Millet-İ Sadıka’Nın İhaneti

MİLLET-İ SADIKA’NIN İHANETİ

Muzaffer Taşyürek

Osmanlı topraklarında 600 yıl yaşamış hıristiyan bir milletti onlar Dinlerine, dillerine, gelenek ve göreneklerine müdahale edilmemişti Serbestçe ticaretlerini yapmış, çocuklarını eğitmişlerdi Osmanlı yönetimiyle uyum içinde yaşadıkları için “Millet-i Sadıka” adını almışlardı Ermenilerden söz ediyoruz Nice karanlık siyasi emellere malzeme olan veya edilen Osmanlı Ermenileri’nden ve o çok “tartışmalı” Osmanlı-Ermeni münasebetlerinden

Osmanlı toplumu, diğer birçok etnik unsur gibi Ermenileri de kendilerinden farklı görüp ayırmamıştı Onlarla komşuluk yapmış, ticari ilişkiler kurmuşlardı Yönetim kadrolarında yer verilmiş, danışmanlık, tercümanlık, hatta bakanlık olmak üzere devletin her kademesinde istihdam edilmişlerdi İçlerinden edebiyatçılar, müzisyenler, mimarlar, bürokratlar ve tıp adamları çıkmış, Osmanlı’nın toplum dokusunda bir renk olmuşlardı
Evet; Ermeniler Osmanlı’nın temel unsurlarından birini oluşturuyorlardı Ta ki 3 Mart 1878’deki Ayastefanos Antlaşması’na kadar

Kapı Bir Kez Aralanınca
Ayastefanos Antlaşması Ermeniler’le ilişkilerimizde bir dönüm noktasıdır Bu antlaşmadan sonra İstanbul kapılarına kadar dayanan Rus Prensi Grandük Nikola’yı karşılamak üzere harekete geçen Ermeni Patriği Narses, Ermenilerin isteklerinden oluşan bir listeyi Nikola’ya iletti Bu listede esas olarak Ermeniler’in yaşadıkları vilayetlerde ıslahatlar yapılması ve müslüman halka karşı haklarının korunması isteniyordu Bu istekler, Ayastefanos antlaşmasına ve daha sonra aynı yılın 13 Temmuz’unda imzalanan Berlin Antlaşması’na birer madde olarak eklendi
Bunun anlamı şuydu: Rusya ve batılı devletler, Osmanlı topraklarında nüfuz alanları oluşturmak için büyük bir fırsat yakalıyorlardı Osmanlı’yı içten içe bölmek için artık düğmeye basılmış oluyordu

Anadolu Üzerine Oyunlar
Osmanlı Devleti, iç işlerine karışılmasına ve bilhassa hıristiyan tebanın tahrik edilmesine karşıydı 4 Haziran 1878’de imzalanan Kıbrıs Antlaşması’yla, topraklarında yaşayan gayri müslimler lehine ıslahatları gündemine alarak, bu konuda gelebilecek talepleri susturmak istiyordu
Ama Ruslar, Ermeni Patriği Narses’in verdiği kozu kullanmaya niyetliydiler Ermeni haklarını savunuyormuş gibi gözükerek, Kuzey Kafkasya ve Doğu Anadolu topraklarını ele geçirme harekâtı başlattılar Gerçek hedefleri ise, Akdeniz ve Hint Okyanusu’na ulaşabilecekleri bir yol açmaktı Ruslar’ın niyetini sezen İngiltere ve Fransa da boş durmuyor, kendi çıkarlarına uygun stratejiler geliştiriyorlardı
Aslında batılı devletlerin bu plânı yeni değildi Daha 1800’lü yılların başında Avrupa’dan gönderilen misyonerler, ortodoksluğun bir kolu olan Gregoryan Türkiye Ermenileri ile Protestan ve Katolik Ermenileri birbirine düşürmeyi başarmışlardı Öyle ki, 1820’de Katolik ve Gregoryan Ermeniler arasında çıkan bir tartışma sonucunda, Patrikhane saldırıya uğramış ve patrik canını zor kurtarmıştı Yapılan tahkikat sonucu yakalanan ve suçlu bulunan Ermeniler’den beşi idam edildi ve bazıları da sürgüne gönderildi Fransa, İngiltere ve Rusya bu olayı siyasi malzeme yapmakta gecikmedi ve konuyu uluslararası zemine taşıdılar
Avrupa’da Ermeni lobileri oluşturuldu Batı medyası Ermeni haklarını savunan yayınlar yapmaya başladılar İsviçre’de Ermeni milliyetçiler tarafından “çan sesleri” anlamına gelen “Hınçak” komitesi kuruldu ve komite kısa bir süre sonra İngiltere’ye taşındı İngiltere’nin başlangıçta tanımak istemediği Hınçaklar, 1880’de liberallerin seçimi kazanmalarıyla siyasi kimliklerine kavuştular
Hınçaklar, ilk hayali Ermenistan devletini kurdular Bu hayali devletin sınırları içinde, Osmanlı’nın “Vilâyât-ı Sitte” adını verdiği, Erzurum, Van, Diyarbakır, Sivas ve Bitlis bölgesi giriyordu Bu merkezlere bağlı olan Erzincan, Hakkari, Bingöl, Malatya, Amasya, Tokat, Giresun ve Ordu’nun bir kısmı da hayali Ermenistan’ın sınırlarına dahildi
Hınçak komitesi hızla teşkilatlanarak, başta İstanbul olmak üzere Halep ve İzmir gibi büyük merkezlerde şubeler açmaya başladı Bu arada Ruslar da bölgede kendi emellerine hizmet edecek Taşnak komiteleri oluşturuyorlardı Fransa ise Güneydoğu Anadolu’da ekonomik, askeri ve siyasi çıkarları için kullanacağı “Ermeni lejyonları” oluşturmanın hesaplarını yapıyordu

İlk Olaylar
1893 yılında İstanbul’dan Muş vilayetine gelen bir yazıda, vilayet gelirlerinin 500 lira artırılması isteniyordu Bunun üzerine Muş valisi bölgeye hemen yeni vergiler koyma yoluna gitti Ancak Sasun bölgesi Ermenileri bu karara itiraz ederek, hükümete bir telgrafla müracaatta bulundular
Hükümet kararın geri alınması için valiyi uyardı Vali ise kararın geri alınmasına itiraz edip, bölgenin hassas dengelerini bozacak icraatlara girişti Ermenilerle müslümanların arasını açan uygulamalar, bölgeye yerleşmiş Hınçak ve Taşnak komitelerinin ekmeğine yağ sürdü Ermeni köylerini basıp katliamlar yapmağa başlayan komitacılar, katliamları Türkler yapıyormuş görüntüsü verip isyan başlattılar Hükümet olay yerine askeri birlikler gönderip isyanı bastırdı ve valiyi görevden aldı Ancak Hınçak ve Taşnak komiteleri olayı Avrupa kamuoyuna taşıyıp, “Türkler hıristiyanları katlediyor” propagandasına başlamışlardı bile
Bunun üzerine Osmanlı hükümeti, içinde Fransız ve İngiliz temsilcilerin de bulunduğu bir heyeti bölgeye gönderdi Heyette bulunan Fransa dışişleri bakanı Gabriel Hanotaux, Muş’taki incelemelerin sonucunda bölgede bir Ermeni sorunu olmadığını; konunun, Berlin Antlaşması’nı istismar etmek isteyen güçlerin provakasyonundan ibaret olduğunu açıklayan bir rapor yazdı

İstanbul Ayaklanmaları
Fransız temsilcinin aksine İngiliz Lord Salisbury, İngilterenin çıkarları doğrultusunda olayı istismar etmeyi sürdürdü Bölgede yerel meclisler kurulması ve bu meclislerde Ermeni temsilcilerin de yer alması için Bâb-ı Âliyi sıkıştırmaya başladı II Abdülhamid Han, bunu kabul etmenin gelecekte daha büyük tavizlere yol açacağı endişesiyle, İngiliz temsilcinin isteklerini reddetti
Bunun üzerine, Ermeni Patriği İzmirliyan İstanbul’daki Ermenileri ayaklandırdı 30 Eylül 1895’de yüzlerce Ermeni Bâb-ı Âli’ye doğru yürüyüşe geçti Onları engellemek isteyen bir subayı öldürdüler Olaylara asker ve zaptiye müdahale etmek zorunda kaldı İstanbul on gün boyunca olaylarla sarsıldı Trabzon’daki Ermeniler de İstanbul’daki Ermeniler’i desteklemek için ayaklanma çıkarmaya kalkıştılar, ama olaylar büyümeden bastırıldı
İstanbul’daki ikinci bir hadise de tarihlere “Banka Vakası” olarak geçti 26 Ağustos 1896 günü Osmanlı Bankası Ermeni tedhişçilerin işgaline uğradı Patrik İzmirliyan’ın görevden alınmasını protesto eden tedhişçiler silahlı baskın düzenleyerek bankayı işgal ettiler İstekleri yerine getirilmediği taktirde bankayı bombalayacakları tehdidinde bulundular Bu arada başka bir grup da ellerinde bombalarla Bâb-ı Âli’ye hücum etmiş, sadrazam Halil Rıfat Paşayı öldürmeğe çalışmışlardı
Ermenilerin bu taşkınlıklarına kızan İstanbul halkı da karşı harekete girişince, İstanbul adeta savaş alanına döndü Çok sayıda insan yaralandı ve öldü İşyerleri tahrip edildi İnzibat kuvvetleri olayları bastırmakta çok güçlük çektiler
Tedhişçiler emellerine ulaşmışlardı Artık fitnenin tohumu atılmıştı Olayları kışkırtmak için Avrupa’dan getirilen Taşnak komiteciler bir Fransız vapuru ile İstanbul’dan uzaklaştırılıyorlardı
Olaylardan kısa bir süre sonra Avrupa devletleri, Troşak-Taşnak cemiyetinin yayınlamış olduğu yedi maddelik bir bildiriyi desteklediğini açıkladı Bildiride, Ermeniler Doğu Anadolu’da muhtariyet isteklerini dile getiriyorlardı İstekler Abdülhamid Han tarafından bir kez daha reddedildi

Abdülhamid Han’a Suikast
21 Temmuz 1905’te Ermeniler isteklerinin önünde önemli bir engel olan ve kendisine “Kızıl Sultan” lakabını taktıkları Abdülhamid Han’ın öldürülmesi için harekete geçtiler
Taşnak komitesinden Hristofor Mikaeliyan ile kızı Robina ve bir Rus Ermenisi, özel olarak yaptırılmış bir arabanın içine 20 kiloya yakın saatli bomba yerleştirerek Yıldız’daki Hamidiye camisinin kapısına yakın yerde pusu kurdular Bomba, Abdülhamid Han’ın Cuma namazından çıkış saatine ayarlanmıştı
Saati dolan bomba patlayınca ortalık savaş alanına döndü 26 kişi öldü, 58 kişi yaralandı Fakat, patlama esnasında padişahın camide ªeyhülislam Cemaleddin Efendi ile sohbet ediyor olması, Ermeni plânlarını altüst etti
Olayın ardından yapılan tahkikat korkunç bir tabloyu ortaya çıkardı: Bütün kiliseler birer cephanelik haline getirilmişlerdi

Adana Olayları
Tarihimizin en acı ihaneti, şüphesiz İttihat ve Terakki Partisi üyelerinin 31 Mart olaylarının ardından Abdülhamid Han’ı iktidardan uzaklaştırmaları oldu İktidardaki değişikliği fırsat bilen Adana Ermenileri bağımsız Kilikya Ermenistanı’nı kurmak için piskopos Muşeg’in Avrupadan temin ettiği silahlarla ayaklandılar Müslüman ahaliyi katletmeğe başladılar Adanalıların bu katliamlara karşı harekete geçmesiyle olaylar kanlı çatışmalara dönüştü Piskopos Muşeg İskenderiye’ye kaçtı ve yine propaganda başladı: “Türkler Ermenileri katlediyor!”
İttihat ve Terakki yönetimi, Adana’da başlattığı tahkikat sonucu Divan-ı Harp kurarak 50 Türk ve 3 Ermeni’yi idama mahkum edip, Avrupalıların gönlünü almaya çalıştı
Fakat ne Rusya, ne İngiltere ve ne de Fransa bu idamları yeterli bulmadılar Berlin Antlaşması’nın 61 maddesinin işletilmesini ve doğu bölgesinde yabancı müfettişlerin yapacağı ıslah çalışmalarına izin verilmesini sağladılar IDünya Savaşı’nın başlaması bu tehlikeli uygulamanın faaliyete geçirilmesine engel oldu

Tehcir Kanunu
31 Ekim 1914’te Rus orduları Doğu Anadolu’yu işgale başladılar Bu işgal sırasında kendilerine en büyük destek ve yardım Ermenilerden geldi Ermeni tedhişçiler, Kars, Van, Muş, Erzurum gibi şehirlerde kadın-erkek, yaşlı-çocuk demeden Türkleri katliama tabi tutuyorlardı Binlerce müslüman doğudan batıya göçüyor; evini, toprağını, malını-mülkünü bırakıp yollara düşüyorlardı Kimi yollarda ölüyor, kimi gurbette açlığa, yoksulluğa mahkum oluyordu Aileler dağılıyor, analar yavrularını, kardeşler birbirlerini, kaybediyorlardı Göç edemeyenler de işkence edilerek katlediliyordu
İstanbul hükümeti, Anadolu’yu teröre boğan bu gelişmelere karşı, 24 Nisan’da meşhur tehcir kararını aldı 16-55 yaş arasındaki bütün Ermeniler Bağdat demiryolu hattından en az 25 kilometre uzağa, şimdiki Suriye topraklarına göç ettirilecekti
İngiltere, Fransa ve Rusya’nın emperyalist emelleri, yüzyıllarca barış içinde yaşamış iki toplumu birbirine düşman etmiş, yollarını ayırmıştı
Zorunlu göç, Mayıs ayının sonunda yerel jandarma ve mülki amirlerin kontrolünde başladı Hükümet yayınladığı emirlerle kimsenin zarar görmemesi için talimat verdi Fakat yapılan iş lojistik imkanları çok aşıyordu Sonuç, beklendiği gibi olmadı Çok sayıda masum insan yollarda öldü
Osmanlı hükümeti mütareke döneminde olaylarda ihmali görülenler hakkında soruşturma açtı 1397 görevliyi cezalandırıp, 40 kişiyi idama mahkum etti
Fakat savaş yıllarının acıları içinde alınan bu plânsız-programsız uygulamalanın doğurduğu sonuç bir trajediydi Müsebbipleri Rusya, Fransa ve İngiltere ve onların maşaları Taşnak ve Hınçak örgütleriydi
Batı bu trajik olayı hâlâ kaşımaya ve kanatmaya devam ediyor Bir dönem kullandıkları Taşnak ve Hınçak örgütlerinin yerine daha sonra Asala’yı ve ve başka birçok örgütü kullandılar
Emperyalistler son hareketlerinde daha acımasız bir senaryo ortaya koyarak, müslüman-hıristiyan çatışmasının yerine Türk-Kürt kardeş kavgası çıkarmaya çalıştılar Etnik, mezhep ya da daha başka farklılıkları da tahrik etmeye devam edecekler
Ancak bu oyunların tutmayacağı anlaşılıyor Çünkü Anadolu insanı yüzyıllara dayanan ortak bir kültüre sahip Haçlı saldırıları, Fransız, İngiliz, İtalyan ve Rus işgalleri bu ortak kültürün savunmasıyla defedilmişti Maraş’ta, Urfa’da, Antep’te, Erzurum’da, Bitlis’te Van’da, Sarıkamış’ta, Çanakkale’de omuz omuza savaşan, ortak kaderi paylaşan insanlar, bu inançlı toplumun üyeleriydiler
Bugün de öyle değil mi?