Hac, Umre Ve Kurban Kesme İbadeti

Hac, Umre ve Kurban Kesme İbadeti


İslâm’ın beş esasından biri de hac ibadetidir Her
ibadetin kendine özgü özellikleri olduğu gibi hac ibadetinin
de değişik kuralları ve özellikleri bulunmaktadır Amaç,
iman sahibi Müslümanları Allah’a yaklaştırmak, O’nun güç
ve kudretini belleğine iyice yerleştirip saygı – itaat ve
içtenlik arz eden bağlılıkla dünya hayatına yön
verebilmesini sağlamaktır Yine bu bağlamda, nefsin İslâm
kurallarına ters aşırı isteklerini disipline edip eğiterek
şeytanın oyuncağı olmaktan kurtarmak, melekler kadar saf
ve günahsız hale yükseltmektir Peki, nefsi nasıl eğitip
karakterini iyi huylu hale getirebiliriz? Uygulanacak yol ve
yöntem, hayli zor, meşakkatli, sabır ve gayreti, dayanma
gücünü gerektiren işlemlerle yüklü Şöyle ki, hacı adayı
hem sağlık ve hem de ekonomik yönden belirli seviyede
bulunması gerekir Evinden niyet edip ayrılan hacı adayı,
mikât denilen (başlangıç noktası) yerde boy aptesti alıp
ihrama girer Bu, dünya hırsı ve nefsin isteklerine kapıların
kapatılması anlamına gelir Artık her hacı adayı, giyim
kuşamı ile zenginlik fakirlik ölçülerini aşıp eşitlik ortamına
girmiş olur Bu andan itibaren nefsi eğitecek yasak kurallar
da uygulamaya sokulur Allah’ın evi olarak anlam taşıyan
Kâbe’nin etrafında içten gelen en güzel duygu ve
düşüncelerle dua edip tavaf yapar Tavaf, yedi defa
Kâbe’nin etrafında dönmekle tamamlanır İki rekât tavaf
namazı, yani şükür namazı kılıp Merve ile Safa tepeleri
arasında yedi defa gidiş dönüşlü say (yürüyüş) yapar Daha
sonra saç tıraşı (belirli oranda kısaltma) olur ve boy aptesi
alıp ihramdan çıkar Bu yapılan merasim umre olmuş olur
Hacı adayı günlük yaşamına, insanlarla tanışmak, çevreyi
tanımak ve büyük bir istekle Allah’ın evini anlam yönünden
sembolize eden Kâbe’de bol bol namaz kılıp dua etmekle
devam eder Bu imkânı kendisine lütfeden Rabbine
şükreder Her ne kadar Kâbe için “Beytullah=Allah’ın evi”
denmekte ise de, Allah bu gibi sıfatlardan münezzehtir, yani
uzaktır İfade tamamıyla mecazıdır İnsanların saygı ve
bağlılığını çekebilmek amacıyla söylenmiş olduğundan o
mekân sembolik olarak görülmelidir Aksi halde Allah’a
şirk koşulmuş olur Bu nedenle gerek tavaf anında ve
gerekse sair zamanlarda Kâbe duvar veya örtüsüne yüz
sürerken Allah’la bütünleştiği şeklinde bir düşünceye
kapılmamalıdır Ona Allah’ın evi dendiği için sadece
hürmet edip saygı ve sevgi beslenmelidir
Hac merasimi, Arabî aylardan Zilhicce ayının 8 ile
13 üncü günleri arasında yapılır Dolayısıyla her yıl 11 gün
daha erken tarihe gelerek zaman içinde tüm mevsimlerde
gerçekleşir
Mekke’de bulunan hacı adayları Zilhiccenin 8 inci
günü boy aptesi alıp ihrama girer ve iki rekât namaz kılıp
(metinleri hac rehberi kitaplarında yer alan) telbiye, tekbir,
tehlil dualarını okuyarak Arafat’a çıkarlar Bu tarihi güne
“Terviye günü” denir Geceyi çadırlarında ibadetle
geçirirler Ertesi günü, Arafe günüdür Öğlen ve ikindi farz
namazları“ Cem- i takdim” olarak birlikte kılınıp “ Arafat
Vakfesi” ne durulur; ayakta dua edilir Güneş battıktan
sonra Müzdelife’ye hareket edilir; burada da akşam ve yatsı
namazları “ Cem-i tehir “ olarak birlikte kılınır Müzdelife
vakfesi yapıldıktan sonra Mina’ya hareket edilir Bayramın
birinci günü olması nedeniyle kurbanlar kesilir Uygun bir
vakitte şeytan taşlamak üzere hareket edilir ve usulüne
uygun şekilde Akabe cemresine 7 taş atılır Buradan
Kâbe’ye gelinip ziyaret tavafı ve Say yapılır Eğer kurban
kesilmiş ise, saç tıraşı olup akabinde boy aptesi alınır
Böylece ihramdan çıkılmış olur Bayramın ikinci, üçüncü ve
dördüncü günleri de şeytan taşlama işlemleri yapılarak hac
merasimi son bulur
Hac merasiminin yapılış işlemlerine bakılınca basit
ve kolay olduğu düşünülebilir Hâlbuki hem hac ve hem de
ihramla ilgili birçok yasak kurallarla denenir hacı adayları
Yapılan her hata cezayı gerektirir Örneğin; -hac için ihrama
girdikten sonra çıkıncaya kadar, kara av hayvanı avlamak,
cinsi ilişkide bulunmak, say’ı noksan yapmak, Müzdelife
vakfesini terk etmek, şeytan taşlamayı yapmamak, ziyaret
tavafını noksan yapmak, Arafe günü Arafat’tan güneş
batmadan önce ayrılmak, başı ve yüzü örtmek, saçınısakalını
veya her hangi bir uzvunu tıraş etmek, tırnak
kesmek, eşini şehvetle öpmek, üzerine koku sürmek,-gibi
davranışlar yasak hareketlerdir Bu gibi ihram yasaklarını
uymayanlara verilecek ceza rehber kitaplarda ayrıntılı
olarak açıklanmıştır Örneğin, Arafe günü Arafat
bölgesinden güneş batmadan önce ayrılan kişi, bu
hatasından dolayı ceza olarak bir koyun veya keçi keserek
etini dağıtması gerekir (23)
Dikkat edilirse, Safa ile Merve tepeleri arasında sa’y
yapılırken yedi defa gidiş dönüşler olmakta, yani Hz
Hacer’in çaresizlik içinde bir kimse görebilir miyim diye
koşuşması taklit edilmekte Yine şeytan taşlamada Hz
İbrahim Peygamberin kendisini yanıltmaya çalışan şeytanı
taşlaması taklit edilmekte Arafat vakfesinin de, Hz İbrahim
Cebel-i Rahme tepesinde iken kendisine vahyi gelmesi,
diğer taraftan Hz Âdem ile Hz Havva’nın bu mekânda
buluşmalarındaki mutluluğun bir merasim olduğu
düşünülebilir Fakat esas amaç, Allah’ın emirlerini akıl ve
mantık kurallarına göre değil, emri ilâhi olduğu için
yapmaktır Say etmek, cemreleri atmak (şeytan taşlama) ve
benzeri hac işlemlerinin gerçek nedenini akıl idrak edemez
ve bunları insan tabiatı kolaylıkla benimseyemez de Say’da
yedi defa koşmak, şeytan taşlamak, her defasında yedi taş
atmak, sonra büyük şeytan – küçük şeytan diye ayrı ayrı
taşlamak, gibi işlemler akıl ve mantık yönünden kabul
edilmeyecek taklit hareketlerdir “Hz İbrahim Peygambere
şeytan gözüktü ve o da onu taşladı; ben görmeden şeytanın
sembolünü taşlıyorum!” diye bir düşünce akla gelebilir İşte
bu nedenle diyoruz ki, hac işlemleri, akıl ötesinde Allah’ın
bir emri olduğu için yapılır Böylece, hac işlemlerinde atılan
her adım ve söylenen her söz, bir imtihan olup (yatıp
kalkma, yiyip içme, insanlarla ilişki, bedeni yorgunluk gibi)
sıkıntılı işlere karşı sabırlı olabilme, nefsi eğitip şeytana
değil kendisine yararlı hale getirme, hoşgörü ve
yardımlaşma meziyetine kavuşma, günah işlemekten uzak
kalma gibi ünsiyetler kazandırır Müslüman’a Yeter ki,
ailesine döndükten sonra da başlattığı sabırlı, kanaatkâr,
hoşgörülü, öfkesini yenen, nefsine hakîm olan tutum ve
davranışını devam ettirsin İşte o zaman isminin başına
eklenen unvana (Hacı) layık olmuş olur Aksi halde ancak
kendisini aldatma ötesinde bir şey kazanamaz
İslâm dininde zengin sayılacak ölçüde parası
bulunan her Müslüman’ın kurban kesmesi gerekli
görülmüştür Dolaylı olarak da Kuran’ın emridir Bazı
mezhepler bu hükmü sünnet, bazıları da vacip olarak kabul
eder Kurban kesme mali yönden yapılan bir ibadettir
Kurban, bayram günlerinde kesilir; etini üç eşit parçaya
bölüp kendisine, komşusuna ve fakirlere vermesi tavsiye
edilmektedir Kurban kesmede asıl olan, Allah rızasını
gözetip niyet etmek ve kan akıtmaktır; yani, sadece et
yemek değildir
Kurban kesmek cömertliği gerektirir Cimrilik
hissini törpüler Sosyal yardımlaşma ve dayanışmayı
güçlendirir İnsanlar arasındaki saygı, sevgi ve güveni
arttırır Şeytan, kurban kesme konusunda da Müslüman’ın
arkasını bırakmaz Nefsini ön plana çıkarıp “çalış çabala üç
– beş kuruş para biriktir; hiç ihtiyaç olmadığı bir zamanda
parayı kurbana yatır, üstelik etini de sağa sola dağıt, olacak
şey mi?” diyerek karşı çıkar Öte taraftan Allah’ın emri:
“Ey Resul’üm! Allah için namaz kıl ve boğazla (kurban
kes)” (Kevser Sur)
İşte bu noktada Müslüman hangisini
uygulayacağı konusunda imtihan geçirir Bazıları da, Hanefi
mezhebinde olduğu halde tasarruf ettiği parayı kurban
kesmede değil de ikinci kez yapacağı umre işinde kullanır
Hâlbuki kurban kesme vacip olan bir ibadet, umre ise sünnet
(nafile) olan ibadet Öncelik, vacip olan ibadetin
yapılmasıdır Tercihini yanlış yönde kullanan Müslüman da

sınavını başaramamış olur

Süleyman GÜNVER