çalıştı Hem Türkiye’ye yatırım getirmek hem de Türkiye’ye yatırım yapmak isteyenlere yardımcı olan Ertegün, medyada da büyük işlere imza attı Bir Bodrum aşığı olan Ertegün müzik sevgisi kadar doğa sevgisi ile de şaşırtıcıydı Büyük bir koleksiyoner olarak isimsiz Türk ressamlarının tablolarına ilgi göstermiştir

Eartha Kitt'in yorumu ile "Üsküdar'a gider iken" şarkısının melodisinin ABD kültürünün bir parçası haline gelmesini sağladı

Merhum ağabeyinin anısına Nasuhi-Ahmet Ertegün Rock and Roll Şöhretler Müzesi'ni (Rock and Roll Hall of Fame) kuran Ahmet Ertegün, Amerika'daki Türk diasporasının önemli isimlerindendi

Bugün Cleveland Ohio'daki müzenin ana sergi salonu Ertegün'ün ismini taşıyor
2004 yılında New York’ta inşa edilen Time Warner ikiz gökdeleninde "Ertegün Caz Şöhretleri Müzesi"nin sponsoru oldu

Amerika’ya Avrupa futbolunu ilk getiren kişi olan Ertegün, 70’li yıllarda New York Cosmos takımını kurdu Maradona’yı almak istediğinde, Maradona henüz 17 yaşındaydı Lig büyüdükçe iyi oyuncular getirdi Pele, Carlos Alberto, Franz Beckenbauer ve GS'dan kaleci Yasin gibi isimleri takıma aldı

Ray Charles'ı anlatan Ray adlı filmde Curtis Armstrong, Bobby Darin'ı anlatan Beyond the Sea adlı filmde ise Tayfun Bademsoy tarafından canlandırıldı

"Atlantic Records'u kurmamızın sebebi, müziklerini beğendiğimiz birkaç şarkıcı ile kontrat imzalamak ve satın almak isteyeceğimiz albümlerini çıkartmaktı Açıkçası asla çok eğlenceli birşeyler yaparak para kazanabileceğimi düşünmedim Yanılmış olduğum için çok mutluyum" Ahmet Ertegün


Kaynak : Wikipedia