Kanda Kasiyum Değerlerinin Anlamı

Kanda Kalsiyum Yüksekliği Nedenleri

kanda kalsiyum nedir

Kanda kalsiyum ölçümü

Kalsiyumun vücutta, yani kanda, bir dengede tutulmasında iskelet, bağırsaklar, böbrek, paratiroid hormonu ve D vitamininin önemli rolü vardır Normal erişkin bir kişide diyetle alınan günlük kalsiyum miktarı 1000 mg kadardır Böbreklerden her gün 10 gram kalsiyum geçer ve bunun 100- 300 mg kadarı idrarla atılır Kalsiyum esas olarak iskelet kemiklerinde depo edilir ve iskeletimizde yaklaşık 1000 gram kalsiyum bulunur


Paratiroid bezinden paratiroid hormonu salgılanır Paratiroid hormonu kandaki kalsiyum düzeyine göre salgılanır Kanda kalsiyum düşük ise paratiroid hormonu salgılanır ve bu hormon böbrek ve kemiklere direkt olarak etki ederek ve bağırsaklara dolaylı yoldan etki ederek kan kalsiyumunu yükseltir Kanda kalsiyum yüksek ise paratiroid hormonu az salgılanır


Kanda kalsiyum ayarlanmasında böbreğin de önemli rolü vardır Paratiroid hormonu böbrekte D vitamininin aktif hale gelmesine (1, 25 (OH)2D3) katkıda bulunur Böbrekten süzülen kalsiyumun geri alınmasında paratiroid hormonunun etkisi vardır

Paratiroid hormonu kemiklere etki ederek kemiklerden kalsiyum ve fosforun ayrılmasını sağlar Paratiroid hormonu ayrıca D vitamini yoluyla barsaklardan kalsiyum emilimini de artırır Paratiroid hormonu böbreklerden kalsiyum emilimini artırırken idrarla fosfat atılımını artırır


KAN KALSİYUM DÜZEYİ

Laboratuvardan laboratuvara değişiklik gösterirse de Normalde kanda total kalsiyum düzeyi 85-105 mg/dl arasındadır kanda 105 mg/dl den fazla yükseklik kalsiyum yüksekliği olduğunu gösterir İyonize kalsiyum ise normalde 113-132 mmol/L arasındadır


ÖNEMLİ NOT: Kan Alınırken damar üzerinde bant uygulaması fazla yapılırsa kan kalsiyumu yüksek çıkabilir Bu nedenle bir defa kan kalsiyum yüksekliği ile hemen telaş etmeyiniz Aynı laboratuvarda ve başka laboratuvarda TOTAL ve İYONİZE KALSİYUM olarak tekrar ölçüm yaptırınız Bu defa da yüksek çıkarsa kalsiyum yüksekliği vardır denir Araştırma için bir ENDOKRİN UZMANINA başvurunuz


Total kalsiyum kandaki albümin seviyesinden etkilenir O nedenle Total kalsiyumu değerlendirirken kan albümin düzeyini dikkate almak gerekir En iyisi İYONİZE KALSİYUM ölçmektir


Tansiyon ilacı olarak idrar söktürücü alıyorsanız bu ilaçlar kanda kalsiyumu yükseltebilir


KALSİYUM YÜKSEKLİĞİNDE BELİRTİLER

Belirtiler kalsiyum yüksekliğine göre değişirse de şunlar olabilir:


Bulantı

Kusma

kabızlık

Karın ağrısı

Konsantrasyon güçlüğü

Yorgunluk

Bitkinlik

Enerji düşmesi

Kas güçsüzlüğü

Çok idrara gitme (kalsiyumun böbreğe yaptığı hasar-nerfrojenik diyabetes insipidus)

Tansiyon yükselmesi


KALSİYUM YÜKSEKLİĞİNİN NEDENLERİ

Kalsiyum yüksekliğinin % 80'nini paratiroid hormon yüksekliği ve kanserler yapar


1 Paratiroid hormon yüksekliği

2 Lityum ilacı kullanmak (psikiyatri hastalarının kullandığı bir ilaç olan lityum sonrası kanda kalsiyum yüksekliği ve paratiroid hormon yüksekliği bildirilmiştir)

3 Milk -alkali sendromu denilen aşırı alkali mide ilaçları kullanan kişilerde görülür

4 Bazı kanserlerde kalsiyum yükselir Bu hastalarda parathormon düşüktür Böylece hiperparatiroidi den ayrılır Ancak ''Paratiroid hormon related peptid'' yüksektir

5 Zehirli guatr (hipertiroidi), Feokromasitoma, Addison hastalığı

6 Sarkoidoz ve tüberküloz gibi granulomatoz hastalıklar

7 Bazı ilaçlar: D vitamini ilacı fazlalığı, A vitamini fazla almak, Östrojen ilacı, anti-östrojenler, tiazid diüretikler,

8 Hareketsiz yatanlar veya hareketsizlik

9 Damardan beslenme

10 Böbrek hastalıkları (kronik böbrek yetmezliği)

11 Vücut susuz kalınca


KALSİYUM YÜKSEKLİĞİNİN EN ÖNEMLİ NEDENİ PARATİROİD HORMON YÜKSEKLİĞİDİR


Paratiroid hormonun (PTH) bir veya daha fazla paratiroid bezinden aşırı salgılanmasıyla paratiroid hormon fazlalığı oluşur ve buna tıp dilinde ‘’primer hiperparatiroidi’’ denir Kanda kalsiyum yüksekliğinin en önemli nedeni paratiroid hormon fazlalığıdır

Her yaşta görülürse de, 50 yaş üzerinde daha çok görülür Kadınlarda menopoz döneminde biraz daha fazla görülmektedir (3/1 oranında)

Paratiroid hormonunun fazla salgılanmasının en sık nedeni (% 85) paratiroid bezlerinden birinde bir tümör oluşmasıdır ve buna tıp dilinde ‘’adenom’’ denir Bazan paratiroid bezlerinin büyümesi (% 12-15) veya çok nadir olarak paratiroid bezi kanseri ( % 1-2) paratiroid hormon fazlalığına neden olabilir


Klinik Bulgular

Günümüzde teşhis gelişen laboratuar teknikleri sayesinde yaklaşık % 50 hastada hiç bir şikayet yok iken rastlantısal olarak konabilmektedir Şikayeti olan hastalarda ise

Yorgunluk

Eklem ağrıları

Halsizlik

İştah kaybı

Hafif depresyon

Konsantre olamama görülebilir


Böbrekte taş oluşmasının önemli bir nedeni paratiroid hormon yüksekliğidir Böbrek taşları bu hastaların % 20-25’inde görülür İdrarla kalsiyum atılımı artar yani günde idrarla atılan kalsiyum miktarı 300 mg’dan fazladır


Paratiroid hormon fazlalığında kemik kistleri ve kahverengi (Brown) tümörler seyrek olarak (%1) görülmektedir Kemiklerde gelişen kalsiyum azlığına bağlı olarak ön kol, kalça ve omurgada kemik kırıklarının sıklığında artış olur Hafif kemik erimesi (osteopeni) en sık görülen kemik bulgusudur (%30)

Bu hastalarda ayrıca eklem ağrıları, gözde konjunktivada kalsiyum birikmesi, keratopati ve tansiyon yükselmesi (% 30-50 hastada) görülebilir


Kanda kalsiyumun yüksek olması nedeniyle de bu hastalarda şu şikayetler olabilir:


İştah kaybı

Bulantı

Kabızlık

Aşırı susama

Sık idrara gitme


Bu hastalarda kalsiyum yüksekliğine bağlı olarak böbrek fonksiyonlarında bozulma, romatizmal şikayetler, kanda fosfor düşüklüğü, kanda mağnezyumda hafif artış olabilir


Tanı

Teşhis için kanda kalsiyum ve paratiroid hormon düzeylerine bakılır Primer hiperparatiroidide hem paratiroid hormonu hem de kan kalsiyumu kanda yüksek olarak bulunur

Paratiroid hormon yüksekliğinin tipik bulgusu serum kalsiyumunun yüksek olmasıdır Vitamin D eksikliğine bağlı osteomalasi hastalığı (kemik hastalığı) varlığında kalsiyum yükselmesi olmayabilir Bu hastalara D vitamini verildiğinde kan kalsiyumu artar

Bazen kan kalsiyumu yükselmeden sadece paratiroid hormon yüksekliği görülebilir

Paratiroid bezi ultrasonografisi ile % 80’e varan oranda büyümüş paratiroid bezi tespit edilebilir Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntülemede de benzer oranlar verilmektedir

99mTc-sestamibi ile yapılan paratiroid sintigrafisinin duyarlılığı % 50-80 olup, özellikle gögüs kemiği arakasına yerleşimli paratiroid dokusu tespitinde çok yararlı bir yöntemdir Sintigrafik veri, ultrasonografi ile birlikte değerlendirildiğinde tanı doğruluğu daha güvenilir olmaktadır


Tedavi

Orta dereceli kalsiyum yüksekliği böbrek fonksiyonlarının bozulmasına neden olurken, ciddi kalsiyum yüksekliği hayatı tehdit eden bir durumdur

Ancak birçok hastada herhangi bir şikayet yoktur ve kan kalsiyum düzeyi 11,5 mg/dl’den daha azdır

Ameliyat yapılmayan hastalarda (bunlarda şikayet yok ve kan kalsiyumu hafif yüksektir) kan kalsiyumu 6 ayda bir ölçülür ve böbrek fonksiyonları değerlendirilir Bu hastalarda ayrıca yılda bir kemik dansitesi ölçülür

Bu hastalara lityum ilacı ve tiazid diüretik ilaçları almamaları önerilir Bu ilaçlar kan kalsiyumunu artırır Ayrıca çok su içmeleri (günde en az 6-8 bardak su), hareketli olmaları, kalsiyumdan yüksek diyet yapmamaları önerilir Kalsiyum günde 1000 mg alınmalı ve vitamin D günde 400-600 IU alınmalıdır

İlaç tedavisi olarak normal kalsiyumlu diyet alırken, bol sıvı alınmalı ve hareket artırılmalıdır İlaç olarak kemik erimesi olanlarda bifosfonat denilen ilaçlar verilebildiği gibi kalsimimetik denen ilaçlar da verilebilir Ancak bunların hiçbirisi henüz paratiroid ameliyatının yerini almış değildir ve kan kalsiyumunu normale getirmez


Şikayeti olan hastalarda paratiroid bezi ameliyatı yapılır

Şikayeti olmayan hastalarda aşağıdaki durumlar varsa ameliyat yapmak gerekebilir :

1Kan kalsiyum değeri normal laboratuar üst sınırından 1mg/dl (0,25 mmol/L) fazla ise

2Yirmidört saatlik idrar kalsiyum atılımı 400 mg/gün ‘den fazla ise

3Kreatinin klirensinin, uygun yaş ve cins normal değerine göre, % 30 ve üzerinde azalması

4Kemik yoğunluğunun önkol (Ulna) 1/3 distal ucu, omurga veya kalça, kemik mineral yoğunluğu ölçümlerinde t skoru’nun -2,5 SD’den fazla olması

5Hastanın 50 yaşından küçük olması

6Tıbbi olarak takip edilemeyecek hastalar


Ameliyatta boyun açılarak dört bez de görülür, adenom (tümör) varsa çıkartılır Hiperplazi (bezde büyüme) varsa üç bez tamamen, dördüncü bezin de yarısı çıkartılır Ancak bu prosedürde nüks riski yüksektir, bu nedenle kalan yarım paratiroid dokusu kolay müdahale edilebilir olması nedeniyle önkola, kas içine implante edilir