Fevzi Çakmak

Fevzi Çakmak

Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk genel kurmay başkanı Çakmakoğullarından topçu miralayı Ali Sırrı Beyin oğlu olan Mustafa Fevzi, 1876 yılında İstanbulda doğdu 1895te Harbiyeden mülâzım olarak çıktıktan sonra, kurmay sınıfına ayrıldı 1898de yüksek öğrenimini tamamlayarak kurmay yüzbaşısı oldu 1899da Arnavutluktaki On Sekizinci Nizâmiye Fırkası Kurmay Başkanlığına tâyin oldu ve 1913e kadar burada kaldı Burada sırasıyla kolağası, binbaşı, kaymakam ve miralay oldu 1906 yılında dayısı şehid Nûri Beyin kızıyla evlenen Çakmakı 1908de Meşrûtiyetin îlânı üzerine iktidâra gelen İttihat ve Terakkî Cemiyeti, Mitroviça İttihat ve Terakkî şûbesinin gizli yönetim kuruluna seçti Ancak particiliği sevmeyen Çakmak, politikadan uzak durmaya çalıştıysa da fiilen içindeydi


1912 Ekiminde başlayan Balkan Harbinde Müşir Ali Rızâ Paşa komutasındaki Vardar Ordusunun Harekât Şûbesi Başkanlığını yaptı 1914 yılında ise Mirlivâlığa yükseltildi ve Ankaradaki Beşinci Kolordu Komutanlığına getirildi Bu sırada Osmanlı Devleti, Birinci Dünyâ Harbine girmiş ve Çakmakın Kolordusu da Çanakkale cephesinde vazîfelendirilmişti Burada üzerine düşen vazîfeyi eksiksiz yerine getirerek, düşman taarruzlarını Karlıdere ve Kerevizderede karşılayıp püskürttü


Fevzi Çakmak, bundan sonra sırasıyla Kafkas cephesindeyken Birinci ve İkinci Şeria Savaşlarında düşman saldırılarına başarıyla karşı koyup, Ferik rütbesine yükseltildi Çok geçmeden ağır bir hastalığa tutulan Çakmak, İstanbula geldi Ardından Mondros Mütârekesinin imzalanmasıyla İtilâf Devletleri donanması da İstanbula girdi 1918 yılı sonlarında Genel Kurmay Başkanlığına getirildi 1920 yılında ise, fiilen yurt savunmasına katılmak üzere Anadoluya geçti ve Sakarya Meydan Savaşının kazanılmasında önemli rol oynadı Atatürke meclis tarafından müşirlik rütbesi ile gâzîlik şânı verilmesi konusundaki önergeyi İsmet Paşa ile Çakmak vermişlerdi Fevzi Çakmak, 30 Ağustos 1922de kazanılan Büyük Zaferden sonra Mareşalliğe yükseltildi


Fevzi Çakmak, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşundan 1944 yılına kadar aralıksız olarak 22 sene Genel Kurmay Başkanlığı yaptı 1944 yılında yaş haddi kânunu uyarınca emekliye ayrıldı Onun en bâriz vasfı, demokrasi hayâtında Atatürkün birinci yardımcısı olup, inkılâpların yerleşmesinde önemli ölçüde çaba sarf etmesidir


10 Nisan 1950 Pazartesi günü ölen Çakmak, Eyüp Mezarlığına gömüldü