Ayderûsî

AYDERÛSÎ

Âlim ve büyük velî İsmi ve nesebi Şeyh bin Abdullah bin Şeyh bin Abdullah Ayderûsî'dir 1585 (H993) senesinde Yemen'in Terîm şehrinde doğdu İlim ve fazîlet sâhibi bir âile içinde yetişti Hindistan'a hicret edip orada tesirli sözleri ve kerâmetleri ile İslâmiyetin yayılmasına çalıştı 1631 (H1041) senesinde Hindistan'da vefât etti Devletâbâd yakınındaki türbesine defnedildi Kabri, ziyâret mahallidir

Şeyh Ayderûsî küçük yaşta Kur'ân-ı kerîmi ezberledi Büyük bir zât olan babasından çeşitli ilimleri öğrendi Daha sonra; Fadl bin Abdurrahmân, Şeyh Zeynüddîn, Kâdı Abdurrahmân bin Şihâbüddîn ve başka âlimlerden fıkıh ilmini öğrendi Şahar, Yemen ve Haremeyn'i ziyâret etti Büyük âlimlerden Şeyh Muhammed ve Tayyâr, Şeyh Irâkî ile ilmî münâzaralarda bulundu Fıkıh, hadîs ve diğer ilimlerde mütehassıs oldu 1607 senesi hacca gitti Haremeyn'de birçok âlimle görüştü Hicaz'dan dönüşte, Seyyid Abdullah bin Ali, Seyyid Ahmed bin Ömer Ayderûs'dan icâzet aldı Tasavvuf ilminde de mütehassıs oldu

Yemen'de; Şeyh Ahmed Huşeybirî, Seyyid Câfer bin Rafiüddîn, Şeyh Mûsâ bin Câfer Keşmîrî, Seyyid Ali Ehdel ve daha birçok evliyânın meclisinde bulundu Böylece Kâdiriyye, Şâziliyye, Cebertiyye, Sühreverdiyye, Rifâiyye, Kâzerûniyye, Ehdeliyye gibi, tasavvuf yollarında icâzet, diploma aldı İnsanlara hak yolun bilgilerini öğretmeye başladı

Şeyh Ayderûsî, 1616 senesinde Hindistan'a hicret etti Daha önce oraya yerleşmiş âlim ve velî bir zât olan amcası Şeyh Abdülkâdir hazretlerinin sohbetlerine katıldı Ondan da istifâde edip icâzet aldı İnsanlara hizmete başladı

Şeyh Ayderûsî, Hindistan'ın Iklim-üd-Deken bölgesine gitti Orada Sultan Burhân Nizâm Şah ve Vezîr-i âzam Anber ile görüştü Çok hürmet ve îtibâr gördü Orada çok kimseler kendisinden istifâde ettiler Kötü kimselerden birisi onun dedikodusunu yapmaya başlayınca oradan ayrıldı Hind sultanlarından Sultan İbrâhim Âdil Şâhın yanına gitti Orada da hürmet ve îtibâr gördü O sıralarda Sultan, vücûdundaki bir çıban sebebiyle çok rahatsızdı Tabibleri bir çâre bulamamışlardı Şeyh Ayderûsî, sultanı bu hâlde görünce, sırt üstü yatmasını söyledi Sultanın o andan îtibâren hastalığı geçti

Hindistan sultânı İbrâhim, her nasılsa Eshâb-ı kirâmdan bâzılarını sevmezdi Fakat zamanla bu kötü îtikâdından döndü Şeyh Ayderûsî'nin bereketiyle Ehl-i sünnet müslümanları arasına girdi O memleket ahâlisi de Eshâb-ı kirâmdan bâzılarını sevmiyordu Sultânın, Ayderûsî'ye bağlılığını görünce ondan çekindiler ve karşı bir harekette bulunmadılar Şeyh Ayderûsî, sultanın vefât etmesinden sonra, Devletâbâd şehrine gitti Orada, Vezîr-i âzam Fetih Han ibni Mâlik ile görüştü Vefâtına kadar orada ikâmet etti İnsanlardan onun duâsını alanlar murâdlarına kavuşurlardı

Es-Silsilet-ül-Münîfe fil-Hırkat-iş-Şerîfe, Şeyh Ayderûs'un yazdığı eserlerdendir

1) Mu'cem-ül-Müellifîn; c4, s311
2) Hulâsat-ül-Eser; c2, s235
3) El-Meşre-ur-Revî; c2, s117-119
4) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c16, s213-214