Atatürk'ün Manevi Çocukları

Abdurrahim Tuncak




(1908 Diyarbakır - 13 Ağustos 1999)


Atatürk'ün manevî oğludur Abdurrahim, 8 yaşında iken 1916 yılında Osmanlı-Rus Savaşı sırasında ailesini kaybetmişti Mustafa Kemâl Paşa, Kafkas Cephesinde 2 Ordu Komutanlığına vekâleten atanmış ve komutanlığında Bitlis ve Muş illeri Rus işgâlinden kurtarılmıştı Bu dönemde Mustafa Kemâl Paşa'ya aile bireyleri savaşta ölen öksüz ve yetimlerden bahsedilmişti Bunlardan birisi de 8 yaşındaki Abdurrahim idi Mustafa Kemâl Paşa, Abdurrahim'i evlâtlık edindi ve İstanbul'a yanında getirdi Mustafa Kemâl Paşa, 9 Ordu Müfettişi olarak Samsun'a gittiğinde Abdurrahim, İstanbul'da Beşiktaş Akaretler'deki evde annesinin yanında kaldı Abdurrahim, Mustafa Kemâl Paşa'nın annesi Zübeyde Hanım ve kızkardeşinin yanında bakıldı ve büyüdü

Mustafa Kemal Atatürk'ün, öğrenimine yurtdışında devam etmesini uygun gördüğü Abdurrahim Tuncak, 1929 yılında Berlin Teknik Üniversitesi'ne gitmiş ve tüm giderleri karşılanmıştır 1934 yılından sonra Tuncak soyadını almıştır Tuncak Savarona yatının satın alınması görüşmelerinde tercümanlık yapmıştır Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nda çalışmış ve oradan emekli olmuştur

Fizikî olarak Atatürk'e çok benzemesi nedeniyle zaman zaman Atatürk'ün manevî değil öz oğlu olduğu şeklinde yanlış iddialar dile getirilmekle birlikte, bu iddiaları ortaya atan kişiler tarafından hiçbir zaman kanıtlanamamaktadır


Zübeyde Hanım vasiyetinde ( 7 şubat 1922 ) Tuncak'a da yer vermiştir

Zübeyde Hanım'ın Vasiyeti

Vasiyetini, vefatından 1 yıl önce (7 şubat 1922) yazdırmıştı Kendisini halsiz hissettiği günlerde Cemal Bolayır'a bu isteğini söylemiş ve yardimcı olmasını istemişti Cemal Bey, üç tanık bulacak ve isteklerini yazacaktı Hatim ve duaları için 450 lira ayırdığını, her cuma namazdan bir saat önce ezan okununcaya kadar uygun bir camide cemaate karşı iki cüz'i şerif okutulmasını istiyordu Kurban Bayramı'nın birinci günü 5 adet kurban kesilmesini ve Öksüzler Yurdu'na verilmesini, bu harcamalar için 1800 lira para ayırdığını belirtmişti Bir başka istegi de bir çeşme yaptırılmasıydı Onarımı için de 474 lira ayırmıştı Yanında çalışanları da unutmamıştı Hayriye Hanım için 10 lira, manevi evladı Ayşe'nin çeyizi için 10 lira, Selanik'teki biraderi Hasan Ağa'ın oglu Abdurrahman'a 30 lira, yetim Abdürrahim'e 20 lira, Vasfiye isimli hizmetlisi için de 20 lira ayırdı

Ayşe Afet İnan Uzmay




(30 Ekim 1908, Selanik - 7 Haziran 1985, Ankara)


Türk öğretmen, tarihçi ve sosyoloji profesörü, Atatürk’ün manevi kızıdır

Cumhuriyetin ilk tarih profesörlerinden birisi olan Afet İnan, yıllar boyu kurucuları arasında yer aldığı Türk Tarih Kurumu'nun astbaşkanlığını yapmıştır Türk Tarih Tezi’ni ortaya koyan tarihçiler arasında yer alır

30 Ekim 1908 günü Selanik’in Doyran ( Doirani) kasabasında doğdu Babası orman memuru İsmail Hakkı Bey (Uzmay), annesi Doyran Müderrisi Emrullah Efendi’nin torunu olan Şehdane Hanım’dır Ailesi Balkan Savaşları’ndan sonra Anadolu’ya geçti

Afet İnan, ilköğrenimine Eskişehir'in Mihalıççık ilçesinde başladı Annesini 1915 yılında veremden yitirdi Öğrenimini Ankara ve Biga'da sürdürdü, 1920'de altı yıllık ilkokul diplomasını aldı Aile 1921'de Alanya'ya taşındı Afet Hanım, 1922'de Elmalı'da öğretmenlik ehliyeti aldı ve Elmalı Kızokulu'na başöğretmen olarak atandı Babasının görevi nedeniyle sürekli yer değiştirdi; 1925 yılında Bursa Kız Muallim Mektebi’ni bitirerek İzmir'de Redd-i İlhak İlkokulu'nda göreve başladı Atatürk ile tanışması sonucu ileriki yıllarda öğrenimine devam etme fırsatı buldu

Afet Hanım, 1925 yılında Redd-i İlhak İlkokulu'nda yeni göreve başladığı sırada bir çay ziyaretinde cumhurbaşkanı Atatürk ile tanışma fırsatı buldu Annesinin ailesinin Selanik'in Doyran kasabasından olması nedeniyle cumhurbaşkanının ilgisini çekti ve Atatürk ertesi gün ailesiyle tanıştı Gazi Paşa'ya öğrenimini sürdürmek ve yabancı dil öğrenmek istediğini açıklamış olan Afet Hanım, kısa bir süre sonra Ankara'ya atandı Bakanlığın izniyle İsviçre'nin Lozan şehrine Fransızca öğrenmek için gönderildi

1927'de yurda döndüğünde bir süre Fransız Kız Lisesi’nde öğrenim gördü Bu arada ortaöğrenim tarih öğretmenliği sınavına girerek öğretmenlik belgesini aldı ve Ankara Musiki Muallim Mektebi’ne Tarih ve Yurt Bilgisi öğretmeni olarak atandı (1929-1930) Göreve başladığı zaman, yurt bilgisi için okutacağı kitabı Atatürk yetersiz bulmuştu Bunun üzerine Fransız Kız Lisesi'nde okuduğu Instruction Civique adlı kitaptan çeviriler yaptı Afet Hanım'ın çevirileri, Tevfik Bıyıklıoğlu'nun Almanca eserlerden yaptığı çeviriler ve bizzat Atatürk'ün bazı konularda yazıları birleştirilerek Vatandaş İçin Medenî Bilgiler kitabı oluşturuldu Kitap, ortaokullarda ders kitabı olarak okutuldu ve 1935 yılına kadar çeşitli defalar basıldı 1933'ten sonra öğretmenliğe Ankara Kız Lisesi'nde devam etti




Kadın hakları üzerinde çalışmaya ilgi duyan Afet Hanım, Atatürk'ün isteği üzerine 3 Nisan 1930'da Türk Ocağı'nda Türk kadınlarının seçim haklarına ilişkin bir konferans verdi Bu konferans, Afet İnan'ın verdiği ilk konferanstı Bu konferans için zamanın en ünlü hatibi Hamdullah Suphi Bey'den dersler alan Afet Hanım'ın giyeceği elbiseyi bizzat Atatürk çizmiş ve gömleği için kendi pırlanta kol düğmelerini hediye etmişti

Atatürk, kendisinden Türk Ocakları Yasası’nın 2 ve 3 maddelerinin açıklanması konusunda çalışma yapmasını isteyince Afet Hanım 27 - 28 Nisan 1930 tarihlerinde gerçekleşen Türk Ocakları Kongresi'nde Aksaray delegesi olarak söz aldı; Türk Ocaklarının amacını, işlevini açıklayan bir nutuk okudu ve sonradan Türk Tarih Tezi olarak nitelenecek bir tezi dile getirdi ve Türk tarih ve medeniyetini bilimsel olarak incelemek üzere bir heyet kurulması için önerge verdi Bu önerge üzerine kongreden sonra oluşturulan Türk Tarih Heyeti'nin 16 kişilik kurucu üyeleri arasında yer aldı

Türk Ocakları Atatürk’ün emriyle 10 Nisan 1931’de kapatıldıktan sonra heyet, aynı kurucularla dernek olma kararı alarak ve Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti adını almış; 3 Ekim 1935'te ise adı Türk Tarih Kurumu olmuştur Afet Hanım, 1935-1952 ve 1957-1958 yılları boyunca kurumun astbaşkanlığını yaptı




Türk Tarihinin Ana Hatları

Afet Hanım, heyetin kurulmasından sonra Türk Tarih Heyeti'nin bilimsel çalışmalarına katıldı Heyet, Türk Tarih Tezi'nin temelini oluşturacak Türk Tarihinin Ana Hatları adlı kitabı kaleme aldı 1931-1941 yılları arasında liselerde okutulan kitabın yazımında Afet Hanım da yer aldı

Piri Reis Haritası

1929'da Topkapı Sarayı'nı müzeye dönüştürme çalışmaları sırasında bulunan Pir-i Reis haritasını inceleyen Türk Tarih Cemiyeti heyetinin içinde yer aldı ve haritanın dünyada tanıtılmasına çalıştı

Mimar Sinan’ın Kafatası

1930’lu yılların başlarında “Türk ırkının kafatasını tespit etme” çalışmaları yürüttü Bu çalışmalar doğrultusunda Türkiye’nin pek çok yerinde mezarlar açıldı ve kafatasları ölçüldü Tarihçiler arasında Mimar Sinan’ın Türk mü yoksa Ermeni veya Rum asıllı mı olduğu konusunda tartışma çıkınca Afet Hanım, Türk olduğunu iddia etti ve mezarının açılarak kafatasının ölçülmesini, sonucun Atatürk’e sunulmasını önerdi Tartışmaları izleyen Atatürk ise bir kâğıt üstüne Sinan’ın bir heykelinin yaptırılmasını istediği notunu düşerek Mimar Sinan’a sahip çıkmıştı(2 Temmuz 1935) 1 Ağustos 1935 günü bu ölçüm yapıldı ve sonuç Mimar Sinan'ın brakisefal kafatasına sahip olduğunu gösterdi

DTCF’de İlk Ders


9 Ocak 1936 günü Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin açılışında Türk Tarih Kurumu asbaşkanı sıfatıyla ilk dersi verdi Kültür Bakanlığı kendisine fakültede öğretim üyeliği önerdi ancak o, bunu ancak yüksek öğrenim gördükten ve yüksek lisans yaptıktan sonra kabul edebileceğini bildirdi

Akademik Yaşamı

Afet Hanım, Avrupa'daki pek çok şehirde üniversite öğretim üyeleriyle görüşmeler yaptıktan sonra yüksek öğrenimini Cenevre'de yapmaya karar verdi Cenevre Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Bilimler Fakültesi’nin Yakın Çağ ve Modern Tarih Bölümü’nde İsviçreli antropolog Eugene Pittard’ın öğrencisi oldu; "Türk Osmanlı devrinin ekonomik tarihi" adlı tezini sunarak Temmuz 1938'de lisans diplomasını aldı, Temmuz 1939'da ise doktorasını tamamladı ve sosyoloji doktoru ünvanını aldı Tezinin ismi “Türk Halkının ve Türk Tarihinin Antropolojik Karakteri Üzerine” idi Bu çalışma için Anadolu’da 64bin iskelet kalıntısı üzerinde inceleme yaptı Öğrenim yılları boyunca Cenevre ve Bükreş'te konferanslar verdi; Türk Tarih Kurumu kongrelerine bildiriler sunarak katıldı

Yurda döndükten sonra Ankara Kız Lisesi'nde derslerine devam etmesinin yanın sıra Ankara Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’ne doçent vekili olarak atandı 1940yılında kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olan Rıfat İnan ile evlenen Afet Hanım, 1942'de doçent, 1950'de profesör oldu

Afet İnan, 1950'den sonra Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi konularında Ankara Fen Fakültesi'nde, Hacettepe Üniversitesi'nde, Ege ÜniversitesiAnkara Harp Okulu'nda dersler verdi Eczacılık Fakültesi'nde, 1961-1962 yıllarında İngiltere'de incelemeler yaptı 1955-1979 arasında da UNESCO Türkiye Milli Komisyonu’nda Türk Tarih Kurumu’nu temsil etti Ankara Üniversitesi Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrim Tarihi kürsüsü başkanlığını yaptı, 1977 yılında bu görevde iken kendi isteğiyle emekli oldu

Afet İnan 7 Haziran günü 77 yaşında Ankara`da yaşamını kaybetti

Eserleri

Türk Tarihinin Ana Hatları (1930),
Türkiye Halkının Antropolojik Karakterleri ve Türkiye Tarihi (1947) Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler (1950)

Kurucusu ve Üyesi Olduğu Dernekler

• Türk Tarih Kurumu (kurucu)
• Çocuk Haklarını Koruma Derneği (kurucu)
• Türk Kadının Sosyal Hayatı Tetkik Kurumu
• Milli Kütüphane’ye Yardım Derneği

Nebile Hanım




Nebile Hanım'ın Atatürk'le nasıl tanıştığı ve manevi kızı olduğu konusunda farklı anlatımlar vardır

Bir anlatıma göre; platonik bir aşkla bağlı olduğu Atatürk'e yakın olmak isteyen Nebile, sarayda hizmetçi olarak kalmanın bir yolunu bulmuş ve zamanla Atatürk'ün manevi kızı olarak görülmeye başlanmıştır Bir diğer anlatıma göre ise Temmuz 1927'de İstanbul Çapa Öğretmen Okulu'ndan üç kız öğrenci Dolmabahçe Sarayı'na getirilmiştir Bunlardan Nebile Atatürk'ün manevi kızı olarak kalmıştırDaha sonra öğrenimi için Ankara'ya getirilen Nebile Hanım, 1929'da Viyana Büyükelçiliği Baş Katibi Tahsin Bey'le görkemli bir törenle evlendirildi Düğün 17 Ocak 1929'da Ankara Palas'ta, Atatürk ve diğer davetlilerin katılmasıyla yapılmıştır Bu evlilik iki yıl sonra boşanmayla sonuçlandı Nebile Hanım, ikinci evliliğini Sebahattin İrdelp adlı bir mühendisle yaptı Atatürk'ün ölüm haberini aldığında sağlık durumu bozuldu Rahatsızlığı sonucu kör olan Nebile Hanım, Heybeliada'da hayatını kaybetti




Rukiye Erkin




Atatürk Rukiye'yi bir Konya gezisinde tanımıştı O vakitlerde Rukiye hayatının en zor yıllarını yaşıyordu Kimsesizdi Atatürk, Rukiye'yi Ankara'ya getirerek bakımını ve okutulmasını sağlamış ve bir Jandarma Yüzbaşısı ile evlendirmiştir Nikahları Ankara Belediyesi'nde kıyılmış, zamanın İç İşleri ve Dış İşleri Bakanları da şahitlik etmişlerdir Düğünleri İstanbul'da Dolmabahçe Sarayı'nda yapılmış, düğünde Atatürk ilk dansı Rukiye ile yapmıştır



Zehra Aylin


Zehra'nın babası Kurtuluş Savaşı'nda efsaneleşmiş bir yüzbaşıdır Amasya il nüfusuna kayıtlı olduğu ve babasının adının Mehmet olduğu Amasyalı araştırmacı Hüseyin Menç'in çabalarıyla tespit edilmiştir

Zehra, kendisini Kağıthane'deki bir yetiştirme yurdundan alan Mustafa Kemal tarafından Ankara'ya getirilmişti İlköğrenimini Ankara'da, Çankaya Köşkü'nün bahçesindeki ilkokulda tamamladı Ortaöğrenim için İstanbul'a, Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'ne gitti Soyadı kanunu ile Aylin soyadını aldı Kolejden mezun olduktan sonra yüksek öğrenim için Londra'da Saint Hilda College’e gönderildi Ancak bir dönemlik eğitimden sonra yurda dönmek istedi Eğitimini tamamlamayıp diplomasını aldıktan sonra yurda dönmesini isteyen manevi babası Atatürk, Zehra'nın hastalığı üzerine bir süre için Türkiye'ye gelmesin izin verince 1935 yılı sonunda Türkiye'ye doğru yola çıktı Londra'dan gemi ile Fransa'ya geldikten sonra Paris ekspresine binen Zehra Amiens civarında trenden düşerek hayatını kaybetti Amiens'te yapılan törenin ardından cenazesi İstanbul'a getirildi, Maçka Mezarlığı'na defnedildi Ölümü gazetelerde büyük yer tutmuş, intihar ettiği söylentileri yayılmış; bu söylentileri Atatürk'ün bir diğer manevi kızı olan Sabiha Gökçen yalanlamıştır

Sığırtmaç MustafaDemir




(1918- ö 15 Ocak 1987)


11 yaşında iken Atatürk’ün himayesine aldığı bir çocuk olarak tanınmıştır Atatürk’le tanışma serüveni gazete haberlerine, öykülere hatta şiirlere konu olmuştur

1918 yılında Varna civarında doğdu Annesinin adı Efide, babasının adı Recep’tir 3 çocuklu ailenin ortanca evladı idi Ailesi, bütün varlıklarını Bulgaristan’da bırakarak Türkiye’ye gelmiş bir göçmen aileydi Çocukken Yalova’da sığırtmaçlık (çobanlık) yaparak ailesinin geçimine katkıda bulunmak zorundaydı 1929 yılında gezinti yaparken yolunu kaybeden devrin cumhurbaşkanı Gazi Paşa ile karşılaşması, bütün yaşamını etkiledi Kendisine yolu tarif etmiş ve sorularına rahat tavırlara cevap vermişti Paşa, bir süre sonra kendisini buldurup yanına getirtti; tanıştığında sıtma olan Mustafa’yı ailesinin onayını aldıktan sonra tedavi ettirdi ve okuttu

Okuma-yazma bilmeyen Sığırtmaç Mustafa, sağlığına kavuştuktan sonra okula gönderildi Beşiktaş’taki 19 İlkokulu, Işık Lisesi’nin orta kısmını ve Kuleli Askeri Lisesi’ni bitirdi 1941 yılında Kara Harp Okulu’ndan 1941/B’li Tankçı Teğmen olarak mezun oldu ve Türk Silahlı Kuvvetleri’ne katıldı




Yüzbaşı rütbesindeyken Rıfkiye Hanım ile evlendi 1954 yılında, Makbule Atadan tarafından manevi evlat olarak kabul edildi Kızı Tacinur’a ismini Makbule Hanım verdi Bir süre sonra sağlık sebebiyle orduda Personel sınıfına geçti Çeşitli askerlik şubelerinde görev aldıktan sonra 1960 yılında kalp rahatsızlığı nedeniyle binbaşı rütbesindeyken emekliye ayrıldı ve ömrünün son yıllarını Yalova’da geçirdi 15 Ocak 1987’de yaşamını yitirdi ve Yalova’da toprağa verildi

Atatürk ile tanışması

Sığırtmaç Mustafa ile Gazi Mustafa Kemal’in karşılaşması 1929 yılının Eylül ayında gerçekleşti 19 Ağustos’ta Yalova’ya gelen Mustafa Kemal, sık sık gezilere çıkarak yöreyi tanımaya çalışmaktaydı Bir atlı gezi sırasında yanındakilerle birlikte Balabandere civarında yolunu kaybetti Termal’e gitmek niyetindeki atlılar, sığır gütmekte olan 11 yaşında çıplak ayaklı bir çobanla karşılaştılar Sıtma nedeniyle karnı şiş, rengi sarı olan çoban, cumhurbaşkanı Mustafa Kemal'i tanımadı Sorduğu soruları rahat tavırlarla cevaplandırdı ve yolu tarif etti Davranışlarını beğenerek kendisine bir miktar para vermek isteyen cumhurbaşkanını reddetti; ancak cebindeki cevizleri alması karşılığında parayı kabul etti Küçük Mustafa’yı unutmayan Mustafa Kemal, kısa bir süre sonra onu buldurtup yanına getirtti ve himayesine aldı

Sabiha Gökçen




Bursa Vilayet Başkatibi olan Hafız Mustafa İzzet Bey ile Hayriye Hanım’ın kızları Sabiha, 22 Mart 1913’te Bursa’da dünyaya geldi Edirne Deftardarı olan babası Hafız İzzet Bey, 'Jön Türk' olduğu gerekçesiyle Bursa'ya sürülmüştü Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden ve ağabeyi tarafından büyütülen Sabiha, 1925’te henüz 12 yaşındayken Bursa ziyareti sırasında evlerinin yakınındaki Hünkar Köşkü’nde konaklayan dönemin cumhurbaşkanı Atatürk’e ulaşmayı ve okumak istediğini iletmeyi başarmıştı

Atatürk, ağabeyinden izin alarak, zor şartlar altında yaşayan Sabiha'yı evlat edindi ve Ankara’ya götürdü






Ülkü Adatepe




(27 Kasım 1932 - ~)


Atatürk’ün en küçük manevi kızıdır Bebekliğinden 6 yaşına kadar Atatürk'ün yanında Çankaya Köşkü'nde yaşamış; kendisi 6 yaşında iken manevi babası Atatürk hayatını kaybedinceye değin ona yurt gezilerinde eşlik etmiş ve onun çocuk sevgisinin simgesi olmuştur

Atatürk’ün annesi Zübeyde Hanım’ın evlatlık kızı Vasfiye Hanım ile Fransızca öğretmeni ve gar şefi Mehmet Tahsin Çukurluoğlu'nun kızıdır Zübeyde Hanım'ın küçük yaştan itibaren yetiştirdiği Selanikli Vasfiye Hanım, Zübeyde Hanım’ın ölümünden sonra bir süre Atatürk’ün kızkardeşi Makbule Hanım’la kalmış, Atatürk kendisini Gazi Orman Çiftliği’nde istasyon şefliği yapan Mehmet Tahsin Bey’le evlendirmişti Vasfiye Hanım ile Mehmet Bey’in çocukları olacağını öğrendiğinde ister kız, ister erkek olsun Ülkü isminin verilmesini isteyen Atatürk, 9 aylıkken Ülkü’yü Çankaya Köşkü’ne aldırdı ve biraz büyüdüğünde onu yurt gezilerine götürmeye başladı Yıllar boyu kullanılan ünlü Türk alfabesi kapağında Atatürk'ün isteği üzerine Atatürk'ü minik Ülkü'ye harfleri öğretirken gösteren İhap Hulusi tarafından yapılmış resimleri yer aldı Ülkü, Atatürk'ün çocuk sevgisinin simgesi oldu

Manevi babası Atatürk öldüğünde Ülkü altı yaşındaydı Atatürk'ün ölümünden sonraki donemde eğitimini tamamlamadı Genç yaşta evlendi İlk evliliğini Atatürk'ün bir diğer manevi kızı olan Sabiha Gökçen'in amcasının oğlu olan üsteğmen Fethi Doğançay, ikinci evliliğini yağ tüccarı Yeşua Bensusen, üçüncü evliliğini ise işadamı Öke Adatepe ile yaptı İlk evliliğinden iki erkek çocuk sahibi oldu 1962 yılında yaptığı ikinci evliliği, eşinin Musevi olması nedeniyle sansasyon yarattı Yaşamını eşi Öke Adatepe ile İstanbul'da sürdürmektedir









Atatürk'ün ayrıca Zühre, Afife, İhsan, Ömer adlarında evlatlıkları da vardı