İmam-ı Rabbaniden Bir Mektup

Allahü teâlâ, sizi her sıkıntıdan korusun! Dünyâ ve âhıretin efendisinin “aleyhi ve alâ âlihissalevâtü vetteslîmât” hurmetine dünyâ ve âhıretin iyiliklerine kavuşdursun!

Dünyâ lezzetleri ve elemleri iki türlüdür: Birisi cismin [ya'nî nefs-i emmârenin], ikincisi rûhun lezzetleri ve acılarıdır Cisme lezzet veren herşey, rûha elem verir Cismi inciten herşey, rûha tatlı gelir Görülüyor ki, rûh ile cesed, birbirinin nakîzi, aksidir Fekat, bu dünyâda rûh, cism derecesine düşmüş ve cismle birleşmiş, kendini cisme kapdırmışdır Rûh, cism hâlini almış, ona lezzet veren şeylerden lezzet duymağa ve cisme acı gelen şeylerden elem duymağa başlamışdır İşte avâm, ya’nî câhil halk böyledir Vettîn sûresinin, (Onu [rûhu], sonra en aşağı dereceye indirdik) meâlindeki âyet-i kerîmesi bunların hâlini göstermekdedir Bir kimsenin rûhu, eğer bu esîrlikden, bu bağlılıkdan kurtulmaz, kendi derecesine yükselmez, kendi vatanına kavuşmaz ise, ona yazıklar, binlerle yazıklar olsun! Fârisî iki beyt tercemesi:

Mahlûkların en yükseği insandır
O makâmdan mahrûm kalan da, odur

Bu yoldan, eğer geri dönmezse,
Ondan dahâ mahrûm, olmaz kimse

İşte, rûhun hastalıklarından biri, elemini lezzet sanması, lezzetini elem anlamasıdır Onun bu hâli, mi’desi hasta bir kimseye benzer ki, bu kimse safrası bozuk olduğundan, tatlıyı acı sanır Bu kimseyi tedâvî etmek lâzım olduğu gibi, rûhu da, bu hastalıkdan kurtarmak, akl îcâbıdır Rûhun tedâvî edilerek cismin elemlerinden, acılarından lezzet duyması, sevinmesi lâzımdır Fârisî beyt tercemesi:

Kavuşmak için, bu lezzet ve sevince,
Can çıkıncaya dek, çalış, gündüz ve gece!