10. Sınıf Edebiyat Ders Notları

EDEBİYAT DERS NOTLARI

0 Sınıf Edebiyat Ders Notları[/url]
* Göktürk yazıtları ilk türk yazılı eseridir
* Bu eser türk tarihini, türk dillini, medeniyetini öğreniriz
* Göktürk yazıtları 2 köktürk dön dikilmiştir
* Türklerin kulandıkları alfabeler sırasıyla köktürk,uygur,kiri,ararp ve latindir


*Köktürkler;
- Göktanrı inancını benimsemişler
- Türk tarihi konular işlenir
- Köktürk alfabesi kullanılmıştır


*Uygurlar;
- Budizim ve mani dinine inanmışlardır
- Dini konular işlemişlerdir
- Uygur alfabesini kullanmışlardır


*Karahanlılar;
- İlk müslüman türk devletidir
- Dinleri islamiyettir
- Dini konular işlemiştir
- Arap alfabesini kullanmışlardır


* Türklerin değişmeyen özelikleri;
- Devlet kurma
- İnançları

* İlk resmi gazete tercümanı ahval dır

* Mitler; genel olarak yayılan veya toplum hayal gücü etkisi ile yaratığı halk hikayeleri

* İlk derlenen kitap divan-ı lügatit türk tür


* Destan dönemi 3 e ayrılır;
- Destan
- Sözlü ve yazılı

- Destan dönemi; destan ve efsaneler vardır
- Sözlü edb; destan-koşuk-sagu


* Sagu ve koşuk arasındaki farklar ve benzerlikler ;

Benzerlikler;
· ikiside sözlü edb Eseridir
· Deyim vardır
· 7 li hece ölçüsü ile yazılmıştır
· Kafiye ve redif vardır

Farklar
· Nazım şekli sage ve koşuk
· Temalar ; ölüm ve aşk, savaş, doğa


* Destanlar ;
- Tema; savaş, kaharamanlık, yiğitlik
- Dil ve anlatımı; devrik cümleler, destansı anlatım
- Olay örgüsü ; bir kişi etrafında gerçekleşir
- Destanlar 2 ye ayrılır;

* Doğal destanlar ; yazarı belli olmayan destanlar
* Yapay destanlar; yazarı belli olan destanlar

* Dogal ve yapay destan arasındaki farklar ve benzerlikler;

Benzerlikler;
-Milletlerde yankı uyandırmış konuları işler
-Uzun manzum eserlerdir Olağan üstü konular işler

Farklar;
-Doğal destanın yazarı belli değil
-Yapay destanın yazarı bellidir

* Destanların genel öz;
· Toplumda derinden iz bırakmış olayları anlatır
· Olaylar ve kişiler olağan üstü nitelikler gösteriri

* Mesneviler;
· Öğüt verici olayları uzun anlatır
· Beyitlerle yazılır
· Her beyit kendi içinde kafiyelidir
· İslam dön eseridir
· Uzun anlatımlar içindir

Olağan üstü; insanların anlayamadıkları şeyleri uydurmaları

Ölüm konulu şiirler;
- Destan dön; sagu
- Halk ed; ağıt
- Divan edb; mersiye dir

Aşk,savaş, doğa konulu şiirler;
- Destan dön; koşuk
- Halk edb; koşma
- Divan edb ; gazeldir
- Tip; bir gurup içinde kendini belli edendir



* İslamiyet önc Türk edb Genel öz;
- Dil son derece sadedir
- Nazım birimi 4 lüktür
- Hece ölçüsü ve yarım kafiye kullanılır




İslami dönem;

* Kutadgu bilig;
İslâmî Türk edebiyatının adı bilinen ilk şair ve düşünürü Balasagun'luyusuf has hacip tarafından kaleme alınmıştır


* Kutadgu Bilig'deki kahramanların temsil ettikleri değerler:

Kutadgu Bilig, dört ana karakter arasında geçen diyaloglardan oluşmaktadır Eserdeki bu dört ana karakterin her birinin belirli bir sosyal rolü vardır ve her biri belirli bir değeri temsil eder

Küntogdı hükümdardır ve hukuku/adaleti temsil eder;
Aytoldı vezirdir ve saadeti/devleti temsil eder;
Ögdülmiş de vezirdir ve aklı temsil eder;
Odgurmış ise akibeti/kanaati temsil eder

* Mesnevi bizim romanımızdr

* Yusuf has hacip;
· Türk edebiyatının ilk siyasetnamesini yazmıştır
· İslam dön ilk eserini vermiştir
· Ağız ölçüsünü ilk kulllanmıştır
· Didaktik eserler vermiştir
· Türk edebiyatının ilk mesnevisini yazmıştır


* Mesnevi; uzun beyitler hallinde yazılır Herbeyit kendi içinde kafiyelidir İlk olarak 10 yy ortaya çıkmış 11 yy türk ed girmiştir


* ATABETÜ'L-HAKAYIK:
12 yüzyılda Edip Ahmet Yükneki tarafından aruzölçüsü ve dörtlüklerle yazılmıştır

* Özellikleri:
Gerçeklerin eşiği anlamına gelir
Konusu din ve ahlaktır
Didaktik (öğretici) bir eserdir
Mesnevi tarzında yazılmıştır
Nazım birimi olarak beyit ve dörtlük kullanılmıştır
Aruz ölçüsüyle yazılmıştır
Arapça ve Farsça kelimeler vardır
Telmih (hatırlatma) sanatı kullanılmıştır
Eserin Konusu:Eser 14 bölümden oluşurBaştaki 5 bölüm giriş,şairin adını verdiği 8 bölüm asıl konu, sondaki 1 bölüm de bitiriş bölümüdür

Giriş bölümleri {kaside}biçimiyle(aa ba ca da) ,asıl konu ile ilgili bölümler ve bitiriş bölümü (dörtlüklerle) [aaba]yazılmıştırGiriş bölümünde 80 beyit, asıl konu ve bitiriş bölümlerinde 101 dörtlük vardırEserin tamamı 484 dizeden oluşur


* Edip ahmet yükneki;
· Dil araştırmaları açısından değeri vardır
· İslami dönemin yazarlarındandır
· Didaktik eserler veriri


DİVAN-I HİKMET:

12 yüzylda ahmet yesevi tarafından dörtlüklerle ve hece ölçüsüyle yazılmış dini, tasavvufi ve öğretici bir eserdir Dörtlüklerin her birine "hikmet" adı verilmiş ve bu hikmetler Orta Asya ve Anadolu'da yayılarak halkı derinden etkilemiştir Yesevilik tarikatının da kurcusu olan Ahmet Yesevi daha sonra Anadolu'da kurulan pek çok tarikata kaynak olmuştur
Genel olarak dervişlik hakkında övgülerden bu dünyadan şikayetten cennet ve cehennem tasvirlerinden, peygamberin hayatından ve mucizelerinden bahsedilir Dini ve ahlaki öğütler veren şiirlerede yer vermiştir Hece ölçüsü olarak 4+3 ve 4+4+4 kullanılmıştır

Özellikleri:

*Kitapta Allah aşkı Peygamber sevgisi işlenmiştir
*Hikmet: Hoş, hayırlı anlamlarına gelir
*Sade ve yalın bir dil kullanılmıştır
*Aruz ve hece ölçüsü kullanılmıştır
*Dörtlük ve beyitle yazılmıştır
*144 hikmet ve 1 münacaat 'tan oluşur
*Eser karahanlı türkçesinin hakaniye lehçesiyle yazılmıştir
*İstifham (soru sorma) ve Tecahul-i Arif (bilmezlikten gelme) sanatları kullanılmıştır
*Ahmet Yesevinin hikmetlerinin birleşmesiyle oluşmuştur
*Ahmet Yesevi hikmetleri Karahanlı Türkçesiyle söylemiştir
*Hikmetler dini tasavvufi şiirlerdir
*Allah'a yakın olma isteği vardır
*Şiirlerde ulusal ögeler(ölçü,nazım biçimi,yarım uyak)ile İslamlıktan gelme yabancı ögeler(din ve tasavvuf konuları, yabancı sözcükler)bir arada kullanılmıştır
*Eserin uyaklanışı abcd dddb eeeb şeklindedirDördüncü dizelerin birbiriyle uyaklı oluşu hatta zaman zaman aynen tekrarlanışı bu şiirlerin musiki ile okunmak için söylendiğini gösterir
*Divan-ı Hikmet'i Ahmet Yesevi yazmamıştır Ahmet Yesevi'nin kurduğu tarikattaki Şaban Durmuş, Ahmet Yesevi'nin görüşlerini ve düşüncelerini kitap haline getirmişlerdir
*Didaktiktir ve manzum bir eserdir


* Ahmet Yesevi
- Tasavuf edb Kurucusudur
- Yalın bir türkçe kullanmıştır