Celâl Tehâniserî

CELÂL TEHÂNİSERÎ

Hindistan'da yetişen velîlerden Doğum târihi belli değildir Aslen Belhlidir Babasının ismi Kâdı Mahmûd'dur Anne ve baba tarafından hazret-i Ömer'e dayanır 1581 (H989) senesinde vefât etti Vefât ettiğinde doksan beş yaşını geçmişti Kabri, doğum yeri olan Tehâniser'dedir

Celâl Tehâniserî küçük yaşta ilim tahsîline başladı Yedi yaşında Kur'ân-ı kerîmi ezberledi On yedi yaşına geldiğinde bütün ilimleri öğrenip ders ve fetvâ vermeye başladı Bir gün hoş bir ses ile okunan gazeli duydu O anda kendisini Allahü teâlânın aşkı kapladığından düşüp bayıldı Ayıldığında tasavvuf yolunu öğrenmek için Abdülkuddûs hazretlerinin sohbetlerine devâm etti Kısa zamanda kemâle gelerek icâzet, diploma aldı

Celâl Tehâniserî, ilmi ile âmil idi Ömrünü ibâdet, tâat, ders vermek ve insanlara vâz ve nasîhat etmekle geçirdi Edepleri gözetmeye, farzlardan başka nâfileleri yapmaya, gece-gündüz Allahü teâlâyı zikretmeye ve vakitlerini değerlendirmeye çok dikkat ederdi Çoğunlukla Allahü teâlânın aşkı ile kendinden geçmiş bir hâlde olurdu Namaz vakti gelince talebeleri; "Allahü ekber, Allahü ekber" dediğinde kendine gelir, namazı kılmak için kalkardı

Celâl Tehâniserî'nin ölüm hastalığı, sekerât hâli günlerce uzadı Bu sebepten bir şaşkınlık ve ızdırap hâsıl oldu On altı gün sonra kendine gelince, talebelerinin büyüklerinden olan Şeyh Nizâm bu hâle üzüldüğü için; "Efendim, bu ne hâldir?" diye sorunca, Celâl Tehâniserî coşarak şu beyti okudu:

Vücûdundan fânî olan kimseler,
Harften sûretten, mânâya geçerler

Talebelerine şöyle buyururdu: "Âşıklar, keşf ve kerâmet konaklarında durmak istemesinler Daha yukarılara çıksınlar Hiçbir şeye bağlı kalmasınlar Her şeyden kesilerek ve uzaklaşarak, can çıkarcasına ilerlesinler Bu da şöyle olur; ibâdetlere, zühde; dünyâya düşkün olmamaya ve riyâzete, nefsin isteklerine uymamaya dikkat etsinler Bunları vesîle bilsinler Az yemek yesinler, hattâ can çıkıncaya kadar uğraşsınlar Ölmeden evvel ölüp, nefslerini tam ıslâh edip, Hakk'a kavuşsunlar Kendini tasavvuf yolunda sananlar ve câhil sûfîler (câhil tarîkatçılar) bu hususta hatâya düşüyor ve doğru yoldan çıkıyorlar Bundan Allahü teâlâya sığınırız Selef-i sâlihînden (radıyallahü anhüm ecmâîn) rivâyet edildi ki: "Usûlsüz vüsûl, kavuşma olmaz Usûl; dînin emirlerine ve tasavvufta bulunduğu yola uymaktır" Kur'ân-ı kerîm okumak ve din ilimleriyle meşgûl olmak en iyi iştir"

HERKESİN KALDIRACAK GÜCÜ YOKTUR

Celâl Tehâniserî'nin talebelerinden birisi, birkaç sene onun sohbetlerinde bulunmasına rağmen, onda hiçbir mânevî hâl görülmemişti Bir gün Celâl Tehâniserî'nin sohbetinde bulunan bu talebe, kendi kendine; "Şeyh Necmeddîn-i Kübrâ öyle bir zât idi ki, nazar ettiği kimse evliyâlık mertebesine kavuşurdu Bugün böyle bir zât yok" diye aklından geçirdi Celâl Tehâniserî onun bu düşüncesine, Allahü teâlânın izni ile vâkıf oldu Onun bulunduğu tarafa bakarak; "Bugün de öyleleri vardır" buyurup, bir kere ona baktılar Talebe o anda evliyâlık mertebesine kavuştu ve kendinden geçti Evliyâlıkta en yüksek dereceye kavuşan talebe, kısa bir süre sonra vefât etti Bunun üzerine Celâl Tehâniserî; "Herkesin bu işi kaldıracak gücü yoktur" buyurdu

1) Zübdet-ül-Makâmât (Berekât-ı Ahmediyye); s103
2) Umdet-ül-Makâmât; s111
3) Sefînet-ül-Evliyâ; s101
4) Müntehâb-üt-Tevârih; c3, s3
5) Sevâfi-ul-Envâr; s31
6) Hazînet-ül-Asfiyâ; c1, s439
7) Ahbâr-ül-Ahyâr; s291
8) Persian Literature; c1, s17