![]() |
Eşeyli Ve Eşeysiz Üreme |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Eşeyli Ve Eşeysiz ÜremeÜREME = ÇOĞALMA şeyli ve Eşeysiz Üreme[/url] Canlılar hem nesillerini devam ettirme hem de özelliklerini devam ettirmek için çoğalırlar ![]() EŞEYSİZ ÜREME 1 ![]() ![]() 2 ![]() ![]() ![]() 3 ![]() ![]() 4 ![]() ![]() ![]() 5- Çeşitlilik sağlamaz ![]() ![]() 6- Kısa sürede çok sayıda canlı oluşur ![]() 7- Evrim hızı düşüktür ![]() 8- Tek hücrelilerde ve ilkel canlılarda görülür ![]() ÇEŞİTLERİ: a) Bölünme: Tek hücreli canlılarda görülür ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() b)Tomurcuklanma ile çoğalma: Ana hücrenin bir yerinde hücre bölünmesiyle çıkıntı oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() c) Sporla çoğalma: Sıcak, soğuk ve kuraklık gibi zor şartlara dayanıklı bir örtüyle korunan hücrelerdir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() d) Vejetatif üreme: Yüksek yapılı tohumlu bitkilerde görülür ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() e) Rejenerasyon: İlkel yapılı hayvanlarda çoğalmayı sağlar ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Eşeyli Ve Eşeysiz Üreme |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Eşeyli Ve Eşeysiz ÜremeEŞEYLİ ÜREME 1 ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() 3 ![]() ![]() 4 ![]() ![]() 5 ![]() ![]() 6 ![]() ![]() 7- Türlere ait kalıtsal özellikler korunur ![]() 8 ![]() ![]() 9- Oluşan canlı sayısı azdır ancak çevre koşullarına iyi uyum sağlarlar ![]() Eşeyli üreme gametlerin büyüklüklerindeki farklılık nedeni ile çeşitlenmiştir: a) İzogami: Erkek ve dişi gamet görünüş ve büyüklük bakımından birbirinin aynıdır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() b) Heterogami=Anizogami: Erkek gamet küçük, dişi gamet büyüktür ![]() ![]() ![]() Oogami: Erkek gamet küçük, kamçılı ve hareketlidir ![]() ![]() ![]() EŞEYLİ ÜREMEDEKİ ÖZELLEŞMİŞ DURUMLAR: 1) Konjugasyon: Hücreler arasında geçici sitoplazmik köprü kurulur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 2) Partenogenez:Özel bir üreme şeklidir ![]() ![]() ![]() ![]() Dişi mayoz ile erkek mitoz ile gamet oluşturur ![]() 3) Hermafroditlik (erselik): Bazı basit yapılı canlılarda erkek ve dişi gamet aynı bireyde gelişir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 4) Metagenez(döl almaşı): Eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini takip etmesine metagenez denir ![]() ![]() ![]() ![]() Plazmodyumda metagenez : Sivrisinek ısırmasıyla plazmodyum (sıtma) sporozoitleri (n), kemik iliği, kas ve dalak gibi yapıların hücrelerinde mitoz ile çoğalır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ÇİÇEKSİZ BİTKİLERDE ÜREME -Çiçeksiz bitkiler su yosunları, kara yosunları, eğrelti otları, at kuyrukları ve ciğer otlarıdır ![]() -Bu bitkilerde gerçek kök, gövde ve yaprak yoktur ![]() ![]() -Tamamı Metagenezle ürerler ![]() Bu bitkilerde önce diploit ( sporofit= spor oluşturan bitki) bireyden mayozla haploit sporlar (n) oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Yani spor oluşumu mayoz bölünme ile, gamet oluşumu ise Mitoz bölünmeyle sağlanır ![]() Su yosunları(Ulotrix)’te üreme: n kromozomlu(monoploid) bir canlı olan su yosunları spor oluşturup eşeysiz üreyebileceği gibi, farklı Ulotrix’lerin oluşturduğu gametlerde eşeyli olarak ta çoğalabilir ![]() Kara yosunlarında metagenez: Sporofit 2n kromozomlu gerçek karayosunudur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Not: erkek ve dişi üreme hücrelerinin ayrı ayrı bitkiciklerde oluştuğuna dikkat ediniz… ![]() Eğrelti otunda metagenez: Sporofit 2n kromozomlu gerçek eğrelti otudur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Not: erkek ve dişi üreme hücrelerinin tek bitkicik ( protal ) üzerinde oluşup döllendiğine dikkat ediniz… |
![]() |
![]() |
![]() |
Eşeyli Ve Eşeysiz Üreme |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Eşeyli Ve Eşeysiz ÜremeÇİÇEKLİ ( tohumlu) BİTKİLERDE ÜREME -Çiçekli bitkilerde üreme organı çiçektir ![]() -Gamet çiçekte bulunan erkek ve dişi organ üzerinde üretilir ![]() -Çiçekli bitkilerde mayoz sonucu oluşan n kromozomlu hücreler gerçek gamet değildir ![]() ![]() - Embriyoları besleyen tohumları vardır ![]() - Meyve oluştururlar ![]() - Gerçek kök, gövde, yaprak ve çiçekleri vardır ![]() - Hem eşeyli hem de eşeysiz ( vejetatif) üretilir ![]() Erkek ve dişi organı üzerinde bulunduran çiçeklere tam çiçek denir ![]() ![]() Tam bir çiçekte dıştan içe doğru; 1 ![]() ![]() ![]() 2 ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() ![]() 4 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Tepecik kısmında salgı yapan tüyler bulunur ![]() ![]() Erkek ve dişi organlardan yalnız birini bulunduran çiçeklere de eksik çiçek (ayrı eşeyli) denir ![]() ![]() Sadece erkek organı bulunduran çiçeklere erkek çiçek, dişi organ bulunduran çiçeğe ise dişi çiçek denir ![]() Erkek ve dişi organlardan yalnız birini taşıyan çiçekler aynı bitki üzerinde bulunuyorsa bu bitkilere bir evcikli (monoik) bitki, aynı türün farklı bireyleri üzerinde bulunuyorsa iki evcikli (dioik) bitki denir ![]() ÜREME HÜCRELERİNİN OLUŞTURULMASI Eşey ana hücresinin mayoz bölünme geçirmesi ile oluşan yeni gametler hemen döllenme yeteneğinde değildir ![]() ![]() ![]() POLEN ( ERKEK GAMET) OLUŞUMU: Polen oluşumu erkek organ (stamen) başçığında (teka) bulunan polen keselerinde gerçekleşir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() YUMURTA OLUŞUMU: Tohum taslağı içinde bulunan yumurta ana hücresi(makro spor ana hücresi 2n) mayoz bölünme geçirerek 4 adet n kromozomlu makro sporu oluşturur ( henüz döllenme yeteneğinde değildirler) ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() TOZLAŞMA (POLİNASYON): Polenin değişik etkenlerle dişi organ tepeciğine gelmesine polinasyon yada tozlaşma denir ![]() Tozlaşma şekilleri: Rüzgarla:Polenler sayıca artmış olup hafiftirler ![]() Böceklerle: Bu tür tozlaşan bitkilerin çiçekleri büyük,renkli,güzel kokuludur ![]() ![]() ![]() ![]() Su ile : Nadir görülen durumdur ![]() Yapay (insan yardımı ile): İnsanların polenleri bir bitkiden diğerine taşıması olayıdır ![]() DÖLLENME: Polen, tepeciğe geldiğinde vejetatif çekirdek çimlenerek dişicik borusundan yumurtalığa doğru polen tüpünü oluşturur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Yumurta(n) + sperm(n)----> zigot----> embriyo----> birey Polar çekirdekler(n+n) + sperm(n) ---->triploid çekirdek(3n)----> endosperm( besi doku) Embriyo + Endosperm --à Tohum * Endosperm embriyoyu besleyen besin dokusudur ![]() ![]() ![]() ![]() * Tohum taslağının sayısı kadar tohum oluşur ![]() * Embriyo tohumdaki bitki taslağıdır ![]() ![]() Embriyo kesesinde döllenmeden sonra oluşan yapılar şunlardır: * Zigottan------------------------àEmbriyo * Triploit hücreden -----------à Endosperm * Tohum taslağından -----------à Tohum * Yumurtalık zarından ---------à Meyve * Tohum taslağının dış dokuları tohum kabuğunu oluşturur ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Eşeyli Ve Eşeysiz Üreme |
![]() |
![]() |
#4 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Eşeyli Ve Eşeysiz ÜremeTOHUM Döllenmeden sonra tohum taslağının gelişmesiyle oluşan yapıya tohum denir ![]() ![]() Tohum yapısında şu kısımlar bulunur: -Kabuk, tohum taslağının dış çeperinin kalınlaşmasıyla oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() -Endosperm, triploid (3n) çekirdekten oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() -Embriyo, Zigotun gelişmesiyle oluşur ![]() ![]() ![]() ![]() Embriyo 3 kısımdan oluşur: 1-çenekler, 2-embriyonik gövde(gövdecik) 3-embriyonik kök(kökçük)’tür ![]() Çenek ( kotiledon): Embriyoya bağlı besin deposudur ![]() ![]() ![]() ![]() Çenekler bitkinin ilk gerçek yaprakları çıktığında dökülür ![]() 2- Embriyonik gövde ( plumula): Sürgünleri ve yaprakları oluşturur ![]() 3- Embriyonik kök ( radikula): kök ile ilgili kısımları oluşturur ![]() MEYVE OLUŞUMU Meyve, gelişimini tamamlamış yumurtalıktan oluşur ![]() ![]() ![]() Yalnız yumurtalığın gelişmesinden meydana gelen meyveye gerçek meyve denir ![]() ![]() Yumurtalığın yanında taç ve çanak yapraklar ile çiçek tablasının da yapıya katıldığı meyvelere yalancı meyve denir ![]() Ör: elma, ayva, armut gibi ![]() Yalnız bir yumurtalıktan meydana gelen meyveye basit meyve ( kiraz, elma,armut, şeftali, erik gibi), birden fazla yumurtalıktan oluşmuş meyveye de bileşik meyve ( böğürtlen, çilek, ahududu, dut gibi) denir ![]() Not: Meyvenin etli olması, tohumun çengelli olması, tohum kabuğunun sindiriminin zor olması, meyvelerin turgor basıncı ile patlaması gibi durumlar tohumların yayılmasını kolaylaştıran adaptasyonlardandır ![]() Meyvelerin yapıları, renkleri, taşıdıkları maddeler ne olursa olsun meyveler tohumları çevresel etkilere karşı korur ve dağılmasını sağlar ![]() ÇİMLENME Tohumun oluşmasından çimlenmesine kadar geçen zamana uyku hali denir(dormansi) ![]() ![]() ![]() Çimlenme için şu koşullar gereklidir: - nem - oksijen - uygun sıcaklık Çimlenme evreleri: 1- Tohum osmozla su alarak şişer ve kabuğunu patlatır ![]() 2- Su artışı ile Giberellin hormonu sentezlenir ![]() 3- Giberellin absisik asitin etkisini ortadan kaldırır ![]() 4- Amilaz enzimi aktif hale geçerek nişastayı glikozlara parçalar ![]() 5- Glikozlardan enerji elde edilir ![]() 6- Enerji ile embriyo hızlı mitoz bölünmeler geçirerek hücre sayısını artırır ![]() ![]() Tek çenekli bitkilerde embriyonik kök direk yer çekimine doğru gelişirken çenekler toprak içinde kalır ( hipogenik çimlenme), çift çeneklilerde ise embriyonik kök yer çekimi aksine gelişirken çenekleri de toprağın üstüne çıkarır (epigenik çimlenme) daha sonra tekrar kök aşağı doğru gelişir ![]() |
![]() |
![]() |
|