İmam-I Gazali Hazretleri,

İmam-ı Gazali hazretleri, her Müslümanın nefsini hesaba çekmesini tavsiye ediyor Kimya-yı Saadet kitabında buyuruyor ki: Her akşam nefsini hesaba çek Ona de ki: “YAZIKLAR OLSUN SANA!”

“Ey nefsim! Akıllı olduğunu iddiâ ediyorsun ve sana ahmak diyenlere kızıyorsun Hâlbuki, senden daha ahmak kim var ki, ömrünü boş şeylerle, gülüp eğlenmekle geçiriyorsun Ey nefsim! Ecel sana yaklaşmakta, Cennet ve Cehennemden biri, seni beklemektedir Ecelinin, bugün gelmeyeceği ne mâlum? Bugün gelmezse, bir gün elbette gelecek Başına gelecek şeyi, geldi bil! Çünkü, ölüm kimseye vakit tâyîn etmemiş ve gece veya gündüz, çabuk veya geç, yazın veya kışın gelirim dememiştir Herkese ânsızın gelir ve hiç ummadığı zamanda gelir İşte ona hazırlanmadın ise, bundan daha büyük ahmaklık olur mu? O hâlde, yazıklar olsun sana ey nefsim!

Ey nefsim! Anladım ki, dünyanın nîmetlerine ve lezzetlerine alışmışsın ve kendini onlara kaptırmışsın! Cennete ve Cehenneme inanmıyorsan, bâri ölümü inkâr etme! Bu nîmet ve lezzetlerin hepsini senden alacaklar ve bunların ayrılık ateşi ile yanacaksın! Bunları istediğin kadar sev, istediğin kadar sıkı sarıl ki, ayrılık ateşi, sevgin kadar çok olur O hâlde, yazıklar olsun sana ey nefsim!

Dünyaya niye sarılıyorsun? Bütün dünya senin olsa ve dünyadaki insanların hepsi sana secde etse, az zaman sonra sen de, onlar da toprak olacaksınız! İsimleriniz unutulacak, hâtırlardan silinecek Geçmiş pâdişâhları hâtırlayan var mı? Hâlbuki sana dünyadan az bir şey vermişler O da bozulmakta, değişmektedir Bunlar için, sonsuz Cennet nîmetlerini feda ediyorsun O hâlde, yazıklar olsun sana ey nefsim!”


“HER GÜN BİR GÜNAH İŞLESEM!”

Bir zât, nefsini muhâsebeye çekmek üzere, ömrünü hesapladı Altmış sene yaşamıştı Sonra gün olarak hesapladı Yirmibir bin gün buldu Bunun üzerine; “Eyvah! Her gün bir günah işlemiş isem, bu kadar günahla Allahü teâlânın huzûruna nasıl varabilirim” deyip bayıldı Bir müddet sonra kendisine geldiğinde, önceki sözünü söyleyip, tekrar kendisinden geçti Sonra hareket ettirdiklerinde vefât ettiğini gördüler”

Bu zât, her günkü bir günâhı için böyle yaparsa, günde birçok günah işleyen kimselerin ne yapması lâzım gelir?!

İslâm âlimi imam-ı Muhammed Gazâlî [450] hicrî senesinde Tus şehrinde tevellüd etmiş, 505 [m 1111] senesinde, yine orada vefât etmiştir “Kimyâ-i saadet” kitabında buyuruyor ki:
“HERKES KENDİ HESABINA BAKSIN”
Enbiyâ sûresi, kırkyedinci âyetinde meâlen, (Kıyâmet günü terâzî kuracağım O gün, kimseye zulmedilmeyecektir Herkesin, dünyada yapmış olduğu zerre kadar iyilik ve kötülüklerini meydana çıkarıp, terâzîye koyacağım Herkesin Hesabını yapmaya yetişirim) buyurdu Bunu haber verdi ki, herkes dünyada kendi hesabına baksın
Büyüklerden biri, bir talebesini, diğerlerinden daha çok severdi Ötekiler, bu hâle üzülürdü Her birine bir kuş verip, “Bunu, kimsenin görmediği bir yerde kesip getiriniz” dedi Hepsi tenhâ bir yerde kesip getirdi O talebe ise, kesmeden getirdi “Niçin sözümü dinlemedin, canlı getirdin?” buyurunca, “Kimsenin görmediği bir yer bulamadım O, her yeri görüyor) dedi Diğerleri, bunun müşâhede makamında olduğunu anladılar
Mısır mâliye nâzırının zevcesi olan Zelîha, Yûsüf aleyhisselâmı, kendisine çağırınca, önce kalkıp büyük olduğunu sandığı, bir heykelin yüzünü örttü “Bunu, niçin örttün?” buyurunca, ondan utandığım için, dedi “Sen, bir taş parçasından utanıyorsun da, ben yerleri ve yedi kat gökleri yaratan, Rabbimin görmesinden utanmaz mıyım?” buyurdu
Peygamber efendimiz buyurdu ki: (Allahü teâlâ, Adn ismindeki Cenneti, şu kimseler için hazırladı ki, günah işleyecekleri zaman, Onun büyüklüğünü düşünüp, Ondan hayâ ederek, günahlardan kaçınırlar)
İnsanlar, birbirinin dışını görür Allahü teâlâ ise, hem dışını, hem içini görür Bunu bilen bir kimsenin, işleri ve düşünceleri edebli olur Buna inanmayan kâfirdir İnanıp, muhâlefet etmek ise, büyük cesarettir

“ÇOK GÜNAH İŞLEDİM?”
Peygamber efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) buyurdu ki: (Allahü teâlâyı görür gibi ibâdet ediniz! Siz, Onu görmüyorsanız da, O sizi görüyor) Onun gördüğüne inanan, Onun beğenmediği bir şeyi yapabilir mi? Allahü teâlâ meâlen buyuruyor ki: (Ey insân! Seni her ân gördüğümü bilmiyor musun?)
Bir Habeşli, Resûlullah efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) huzuruna gelip, “Çok günah işledim Tövbem kabûl olur mu?” diye sorunca, (Evet, olur) buyurdu “O günahları işlerken, O, görüyor mu idi?” dedi; (Evet) buyurunca, Habeşli, bir âh çekti ve yıkılıp ruhunu teslim etti

İmam-ı Gazali hazretleri, “İhya-u Ulûm’id-din” kitabında şöyle nakleder: Resûlullah “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” Efendimiz şöyle buyurdular:
(Allahü teâlânın yüz rahmeti vardır O yüz rahmetten bir tek rahmeti cinler, insanlar, kuşlar, hayvanlar ve haşerât arasına indirmiştir O rahmet ile birbirlerine şefkat ederler, onunla birbirlerine merhamet gösterirler O yüz rahmetten doksandokuzunu, Allahü teâlâ, nezd-i ilâhîsinde bekletmiştir Kıyamet gününde onlarla kullarına rahmet edecektir
Rivayet edilir ki kıyamet gününde Allahü teâlâ Arş’ın altına şöyle yazar: ‘Rahmetim gazabımı geçmiştir Ben rahmet edenlerin en merhametlisiyim Bu bakımdan cennet ehlinin iki misli kadar cehennemden insanlar çıkarılıp bağışlanır “SENİN AFFINI ÜMİD EDERDİK”
Allahü teâlâ, kıyamet gününde Âdem aleyhisselamın zürriyetinden yüz bin kere yüz bin ve on bin kere yüz bin kişi hakkında şefaatini kabul eder
Allahü teâlâ kıyamet gününde mü’minlere şöyle der: “Benimle mülâkî olmayı sever miydiniz?” Mü’minler “Ey Rabbimiz! Evet, severdik” derler “Neden severdiniz?” diye sorunca, mü’minler “Senin affını ve mağfiretini ümid ederdik de ondan!” derler
***
Hizmetçileriyle beraber, saz çalarak, şarkı söyleyerek, orası senin burası benim diyerek her tarafta gezen, Şağvane isminde bir kadın vardı Yine bir gün saz çalıp şarkı söyleyerek para kazanmak için, beraberindekilerle giderken, kulağına bir ağlama sesi gelir Kadınlardan birini, “Bak bakalım nedir?” diye gönderir Kadın gider, ama gelmez Başka birisini gönderir, o da gelmez Kimi gönderdiyse gidiyor fakat gelmiyor Merak edip kendisi gider Bir de bakar ki, nur yüzlü bir zat, topluluğa nasihat ediyor Dinleyenler de ağlıyorlar Meğer gönderdiği kadınlar konuşmanın tesirine kapılıp kalmışlar Vaiz, cehennemin azabından bahsetmektedir Şağvane de sohbete kapılıp, sorar:
- Ya Şeyh, ben kötü ve günahkâr bir kadınım Tövbe etsem kabul olunur mu?
- Ey kadın, Allah’ın rahmetinin ve affının hududu yoktur Tövbe eden, isterse Şağvane olsun, tövbesi yine kabul olunur
- Ey Şeyh, ben işte o dediğin Şağvane’yim Sen şahit ol ki ben tövbe ediyorum Bundan sonra Rabbime isyan etmeyeceğim
Kadın bunları söyledikten sonra “Allah” diyerek yere düşer Bakarlar ki, ruhunu teslim etmiş