Ahmed Bin Muhammed Hânî El-Esrem

AHMED BİN MUHAMMED HÂNÎ EL-ESREM

Hadîs hâfızı, büyük velî ve âlimlerden Künyesi Ebû Bekr'dir 873 (H260) târihinden sonra vefât etti Ahmed bin Hanbel'in talebesidir Ondan çok meseleler nakletti Bunları mevzularına göre yazdı Affân bin Müslim, Muâviye bin Amr, Süleymân bin Harb, Ebû Velîd et-Tayâlisî, Nuaym bin Hammâd, Ebû Tevbe Rebî' bin Nâfî' gibi âlimlerin derslerini dinledi Ondan da Nesâî, Mûsâ bin Hârûn, İbn-i Sa'îd, Ali bin Ebû Tâhir el-Kazvînî, Ömer bin Muhammed bin Îsâ el-Cevherî gibi âlimler de rivâyette bulundular

Bekr el-Hilâl diyor ki: "O, hadîs ilminde hâfız, kıymetli ve yüksek bir âlimdir Zamânın büyük âlimlerinden, Âsım bin Ali, Bağdat'a gelmişti Kendisinden istifâde edebileceği bir âlim aradı Ahmed bin Muhammed el-Esrem'le görüştü Onun ilmini beğendi ve çok takdir etti"

Ebû Kâsım bin Cîlî dedi ki: "Yanımıza birisi geldi Namazla ilgili, İbn-i Ebî Şeybe'nin kitabında bulunmayan bilgileri bana yazacak bir âlim arıyorum" dedi Biz kendisine; "Ebû Bekr el-Esrem'den başka bunu yapacak birisini bilmiyoruz" dedik Sonra, Ebû Bekir el-Esrem'e kâğıt verildi Namazla ilgili altı yüz sayfa yazdı İbn-i Ebî Şeybe'nin kitabı ile karşılaştırdığımızda, yazdıklarının hiçbirisi onda yoktu"

Yahya bin Maîn ve başka âlimler; "O, çok zeki ve meseleler üzerinde dikkatli bir âlimdir" dediler

Buyurdu ki:

"Hocam Ahmed bin Hanbel'in, meclisten kalktığı zaman "Sübhânekellahümme ve bihamdike" dediğini işitir, devâmını anlayamazdım Sadece dudaklarının hareketini görürdüm Fakat zannediyorum, mecliste yapılan hatâlara keffâret olması için Resûlullah efendimizden rivayet edilen şu mübârek sözleri söylüyordu:

Sübhânekellahümme ve bihamdike, eşhedü enlâ ilâhe illâ ente, estagfirüke ve etûbu ileyk"

Ahmed el-Esrem sohbetlerinde büyüklerden bahseder, insanların istifade etmesi için nakiller yapardı Şöyle nakletmiştir:

Abdullah ibni Mes'ûd buyurdu: Resûlullah efendimizin sünnet-i seniyyesine tâbi olunuz Resûlullah efendimizin zamânında ve onun dört halîfesi zamanlarında bulunmayıp, dinde sonradan meydana çıkarılan ve ibâdet olarak yapılan, her türlü söz, iş ve usûl olan bid'atleri yapmayınız Her bid'at, dalâlet ve sapıklıktır

İbn-i Ömer: "İnsanlar güzel görse bile, her bid'at dalâlettir"

Ebû Mûsâ: "Allahü teâlânın ilim verdiği kimse, onu, insanlara öğretsin Fakat, bilmediği şeyi söylemekten sakınsın Yoksa, kendisini ilgilendirmeyen bir şeye karışmış olur, dinden çıkar"

İbn-i Mesûd: "Sizden birine, bilmediği bir şey sorulduğu zaman, bilmediğini îtiraf etsin, utanmasın"

"Kişiye bilmediği sorulunca, Allahü teâlâ bilir demesi, ilimdendir"

Rebî bin Haysem: "Kişi bilmediği halde bu haramdır, bu men edilmiştir demekten sakınsın O zaman Allahü teâlâ ona, yalan söyledin, buyurur"

İbn-i Abbâs: "Dosdoğru ol Bid'attan ve bid'atçı olmaktan çok sakın"

Şa'bî radıyallahü anh: "Bilmiyorum demek, ilmin yarısıdır" buyurmuşlardır

Ahmed bin Muhammed Hânî el-Esrem'in sünnetlerle ilgili çok kıymetli bir kitâbı vardır Bu eser, onun hadîs ilmindeki yüksek derecesini gösterir Ayrıca Ilel-ül-hadîs ve Nâsıh-ül-Hadîs Mensûhuhu isimli eserleri de vardır

İHTİYAÇ KADAR KONUŞMALIDIR

Ahmed bin Muhammed Hânî hazretleri bir zâta yazdığı mektupta şöyle demiştir:

"Allahü teâlâ bizi ve sizi her türlü tehlikeden, her çeşit şüpheden muhâfaza buyursun Yine bize ve size, geçen büyüklerimizin ve âlimlerimizin yolunda gitmek nasîb eylesin Dâimâ Allahü teâlânın nîmetleri içerisindeyiz Allahü teâlâdan, bu nîmetlerini daha da artırmasını, rızâsına kavuşmamız için bize yardımını dileriz Fazla sözde fitne vardır Sükûtta genişlik ve rahatlık vardır Kişi ihtiyâcına göre konuşmalıdır

Âlimin ölümü, büyük bir musîbettir Şeytan ve onun yardımcıları, Allahü teâlânın ve müslümanların düşmanlarıdır Şeytan ve yardımcıları, müslümanlar için birçok fitneler hazırlarlar Maksatlarına erişebilmek için âlimlerin yok olmasını beklerler Çünkü, âlim, onların bâtıl işlerine ve yardımcılarına mâni olmaktadır

Bir kısım insanlar, şöhrete yapıştılar Kendilerinden bahsedilmeyi arzu ettiler Halbuki onlardan önce de işledikleri bid'atlerle şöhrete kavuşanlar oldu Fakat, hayır yolunda, doğru yolda tâbi olmak; şer, kötü işlerde başkan olmaktan daha hayırlıdır"

1) Târih-i Bağdâd; c5, s110
2) Tezkiret-ül-Huffâz; c2, s570
3) Şezerât-üz-Zeheb; c2, s141
4) Tabakât-ı Hanâbile; c1, s66
5) Mu'cem-ül-Müellifîn; c2, s167
6) Hilyet-ül-Evliyâ; c10, s405
7) İslâm Âlimleri Ansiklopedisi; c3, s87
8) El-A'lâm; c1, s205