İyaz’In Marifeti ‘Başarı Öyküsü’

BİR GÜN VEZİRLERİ Sultan Mahmud’a:
“İyaz denilen kölenin ne marifeti var ki, sen ona otuz kişinin maaşı kadar maaş ödüyorsun?” dediler
Sultan Mahmud bu soruya o anda karşılık vermedi Birkaç gün sonra vezirlerini alarak ava çıktı Giderlerken bir kervan gördüler
Sultan Mahmud vezirlerden birine:
“Git, sor bakalım, bu kervan nereden geliyor?” dedi
Vezir atına atlayıp gitti, birkaç dakika içinde geriye döndü
“Sultanım, kervan Rey şehrinden geliyor” dedi
Sultan Mahmud:
“Peki nereye gidiyormuş?” diye sorunca, vezir susup kaldı
Bunun üzerine Sultan Mahmud başka bir vezirini gönderdi O da gidip geldi
“Sultanım, Yemen’e gidiyormuş” dedi
Sultan:
“Yükü neymiş?” deyince, bu vezir de sustu kaldı
Bu defa sultan başka bir vezire:
“Sen de git, yükünü öğren” dedi
Vezir gitti geldi:
“Her cins mal var, fakat çoğu Rey işi toprak kâse” dedi
Sultan:
“Peki, kervan Rey’den ne zaman çıkmış?” diye sorunca, bu vezir de susup kaldı Cevap veremedi
Sultan böylece tam otuz veziri gönderdi, otuzu da istenen bilgileri tam olarak getiremediler
Sultan Mahmud son olarak İyaz’ı çağırdı
“İyaz” dedi “Git, bak bakalım; şu kervan nereden geliyor?” dedi
Döndüğünde, İyaz, Sultanın huzurunda saygıyla eğilerek konuşmaya başladı:
“Sultanım, kervan Rey’den geliyor, Yemen’e gidiyor Yükü şudur, şu kadar at, şu kadar deve, şu kadar katırdan oluşuyor Kervanda şu kadar insan var, onlardan da şu kadarı silahlı…”
Bu şekilde, İyaz kervan hakkındaki gerekli her türlü malûmatı Sultan Mahmud’a anlattı Tek başına, otuz vezirin edinemediği bilgiyi edinmiş durumdaydı
Sultan Mahmud vezirlerine döndü:
“İyaz’a neden otuz kişinin ücretine denk ücret verdiğimi şimdi anladınız mı? Görüyorsunuz, bu bile onun hizmetine karşılık az geliyor”
- Doğu klasiklerinden