Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık Teşkilatı

Cumhuriyetten Günümüze Başbakanlık Teşkilatı



23 Nisan 1920'de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi; sadece yasama yetkisini değil, aynı zamanda yürütme yetkisini de millî iradenin merkezini teşkil eden Meclis'te toplamaktadır Meclis Başkanı aynı zamanda Hükümet ve Devlet Başkanı olarak görev yapmaktaydı Büyük Millet Meclisi, 2 Mayıs 1920 tarihinde İcra Vekilleri'nin seçilmesine dair 3 Numaralı Kanun'u kabul ederek ilk İcra Vekilleri Heyeti'ni seçti Mustafa Kemal Paşa Cumhuriyet'in ilanına kadar geçen süre içerisinde İcra Vekilleri Heyeti Reisliği görevini de ifa etti 20 Ocak 1921 gün ve 85 Sayılı Teşkilât-ı Esasiye Kanunu'nun bazı maddelerinin değiştirilmesine dair 29 Ekim 1923 gün ve 364 Sayılı Kanun'la Cumhuriyet ilân edilmiş ve bu Kanun'un 12 maddesinde Başvekil'in Reisicumhur tarafından seçileceği hükme bağlanmış oldu







Başkanlar ve Hükümetler
1923 - 1946 Dönemi



Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanından sonra, 1923 -1 946 yılları arasındaki tek partili siyasal yaşamda kurulan hükümetler şöyle:


İsmet İnönü





1- I İnönü Hükümeti (30101923 - 06031924): 25 Nisan 1920 ile 27 Ekim 1923 tarihleri arasında görev yapan Muvakkat İcra Encümeni ve 5 İcra Vekilleri Heyeti ardından ilan edilen Cumhuriyeti takiben hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 30 Ekim 1923'te yapılan güven oylamasında kullanılan 165 oyun tamamı kabul çıktı 3 Mart 1924'te Hilafetin ve bu nedenle de Şerie ve Evkaf Vekaleti'nin ve ayrıca Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti'nin kanunla kaldırılması üzerine yeni bir kabine oluşturulması için İnönü başbakanlıktan çekildi



2- II İnönü Hükümeti (06031924 - 22111924): Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 6 Mart 1924'te yapılan güven oylamasında kullanılan 145 oyun tamamı kabul çıktı Başbakan İnönü'nün ''sağlık nedeniyle'' istifası üzerine hükümet sona erdi


Ali Fethi Okyar



3- Okyar Hükümeti (22111924 - 03031925):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından İstanbul Milletvekili Ali Fethi Okyar'a verildi 27 Kasım 1924'te yapılan güven oylamasında kullanılan 188 oyun tamamı kabul çıktı Okyar, Şeyh Sait İsyanı sırasında başbakanlıktan istifa etti


4- III İnönü Hükümeti (03031925 - 01111927):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 4 Mart 1925'te yapılan güven oylamasında, kullanılan 179 oyun, 153'ü kabul, 23'ü ret, 1'i çekimser çıktı 1927'de yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi


5- IV İnönü Hükümeti (01111927 - 27091930):Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 316 üyeli TBMM'de, 5 Kasım 1927'de yapılan güven oylamasında, 271 oy kullanıldı, 269 kabul oyu çıktı Bazı bakanlıkların boşalması ve siyasi durum gerekçesiyle İnönü'nün başbakanlıktan çekilmesi üzerine hükümet sona erdi


6- V İnönü Hükümeti (27091930 - 04051931):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 316 üyeli TBMM'de 2 Ekim 1930'da yapılan güven oylamasında, 261 oy kullanıldı, 249 kabul, 12 ret çıktı 1931'de yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi


7- VI İnönü Hükümeti (04051931 - 01031935): Genel seçimler sonucunda oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 317 üyeli TBMM'de 9 Mayıs 1931'de yapılan güven oylamasında 287 oy kullanıldı Oyların tamamı kabul çıktı 1935'te yapılan genel seçimler sonunda hükümet sona erdi


8- VII İnönü Hükümeti (01031935 - 01111937):
Seçimler sonucunda oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi 399 üyeli TBMM'de 7 Mart 1935'te yapılan güven oylamasında kullanılan 343 oyun tamamı kabul çıktı 20 Eylül 1937'de 45 gün izin alarak başbakanlıktan ayrılan İnönü, daha sonra istifa ederek, görevden ayrıldı


Celal Bayar



9- I Bayar Hükümeti (01111937 - 11111938): 20 Eylül 1937'de İsmet İnönü'nün 45 gün izin alarak başbakanlıktan ayrılması üzerine Başbakan Vekilliği’ne getirilen Celal Bayar, İnönü'nün istifası ile boşalan başbakanlığa, Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından atandı 8 Kasım 1937'de yapılan güven oylamasına katılan 364 milletvekilinin tamamı kabul yönünde oy kullandı Atatürk'ün vefatı üzerine İnönü Cumhurbaşkanı seçildi Yeni hükümetin kurulması için Bayar istifa etti


10- II Bayar Hükümeti (11111938 - 25011939):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından İzmir Milletvekili Celal Bayar'a verildi 16 Kasım 1938'de yapılan güven oylamasında kullanılan 342 oyun tamamı kabul çıktı Bayar'ın, parti divanında seçim kararı alınması üzerine başbakanlıktan çekilmesiyle hükümet sona erdi


Refik Saydam



11- I Saydam Hükümeti (25011939 - 03041939): Celal Bayar'ın istifasından sonra hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından İstanbul Milletvekili Refik Saydam'a verildi 27 Ocak 1939'da yapılan güven oylamasına kullanılan 341 oyun tamamı kabul çıktı Oylamaya 57 milletvekili katılmadı Hükümet, 1939'da yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


12- II Saydam Hükümeti (03041939 - 09071942):
Seçimler sonrasında oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından yeniden İstanbul Milletvekili Refik Saydam'a verildi 424 üyeli TBMM'de 10 Nisan 1939'da yapılan güven oylamasında 389 oy kullanıldı Kullanılan oyların tamamı kabul çıktı 35 milletvekili oylamaya katılmadı Refik Saydam'ın görevi başında vefat etmesiyle hükümet sona erdi


Şükrü Saraçoğlu



13- I Saraçoğlu Hükümeti (09071942 - 09031943):
Refik Saydam'ın vefatı üzerine hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından İzmir Milletvekili Şükrü Saraçoğlu'na verildi 5 Ağustos 1942'de yapılan güven oylamasında kullanılan 381 oyun tamamı kabul çıktı 45 milletvekili oylamaya katılmadı Hükümet 1943'te yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


14- II Saraçoğlu Hükümeti (09031943 - 07081946):
Seçimler sonucunda hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından İzmir Milletvekili Şükrü Saraçoğlu'na verildi 455 üyeli TBMM'de 17 Mart 1943'te yapılan güven oylamasında kullanılan 425 oyun tamamı kabul çıktı 30 milletvekili oylamaya katılmadı 1946'da yapılan genel seçimler nedeniyle hükümet sona erdi






1946-1950 Dönemi


* * *


Recep Peker




15- Peker Hükümeti (07081946 - 10091947): 1946 seçimleri sonrasında oluşan yeni parlamentoda hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından Kütahya Milletvekili Recep Peker'e verildi 465 üyeli TBMM'de 14 Ağustos 1946'da yapılan güven oylamasına katılan 431 milletvekilinin 378'i kabul, 53'ü ret yönünde oy kullandı Oylamaya 30 milletvekili katılmadı Muhaliflerinin artan baskısı sonucunda, Başbakan Recep Peker sağlık sorunlarını neden göstererek istifa etti


Hasan Saka



16- I Saka Hükümeti (10091947 - 10061948):
Peker'in istifasının ardından hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından Trabzon Milletvekili Hasan Saka'ya verildi 13 Ekim 1947'de yapılan güven oylamasında kullanılan 411 oyun 362'si kabul, 49'u ret çıktı Oylamaya 54 milletvekili katılmadı Hasan Saka, muhalefete gereğinden fazla ödün vermekle suçlandı ve görevinden istifa etti


17- II Saka Hükümeti (10061948 - 16011949):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından yeniden Trabzon Milletvekili Hasan Saka'ya verildi18 Haziran 1948'de yapılan güven oylamasına katılan 348 milletvekilinin 308'i kabul, 40'ı ret yönünde oy kullandı 104 milletvekili ise oylamaya katılmadı Hasan Saka, eleştirilere uğrayınca görevinden istifa etti


Şemsettin Günaltay



18- Günaltay Hükümeti (16011949 - 22051950):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı İsmet İnönü tarafından Sivas Milletvekili Şemsettin Günaltay'a verildi 14 Ocak 1949'da yapılan güven oylamasına katılan 391 milletvekilinin 349'u kabul, 42'si ret yönünde oy kullandı 68 milletvekili oylamaya katılmadı Hükümet 1950'de yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi





Menderes Dönemi


* * *


Adnan Menderes



19- I Menderes Hükümeti (22051950 - 09031951): 14 Mayıs 1950'de yapılan genel seçimler sonunda DP, tek başına hükümet kuracak çoğunluğu elde etti 22 Mayıs 1950'de yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde İsmet İnönü'nün yerine Celal Bayar bu göreve getirildi Hükümeti kurma görevi de Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi TBMM'de 2 Haziran 1950'de yapılan güven oylamasına katılan 282 milletvekilinin tamamı kabul yönünde oy kullandı 192 milletvekili ise oylamaya katılmadı Menderes, günün şartlarına göre yeni bir kabine kurmak için istifa etti


20- II Menderes Hükümeti (09031951 - 17051954):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi 2 Nisan 1951'de yapılan güven oylamasına katılan 396 milletvekilinin 346'sı kabul, 50'si ret yönünde oy kullandı 73 milletvekili ise oylamaya katılmadı Hükümet, 1954'te yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


21- III Menderes Hükümeti (17051954 - 09121955):
Genel seçimler sonrasında hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi TBMM'de 26 Mayıs 1954'te yapılan güven oylamasına katılan 520 milletvekilinin 491'i kabul, 27'si ret yönünde oy kullandı 17 milletvekili oylamaya katılmadı Menderes, DP grubundaki reform isteklerinden kaynaklanan huzursuzluk nedeniyle istifa etti


22- IV Menderes Hükümeti (09121955 - 25111957):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi 16 Aralık 1955'te yapılan güven oylamasında hükümet 389 milletvekilinin desteğini aldı Hükümet, 1957'de yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


23- V Menderes Hükümeti (25111957 - 27051960):
Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Celal Bayar tarafından İstanbul Milletvekili Adnan Menderes'e verildi 610 üyeli TBMM'de 4 Aralık 1957'de yapılan güven oylamasına katılan 536 milletvekilinin 403'ü kabul, 133'ü ret yönünde oy kullandı DP iktidarı, 27 Mayıs 1960'da askeri müdahaleyle sona erdi

27 Mayıs Askeri Müdahele Dönemi


***


Cemal Gürsel




24- I Gürsel Hükümeti (30051960 - 05011961): Milli Birlik Komitesi Başkanı Cemal Gürsel, MBK tarafından Başbakan olarak görevlendirildiğini, herhangi bir siyasi partiye üye olmayanlardan bir hükümet kurduğunu ilan etti Hükümet için güven oylamasına ihtiyaç duyulmadı Gürsel, demokratik gelişmelere uygun yeni bir hükümetin kurulabilmesi için istifa etti


25- II Gürsel Hükümeti (05011961 - 20111961): Cemal Gürsel, Başbakan olarak, kendisi dışında MBK üyesi olmayanlardan oluşan yeni bir hükümet kurdu Güven oylaması yapılmadı 1961'de yapılan genel seçimlere kadar görevini sürdü





27 Mayıs 1961 - 12 Eylül 1980 Dönemi



***


26- VIII İnönü Hükümeti (20111961 - 25061962): Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi İnönü, CHP-AP koalisyonuyla bir hükümet kurdu 450 üyeli TBMM'de 2 Aralık 1961'de yapılan güven oylamasında kullanılan 351 oyun 269'u kabul, 4'ü ret, 78'i çekimser çıktı 1 milletvekili oylamaya katılmadı İnönü ''Af Kanunu'' tartışmalarının hükümeti çalışamaz hale getirdiği gerekçesiyle istifa etti


27- IX İnönü Hükümeti (25061962 - 25121963):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi İnönü, CHP, YTP, CKMP ve bağımsızlardan oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu 7 Temmuz 1962'de yapılan güven oylamasında kullanılan 397 oyun 259'u kabul, 134'ü ret yönünde çıktı 4 milletvekilli çekimser kalırken, 50 milletvekili oylamaya katılmadı Koalisyon ortaklarından CKMP ve YTP'nin kabineden çekilmesi üzerine İnönü istifa etti


28- X İnönü Hükümeti (25121963 - 20021965):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından Malatya Milletvekili İsmet İnönü'ye verildi İnönü CHP ve bağımsızlardan oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu 4 Ocak 1964'te yapılan güven oylamasında kullanılan 401 oyun 225'i kabul, 175'i ret, 1'i çekimser çıktı 40 milletvekili oylamaya katılmadı Bütçenin Meclis’te reddedilmesi üzerine İnönü istifa etti


Suat Hayri Ürgüplü




29- Ürgüplü Hükümeti (20021965 - 27101965):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından Cumhuriyet Senatosu Kayseri Üyesi Suat Hayri Ürgüplü'ye verildi Ürgüplü AP, YTP, CKMP ve MP'den oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu 4 Mart 1965'te yapılan güven oylamasında kullanılan 432 oyun 231'i kabul, 200'ü ret, 1'i çekimser çıktı 5 milletvekili oylamaya katılmadı 1965 genel seçimleri nedeniyle hükümet sona erdi






Demirel Hükümetleri



***



Süleyman Demirel




30- I Demirel Hükümeti (27101965 - 03111969): 1965 genel seçimleri sonunda hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi 450 üyeli TBMM'de 11 Kasım 1965'te yapılan güven oylamasında kullanılan 434 oyun 252'si kabul, 172'si ret, 10'u çekimser çıktı 15 milletvekili oylamaya katılmadı 1969 genel seçimleri nedeniyle hükümet sona erdi


31- II Demirel Hükümeti (03111969 - 06031970): 1969 genel seçimleri sonunda hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi TBMM'de 12 Kasım 1969'da yapılan güven oylamasında kullanılan 428 oyun 263'ü kabul, 165'i ret çıktı Başbakan Demirel, 14 Şubat 1970'de, AP'li 41 milletvekilinin bütçe aleyhine oy vermesi ve sonuçta bütçenin reddedilmesi üzerine istifa etti


32- III Demirel Hükümeti (06031970 - 26031971):
Hükümeti kurma görevi, Cevdet Sunay tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi 15 Mart 1970'te yapılan güven oylamasında kullanılan 404 oyun 232'si kabul, 172'si ret çıktı Başbakan Demirel, 12 Mart muhtırası üzerine istifa etti


Nihat Erim




33- I Erim Hükümeti (26031971 - 11121971): 12 Mart muhtırası nedeniyle istifa eden Başbakan Süleyman Demirel'in yerine hükümeti kurma görevini, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay, Kocaeli Bağımsız Milletvekili Nihat Erim'e verdi Erim, partiler üstü bir hükümet kurarak, göreve başladı 7 Nisan 1971'de yapılan güven oylamasında kullanılan 370 oyun 321'i kabul, 46'sı ret, 3'ü çekimser çıktı 75 milletvekili oylamaya katılmadı Başbakan Erim, 3 Aralık 1971'de kabinesindeki 11 bakanın ayrılması nedeniyle istifa etti


34- II Erim Hükümeti (11121971 - 22051972):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından 10 Ekim 1971'de milletvekilliğinden istifa eden ve 14 Ekim 1971'de kontenjan Senatörlüğü’ne atanan Nihat Erim'e verildi Erim, partiler üstü bir hükümet kurdu 22 Aralık 1971'de yapılan güven oylamasında kullanılan 349 oyun 301'i kabul, 45'i ret, 3'ü çekimser çıktı 93 milletvekili oylamaya katılmadı 17 Nisan 1972'de Erim, sağlık nedeniyle istifa etti İstifa üzerine hükümeti kurma görevi Suat Hayri Ürgüplü'ye verildi Ancak Ürgüplü'nün hazırladığı hükümet listesi, Cumhurbaşkanı Sunay tarafından 12 Mart Muhtırası’na uygun olmadığı gerekçesiyle reddedildi


Ferit Melen




35- Melen Hükümeti (22051972 - 15041973): Hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Sunay tarafından Cumhuriyet Senatosu Van Üyesi Ferit Melen'e verildi Melen AP, CHP ve MGP'den oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu 5 Haziran 1972'de yapılan güven oylamasında kullanılan 290 oyun 262'si kabul, 4'ü ret, 24'ü çekimser çıktı 151 milletvekili oylamaya katılmadı 6 Nisan 1973'de Fahri Korutürk'ün Cumhurbaşkanı seçilmesinden sonra Başbakan Melen, 7 Nisan 1973'te istifa etti



Naim Talu




36- Talu Hükümeti (15041973 - 26011974): Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Cumhuriyet Senatosu Kontenjan Üyesi Naim Talu'ya verildi Talu, AP ve CGP'den oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu 26 Nisan 1973'te yapılan güven oylamasında kullanılan 357 oyun, 261'i kabul, 91'i ret, 2'si çekimser çıktı 79 milletvekili oylamaya katılmadı Ekim 1973'te yapılan genel seçimler sonunda hükümeti kurma çalışmaları başladı Görevlendirilen CHP ve AP genel başkanları hükümeti kuramadı Bunun üzerine, hükümet kurulamadığı için görevine devam eden Talu'ya hükümeti kurma görevi yeniden verildi Talu, CHP, AP ve CGP'yi bir araya getirmeye çalıştı AP kabul etmeyince, Talu 10 Ocak 1974'te istifasını verdi


Bülent Ecevit




37- I Ecevit Hükümeti (26011974 - 17111974):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Zonguldak Milletvekili Bülent Ecevit'e verildi Ecevit, CHP ve MSP koalisyon hükümetini kurdu 7 Şubat 1974'te yapılan güven oylamasında kullanılan 373 oyun 235'i kabul, 136'sı ret, 2'si çekimser çıktı Koalisyon ortakları arasında artan bunalım nedeniyle, Başbakan Ecevit, 17 Kasım 1974'te istifa etti



Sadi Irmak




38- Irmak Hükümeti (17111974 - 31031975): Hükümeti kurma görevi Fahri Korutürk tarafından Cumhuriyet Senatosu Üyesi Sadi Irmak'a verildi Irmak, CGP'den 4 milletvekilinin katıldığı ve Bakanlar Kurulu'nun diğer üyelerinin tümü dışardan atanan bir azınlık hükümeti kurdu 29 Kasım 1974'te yapılan güven oylamasında kullanılan 378 oyun 17'si kabul, 358'i ret, 3'ü geçersiz çıktı 70 milletvekili oylamaya katılmadı Hükümetin güvenoyu alamaması üzerine Sadi Irmak istifa etti






Milliyetçi Cephe Dönemi


***



39- IV Demirel Hükümeti (31031975 - 21061977):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi Demirel, AP-MSP-MHP-CGP'den oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu (1'nci Milliyetçi Cephe Hükümeti) 12 Nisan 1975'te yapılan güven oylamasında kullanılan 442 oyun 222'si kabul, 218'i ret, 2'si çekimser çıktı 5 milletvekili oylamaya katılmadı Hükümet, 1977'de yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


40- II Ecevit Hükümeti (21061977 - 21071977): Genel seçimler sonrasında hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Zonguldak Milletvekili Bülent Ecevit'e verildi Ecevit'in kurduğu azınlık hükümeti, güvenoyu alamadı 3 Temmuz 1977'de yapılan güven oylamasında kullanılan 448 oyun 217'si kabul, 229'u ret, 2'si çekimser çıktı


41- V Demirel Hükümeti (21071977 - 05011978):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi Demirel AP-MSP-MHP'den oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu (2'nci Milliyetçi Cephe Hükümeti) 1 Ağustos 1977'de yapılan güven oylamasında kullanılan 448 oyun, 229'u kabul, 219'u ret yönünde çıktı


Gensoruyla Düşürülen İlk Hükümet: CHP Grubu adına Grup Başkanvekilleri Altan Öymen ve Hayrettin Uysal 29 Aralık 1977 tarihinde, içte ve dışta güvenliği sağlayamadığı, cephecilik anlayışıyla ulusal birliği zedelediği, halk çoğunluğunu yoksulluğa sürüklediği ve TC Devleti'ni Anayasa'nın belirlediği kurallardan ve çerçeveden uzaklaştırmaya çalıştığı iddiasıyla Başbakan Süleyman Demirel başkanlığındaki hükümet hakkında Anayasa'nın 89'uncu, Millet Meclisi İçtüzüğü'nün 107'nci maddeleri uyarınca ''gensoru'' açılması için önerge verdiler TBMM'nin 31 Aralık 1977 günlü oturumunda yapılan oylama sonucunda hükümet güvenoyu alamayınca düştü


42- III Ecevit Hükümeti (05011978 - 12111979):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Zonguldak Milletvekili Bülent Ecevit'e verildi Ecevit, 11 bağımsız milletvekilinin desteğini alarak, hükümet kurdu 17 Ocak 1978'de yapılan güven oylamasında kullanılan 447 oyun 229'u kabul, 218'i ret yönünde çıktı 14 Ekim 1979'da yapılan ara seçimlerde boş bulunan 5 milletvekilliğini de muhalefetin kazanması üzerine Başbakan Ecevit istifa etti


43- VI Demirel Hükümeti (12111979 - 12091980):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi Demirel'in kurduğu azınlık hükümeti, 25 Kasım 1979'da yapılan güven oylamasında gerekli çoğunluğu elde etti Güven oylamasında kullanılan 438 oyun 229'u kabul, 208'i ret, 1'i çekimser çıktı Hükümet, 12 Eylül 1980'de yapılan askeri müdahaleyle sona erdi

12 Eylül 1980 Sonrası Kurulan


***


Bülent Ulusu



44- Ulusu Hükümeti (20091980 - 13121983): Hükümeti kurma görevi, Devlet Başkanı, Genelkurmay Başkanı ve Milli Güvenlik Konseyi Başkanı Kenan Evren tarafından Emekli Oramiral Bülend Ulusu'ya verildi Kurulan hükümet, 5 üyeli Milli Güvenlik Konseyi'nden güvenoyu aldı Hükümet, 1983'te yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi




Anap İktidarı


***


Turgut Özal




45- I Özal Hükümeti (13121983 - 21121987): Genel seçimler sonrasında Cumhurbaşkanı Kenan Evren, hükümeti kurma görevini İstanbul Milletvekili Turgut Özal'a verdi 24 Aralık 1983'te yapılan güven oylamasında kullanılan 393 oyun 213'ü kabul, 115'i ret, 65'i çekimser çıktı Hükümet, 1987'de yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


46- II Özal Hükümeti (21121987 - 09111989):Genel seçimler sonrasında Cumhurbaşkanı Kenan Evren, hükümeti kurma görevini İstanbul Milletvekili Turgut Özal'a verdi 30 Aralık 1987'de yapılan güven oylamasında, kullanılan 443 oyun 290'ı kabul, 153'ü ret yönünde çıktı Başbakan Özal'ın 9 Kasım 1989'da Cumhurbaşkanı seçilmesiyle hükümet sona erdi



Yıldırım Akbulut




47- Akbulut Hükümeti (09111989 - 23061991):
Başbakan Turgut Özal Cumhurbaşkanı seçilince, Başbakanlık görevinden ayrıldı Cumhurbaşkanı Özal, hükümeti kurma görevini, Erzincan Milletvekili Yıldırım Akbulut'a verdi 15 Kasım 1989'da yapılan güven oylamasında kullanılan 373 oyun 278'i kabul, 95'i ret çıktı 73 milletvekili oylamaya katılmadı 15 Haziran 1991'de yapılan ANAP Olağan Büyük Kongresi'nde Mesut Yılmaz'ın ANAP Genel Başkanı seçilmesiyle, Akbulut, Başbakanlıktan ayrıldı


Mesut Yılmaz




48- I Yılmaz Hükümeti (23061991 - 20111991):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından Rize Milletvekili Mesut Yılmaz'a verildi 5 Temmuz 1991'de yapılan güven oylamasında kullanılan 418 oyun 265'i kabul, 153'ü ret çıktı 1991 erken genel seçimleri nedeniyle hükümet sona erdi






DYP-SHP ve DYP-CHP Koalisyonları


***



49- VII Demirel Hükümeti (20111991 - 25061993):
1991 erken genel seçimleri sonrasında hükümeti kurma görevi Cumhurbaşkanı Turgut Özal tarafından Isparta Milletvekili Süleyman Demirel'e verildi Demirel, DYP ve SHP'nin katılımıyla bir koalisyon hükümeti kurdu 30 Kasım 1991'de yapılan güven oylamasında kullanılan 444 oyun 280'i kabul, 164'ü ret çıktı Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın ölümünden sonra, 16 Mayıs 1993'te Süleyman Demirel'in Cumhurbaşkanı seçilmesi ile hükümet istifa etti



Tansu Çiller




50- I Çiller Hükümeti (25061993-05101995): Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'e verildi Çiller, DYP ve SHP'den oluşan bir koalisyon hükümeti kurdu 5 Temmuz 1993'te yapılan güven oylamasında kullanılan 432 oyun 247'si kabul, 184'ü ret, 1'i çekimser çıktı DYP-SHP ortaklığı, Erdal İnönü'nün Başbakan Yardımcılığı ile başladı Erdal İnönü'nün SHP Genel Başkanlığı'ndan ayrılması üzerine yapılan 4 Olağan Kurultay'da, Murat Karayalçın SHP Genel Başkanı seçildi Bunun üzerine, Erdal İnönü hükümetten istifa etti 12 Eylül 1993 tarihinde DYP-SHP ortaklığı Murat Karayalçın'ın Başbakan Yardımcılığı ile devam etti SHP'nin 18 Şubat 1995'te yapılan 9 Olağanüstü Kurultayı'nda; SHP, CHP'ye katıldı CHP Genel Başkanlığı'na Hikmet Çetin seçildi Murat Karayalçın hükümetteki görevinden ayrıldı DYP-CHP koalisyonu Hikmet Çetin'in Başbakan Yardımcılığı ile devam etti 9 Eylül 1995 tarihinde yapılan CHP'nin 27 Olağan Kurultayı'nda ise Genel Başkanlığa Deniz Baykal seçildi Başbakan Tansu Çiller, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal ile anlaşamayınca 20 Eylül 1995'te istifa etti


51- II Çiller Hükümeti (05101995 - 30101995):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'e verildi Tansu Çiller, azınlık hükümeti kurdu ancak hükümet güvenoyu alamadı Güven oylamasında kullanılan 421 oyun 191'i kabul, 230'u ret yönünde çıktı


52- III Çiller Hükümeti (30101995 - 6031996):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından İstanbul Milletvekili Tansu Çiller'e verildi Tansu Çiller, DYP-CHP koalisyon hükümetini kurdu 5 Kasım 1995'te yapılan güven oylamasında kullanılan 415 oyun 243'ü kabul, 172'si ret çıktı Hükümet, 1995 genel seçimleri nedeniyle sona erdi





Anayol-Refahyol-Anasol-D Hükümetleri


***



53- II Yılmaz Hükümeti (6031996 - 28061996):
Hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından Rize Milletvekili Mesut Yılmaz'a verildi Yılmaz, DSP'nin dışardan desteğiyle ANAP-DYP azınlık hükümetini kurdu 550 üyeli TBMM'de, 12 Mart 1996'da yapılan güven oylamasında, 257 kabul, 207 ret oyu verilirken, DSP'li 80 milletvekili çekimser oy kullandı Refah Partisi, güven oylamasının Anayasa’nın 96'ncı maddesine göre geçersiz olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu Yüksek Mahkeme, 14 Mayıs 1996'da güven oylaması ile olağanüstü hal ve Çekiç Güç'ün görev süresinin uzatılmasına ilişkin TBMM kararını iptal etti, fakat yeni oylamaya gerek olmadığını bildirdi Refah Partisi, 27 Mayıs 1996'da Başbakan Mesut Yılmaz hakkında gensoru önergesi verdi Yılmaz, koalisyon ortağı DYP ile aralarında çıkan anlaşmazlık üzerine, gensorunun görüşülmesini beklemeden 6 Haziran 1996'da istifa etti



Necmettin Erbakan




54- Erbakan Hükümeti (28061996 - 30061997):Mesut Yılmaz'ın istifasının ardından hükümeti kurma görevi, Cumhurbaşkanı Demirel tarafından Konya Milletvekili Necmettin Erbakan'a verildi Erbakan, RP-DYP koalisyon hükümetini kurdu 8 Temmuz 1996'da yapılan güven oylamasında 278 kabul, 265 ret oyu çıktı 1 milletvekili çekimser oy kullandı Erbakan, başbakanlığı ortağı Çiller'e devretmek üzere istifa etti, ancak Cumhurbaşkanı, görevi Yılmaz'a verdi


55- III Yılmaz Hükümeti (30061997 - 11011999):
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 20 Haziran 1997 tarihinde hükümeti kurmakla ANAP Genel Başkanı ve Rize Milletvekili Mesut Yılmaz'ı görevlendirdi Yılmaz, ANAP-DSP-DTP ile azınlık hükümeti kurdu Hükümeti CHP de dışarıdan destekledi

30 Haziran 1997'de Cumhurbaşkanı Demirel tarafından onaylanan hükümet, 8 Temmuz 1997'de TBMM'den güvenoyu aldı Güven oylamasında 278 kabul, 265 ret oyu çıktı 1 milletvekili çekimser oy kullandı 30 Temmuz 1998 tarihinde TBMM'de yapılan oylamada 11'e karşı 486 kabul oyuyla, genel ve yerel seçimlerin 18 Nisan 1999 Pazar günü yapılması kararı alındı Başbakan Mesut Yılmaz hakkında verilen gensoru önergesinin, 25 Kasım 1998 tarihinde 314 oyla kabul edilmesi üzerine, hükümet düşürüldü


56- IV Ecevit Hükümeti (11011999 - 28051999):
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, 2 Aralık 1998 tarihinde hükümeti kurmakla DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit'i görevlendirdi Ecevit, hükümeti kuramayınca 21 Aralık 1998 tarihinde görevi iade etti Cumhurbaşkanı'nca 23 Aralık 1999 tarihinde görevlendirilen Muğla Bağımsız Milletvekili Yalım Erez'in hükümet kurma çalışmaları da sonuç vermeyince, Ecevit, 7 Ocak 1999 tarihinde yeniden hükümeti kurma görevini üstlendi Ecevit'in kurduğu azınlık hükümeti, 11 Ocak 1999 tarihinde Cumhurbaşkanı tarafından onaylandı Hükümet, 17 Ocak 1999 tarihinde de TBMM'den güvenoyu aldı 495 milletvekilinin katıldığı güven oylamasında 306 kabul, 188 ret çıktı 1 milletvekili çekimser oy kullandı Hükümet, 18 Nisan 1999 tarihinde yapılan genel seçimler nedeniyle sona erdi


57- V Ecevit Hükümeti (28051999 - 18112002): Genel seçimlerden sonra, DSP Genel Başkanı Bülent Ecevit, Cumhurbaşkanı Demirel tarafından 3 Mayıs 1999 tarihinde hükümeti kurmakla görevlendirildi Ecevit, DSP-MHP-ANAP koalisyonu hükümetini kurdu Hükümet, 28 Mayıs 1999 tarihinde Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel tarafından onaylandı Hükümet, 9 Haziran 1999 tarihinde TBMM'den güvenoyu aldı 536 milletvekilinin katıldığı güven oylamasında, 354 milletvekili kabul, 182 milletvekili ret oyu kullandı Ecevit, 3 Kasım 2002 tarihinde yapılan erken genel seçimi Adalet ve Kalkınma Partisi'nin kazanması sonucu 4 Kasım 2002 tarihinde hükümetin istifasını Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'e sundu V Ecevit hükümeti, AK Parti Kayseri Milletvekili Gül'ün başbakanlığındaki 58 Hükümet'in kurulmasıyla fiilen sona erdi





AK Parti Dönemi

***


Abdullah Gül




58- Gül Hükümeti (18112002 -14 Mart 2003):
Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, hükümeti kurma görevini 16 Kasım 2002 tarihinde Kayseri Milletvekili Abdullah Gül'e verdi Adalet ve Kalkınma Partisi Kayseri Milletvekili Gül, Bakanlar Kurulu listesini Sezer'in onayına sunarak, Türkiye Cumhuriyeti'nin 58 Hükümeti'ni kurdu 1 AK Parti Hükümeti olarak nitelendirilen kabine 28 kasım günü 170 ret oyuna karşı 346 kabul oyu ile güvenoyu aldı


Recep Tayyip Erdoğan




59- Erdoğan Hükümeti(14 Mart 2003-): 3 Kasım seçimine AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, siyasi yasağı nedeniyle katılamadı Ancak Yüksek Seçim Kurulu(YSK) AK Parti'lilerin başvurusu üzerine, Siirt'in Pervari ilçesinde 'üç sandık kurulunun oluşturulmadığı ve bir sandığın da kırıldığı' gerekçesiyle 3 Kasım'daki Siirt seçimini iptal etti İptal sonrasında, 3 Kasım'daki seçime Siirt'ten Milletvekili seçilen, AK Parti'den Mervan Gül, CHP'den Ekrem Bilek ile bağımsız aday Fadıl Akgündüz'ün üyelikleri düştü

Siirt'teki seçimin 9 Mart 2003 tarihinde yenilenmesine karar veren YSK, Akgündüz'ün yeniden aday olamayacağını açıkladı AK Parti'nin birinci sıra adayı Mervan Gül ise Genel Başkan Recep Tayyip Erdoğan'ın seçilmesine imkan sağlamak amacıyla adaylıktan çekildi 9 Mart'ta yapılan seçimde AK Parti üç milletvekilinin tamamını aldı AK Parti Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın TBMM'ye girmesinin ardından Abdullah Gül başkanlığındaki 58 Hükümet, 11 Mart 2003 tarihinde istifa etti Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, yeni hükümet kurma görevini aynı gün Erdoğan'a verdi Türkiye Cumhuriyeti'nin 59 Hükümeti, 14 Mart 2003 tarihinde kuruldu 2 AK Parti Hükümeti' olarak da nitelendirilen 59 Hükümet'in programı, 19 Mart'ta TBMM Genel Kurulu'nda Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından okundu Hükümet programına ilişkin görüşmeler 21 Mart'ta yapıldı ve hükümet TBMM Genel Kurulu'nun 23 Mart'taki birleşiminde 162 'Ret' oyuna karşı 350 oyla güvenoyu aldı Erdoğan'ın başkanlığındaki 59 Hükümet'in bakan sayısı, Başbakan dahil olmak üzere 25'ten 23'e indi