Ahî Sirâc

AHÎ SİRÂC

Sultan-ül-ulemâ Hâce Nizâmüddîn-i Evliyâ'nın yetiştirdiği Hindistan evliyâsının büyüklerinden İsmi Osman, lakabı Sirâcüddîn olup, Ahî Sirac diye meşhûrdur Doğumu, vefâtı ve hâl tercümesi hakkında kitaplarda fazla mâlûmat bulunamayan Ahî Sirâc hazretlerinin sekizinci asrın ortalarında 1357 (H759) yılında vefât ettiği bilinmektedir

Daha gençlik yıllarında, Hâce Nizamüddîn hazretlerinin sohbetlerinde bulunarak yetişen Ahî Sirâc, ayrıca Mevlânâ Fahreddîn-i Zerrâdî'den sarf öğrendi Mevlâna bu talebesini çok sevdiğinden, onun için sarf bilgilerini yazıp topladı Bu eserine Osmânî ismini verdi Ahî Sirâc, bundan sonra Mevlânâ Rükneddîn'in huzûrunda; Kafiye, Mufassal, Kudûrî ve Mecma'ul-Bahreyn adlı eserleri dikkatlice okudu Bunları da bitirdikten sonra, tekrar Hâce Nizâmüddîn-i Evliyâ'nın huzûruna gelerek, üç sene daha kalıp, tasavvuf yolunda kemâle geldi Hâce hazretlerinin sohbetleri bereketiyle, tam bir olgunluğa kavuşup, icâzet ve hilâfet almakla şereflendi Hocası, Ahî Sirâc'a kitaplarından ve elbiselerinden bâzılarını yâdigâr verip, onu insanları irşâd etmek, onlara doğru yolu göstermek üzere, memleketi olan Lüknov'a gönderdi Gittiği yeri, evliyâlık güzelliği ile süsleyip aydınlattı Hâce Nizâmüddîn onun için; "O, Hindistan'ın aynasıdır" buyurmuştur Ahî Sirâc irşâd ile insanlara rehberlik edip İslâmiyeti anlatmak ve yaşatmakla vazîfelendirilip Lüknov'a gelince, ilme susamış olanlar etrafında toplanmaya başladı Ahî Sirâc, hocası hazret-i Hace'ye lâyık bir talebe idi Ondan aldığı yüksek ilimleri, feyz ve bereketleri etrâfına yaymaya başladı Çok talebe yetiştirdi Binlerce kişi ondan istifâde edip, ilim öğrendiler

Şeyh Hüsâmeddîn-i Mankpûrî, Melfûzât isimli eserinde, bunun da sözlerini ve menkıbelerini zikretmektedir Bu kitapta bildirildiğine göre, bir gece dervişlerden bir zât, Sirâcüddîn Osman hazretlerine misâfir olmuştu Yatsı namazından sonra Ahî Sirâc yatağına uzandı Misafir olan derviş ise, namaz kılmaya başladı Bir taraftan da, böyle büyük bir zâtın gece uyumasına hayret ediyordu Sabah olduğunda, Ahî Sirâc hazretleri kalkıp, abdest almadan, birlikte sabah namazını kıldılar Misâfir derviş, Ahî Sirâc'ın bütün gece zikrle meşgûl olup uyumadığını, ilk zamanda anlayamadığından bu hâle çok hayret ederek; "Allah, Allah! Ne garip iştir! Bütün gece yattınız Sabahleyin ise abdest almadan namaz kıldınız!" dedi Ahî Sirâc tevâzu edip; "Siz tâat ile meşgûl oluyorsunuz Bizim ise, kıymetli bir malımız (rûhumuz) vardır Büyük ve azılı bir düşman da (nefsimiz) onun peşinde olup, onu öldürmek için gayret etmektedir Biz o kıymetli malımızı korumak, düşmana teslim etmemek için uyumuyor, bekçilik ediyorduk" Bu sözleri hayretle dinleyen misafir derviş, o zâtın büyüklüğünü böylece daha iyi anlamış oldu ve; "Eğer âşık mescidde görünmezse de, onun kalbi dâimâ namaz iledir" meâlinde bir beyit söyledi

Rivâyet edildiğine göre, Ahî Sirâc hazretleri, vefatına yakın zamanda kabir gibi bir yer kazıp, hocasının huzûrundan ayrılırken kendisine verdiği elbiselerini oraya koydu Üzerini de aynen kabir gibi yaptı ve buna da "Elbiseler mezarı" denildi Ahî Sirâc vasiyet edip, vefât ettiğinde, elbiseler mezarının ayak ucuna gelecek şekilde defnedilmesini istedi Bir müddet sonra vefât etti Talebeleri vasiyeti yerine getirip, hocalarını elbiseler mezarının ayak ucu tarafında hazırladıkları bir kabre defnettiler Böylece hocalarının vasiyetini yerine getirdiler

Sirâcüddîn Osman hazretlerinin yetiştirdiği talebeleri içinde en ileride olanlarından biri de, Alâeddîn Ebû Ali Kalender'dir

1) Ahbâr-ul-Ahyâr; s92
2) Hazînet-ül-Asfiyâ; c1, s357
3) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c11, s37
4) Nüzhet-ül-Havâtir; s77
5) Persian Literatüre; c2, s1031