Haccın Farz Kılınması

İslâmın beş şartından biri olan hac, Hicretin dokuzuncu senesinde farz kılındı814
"Muhakkak ki, insanların ibâdeti için kurulan ilk mâbed, Mekke'deki o çok mübârek ve insanların kıblesi olup âlemlere doğru yol gösteren Kâbe'dir
"Onda, Allah katındaki şeref ve hürmetini gösteren apaçık deliller ve İbrahim'in makamı vardır Ona giren her türlü tecâvüzden emin olur Ona varmaya gücü yeten kimsenin Kâbe'yi tavaf etmesi ise, Allah'ın insanlar üzerindeki bir hakkıdır Her kim bu hakkı tanımaz ve haccı inkâr ederse, doğrusu Allah bütün âlemlerden müstağnîdir, kimsenin ibâdetine ihtiyacı yoktur"815 meâlindeki âyet-i kerimeler Hicretin dokuzuncu yılında nâzil olunca, Hz Resûlullah bir hutbe irad ederek Müslümanlara bu mükellefiyetlerini şöyle bildirdi:
"Ey insanlar, hac üzerinize farz kılındı O halde haccediniz"816
Resûl-i Ekremin bu tebliği üzerine Sahabîler, "Yâ Resûlallah, her yıl mı?" diye sordular
Peygamber Efendimiz, cevap vermeyerek sustu
Aynı sualin Sahabîler tarafından üçüncü kere tekrarlanmasından sonra Peygamberimiz, "Hayır! Her yıl değil
"Şayet 'Evet' demiş olsaydım, muhakkak ki her sene haccetmek üzerinize farz olurdu Ve siz buna güç yetiremezdiniz"817
Peygamber Efendimiz, Âshabı Kiramın aynı şeyi tekrar tekrar sormasından dolayı da şu dersi verdi:
"Ben bir şey teklif etmeyerek sizi kendi halinize bıraktıkça, siz de beni kendi halime bırakınız Muhakkak ki, sizden evvelki milletler ancak çok sual sormaları ve peygamberlerine karşı muhalefetleri yüzünden helâk olmuşlardır
"Binaenaleyh, ben size bir şey emrettiğimde, siz bundan gücünüzün yettiği kadar yapınız Bir şeyden de sizi nehyettiğimde, artık onu terk ediniz"818
Peygamber Efendimiz (asm) bir hadislerinde şöyle buyurmuşlardır:
"İslâm beş şey üzerine binâ edildi: Allah'tan başka ilâh bulunmadığına ve Muhammed'in Resûlullah olduğuna şehâdet etmek, namaz kılmak, zekât vermek, haccetmek, Ramazan orucunu tutmak"819
Hacc farz kılınınca Peygamber Efendimiz hac yapmak istedi Fakat sonra, "Beytullahta müşrikler de bulunacaklar ve onu çıplak tavaf edecekler Bu hal ortadan kalkmadıkça, ben haccetmek istemem"820 buyurarak şimdilik bu isteğini tehir etti
Gerçekten müşrikler, geceleyin Kâbe'yi kadın erkek karışık ve çıplak olarak tavaf ederlerdi Üstelik bunu, Kâbe'ye hürmet sayarlardı821

Hz Ebû Bekir'in Hac Emirliğine Tayini
Resûl-i Kibriyâ Efendimiz, kendisi gitmeyince, Hicretin dokuzuncu yılında Hz Ebû Bekir'i Müslümanlara haccettirmek ve hac yapma usûlünü öğretmek üzere Hac Emîri olarak tayin etti822
Hz Ebû Bekir, hac yapmak üzere hazırlanmış bulunan üç yüz Müslümanla Medine'den yola çıktı Medinelilerin ihrama girme yeri olan Zülhuleyfe'ye varınca orada ihrama girdi ve "Lebbeyk Allahümme Leybeyk lâ şerike leke Lebbeyk İnnelhamde vennimete leke ve'l-Mülk Lâ şerike leke" diye telbiye getirdi
Üç yüz kişiden ibâret İslâmın ilk hacı kafilesi Medine'den hareket ettikten bir müddet sonra "Tevbe Sûresi" nâzil oldu Ashab-ı Kiram, "Yâ Resûlallah! Bu sûreyi, halka okumak üzere Ebû Bekir'i gönderseniz" dedi
Peygamber Efendimiz, "Bu tebliği ya ben, veya ev halkımdan birisinin yerine getirmesi lâzımdır" buyurdu823
Arapların âdet ve geleneklerine göre, herhangi bir anlaşmayı ancak kabilenin reisi veya onun akrabasından biri yapabilir veya bozabilirdi Hz Ali akrabalık cihetiyle Peygamberimize Hz Ebû Bekir'den daha yakın bulunuyordu
Bu sebeple Resûl-i Ekrem Efendimiz, Hz Ali'yi huzuruna çağırdı ve "Tevbe Sûresinin baş tarafından şu yazılmış olanları götür" diye emrettikten sonra şöyle buyurdu:
"Kurban kesme günü Mina'da toplandıkları zaman halka yüksek sesle ilân et ki: Hiç bir kâfir Cennete giremez
"Bu yıldan sonra hiç bir müşrik hac yapmayacak!
"Hiç bir çıplak Beytullahı tavaf etmeyecek!
"Kimin Resûlullahla anlaşması varsa, onun anlaşması, müddeti bitinceye kadar geçerli olacaktır
"Müddetsiz anlaşmalar için dört ay müddet tanınacaktır"824
Hz Ali neden kendisinin gönderilmek istendiğini öğrenmek istiyordu "Yâ Resûlallah," dedi, "ben yaşlı olmadığım gibi, hatib de değilim?"
Peygamber Efendimiz, "Bunu, mutlaka ya ben ya da sen götüreceksin Fakat sen git Muhakkak Allah, senin diline ve kalbine sebat ihsan eder!" 825 buyurdu
Bunun üzerine Hz Ali, derhal Medine'den hareket etti Beraberinde Hz Ebû Hüreyre'de vardı Yolda Hz Ebû Bekir'e yetişti Hz Ebû Bekir ona, "Âmir misin, memur mu?" diye sordu
Hz Ali, "Memurum" dedi ve geliş maksadını şöyle izah etti:
"Resûlullah (asm) beni, halka Tevbe Sûresini okuyayım ve ahd sahibine ahdinin tamamlanacağını haber vereyim diye gönderdi"826
Hz Ebû Bekir başkanlığındaki ilk hacı kafilesi Mekke'ye girdi Hz Ebû Bekir, bir hutbe irad buyurdu Hutbesinde, halka haccın nasıl yapılacağım anlattı
Hz Ebû Bekir, konuşmasını bitirince, Hz Ali ayağa kalktı ve "Ey insanlar! Ben size Resûlullahın elçisiyim" dedikten sonra Tevbe Suresinin ilk otuz veya kırk âyetini okudu
Bu sûrenin ilk âyetlerinden birkaçı şu meâldedir:
"Müşriklerden aranızda anlaşma bulunanlara, Allah ve Resulünden bir ihtardır
"Dört ay müddetle yeryüzünde dolaşın Ve bilin ki Allah'ı âciz bırakacak değilsiniz ve Allah elbette kâfirleri rezil edecektir
"Büyük hac gününde Allah ve Resulünden insanlara şunu ilân edin ki, Allah ve Resûlü müşriklerden uzaktır Tevbe ederseniz sizin için daha hayırlıdır Ama yüz çevirirseniz, bilin ki, Allah'ı âciz bırakacak değilsiniz İnkâr edenleri ise acı bir azapla müjdele
"Ancak, müşriklerden aranızda antlaşma olup da bunu hiçbir şekilde ihmâl etmemiş ve kimseye size karşı yardım etmemiş olanlar müstesnâdır Onlarla olan antlaşmalarınızı, müddetlerinin sonuna kadar tamamlayın Muhakkak ki Allah, haksızlıktan sakınanları sever
"Haram aylar çıkınca, müşrikleri bulduğunuz yerde öldürün, esir alın, hapsedin ve onların bütün yollarını tutun Ancak onlar tevbe eder, namazlarını dosdoğru kılar ve zekâtlarını verirlerse, siz de onları serbest bırakın Muhakkak ki Allah çok bağışlayıcı, çok merhamet edicidir
"Eğer müşriklerden biri emân dileyecek olursa, sen de ona emân ver tâ ki Allah'ın kelâmını dinlesin Sonra da, îmân etmeyip yurduna dönmek isterse, onu emin olacağı yere ulaştır Çünkü onlar hak ve hakikatı bilmez bir topluluktur"827
Daha sonra Hz Ali, "Ben, size dört şeyi bildirmeye memurum" dedi ve memur bulunduğu hususları halka şöyle ilân etti:
"Hiç bir kâfir Cennete giremez! Bu seneden sonra hiç bir müşrik haccetmeyecek! Beytullah çıplak tavaf edilmeyecek! Kimin Resûlullahla (asm) anlaşması varsa onun anlaşması, müddeti bitinceye kadar mu'teber olacak!
"Bunlar dışındakilere dört ay daha mühlet tanınmıştır bundan sonra hiç bir müşrik için ne ahd, ne de himâye vardır"828
Hz Ali yanında, Hz Ebû Hüreyre de yukarıdaki hususları zaman zaman halka yüksek sesle ilân ediyordu
Haclarını tamamladıktan sonra Hz Ebû Bekir, Hz Ali ve beraberindeki Sahabîler Medine'ye döndüler

814 Tecrid Tercemesi, 6:11-12
815 Âl-i imran Sûresi, 96-97
816 Müsned, 1:255; Müslim, 2:975
817 Müsned, 2:113; Müslim, 2:975
818 Müslim, 4:102
819 Buharî, 1:11; Müslim, 1:45; Tirmizî, 5:5
820 İbn-i Kesîr, Sîre, 2:332
821 İnsanü'l-Uyûn, 3:233
822 Sîre, 4:188; İbn-i Kesîr, Sîre, 4:65
823 Sîre, 4:190
824 Sîre, 4:190; Tirmizî, 3:222
825 ibn-i Kesîr, Tefsir, 2:333
826 Sîre, 4:190; Tabakât, 2:168
827 Tevbe Sûresi, 1-6
828 Sîre, 4:190-191; Zâdü'l-Mead, 3:30