Türkiyedeki Akarsular Ve Özellikleri

Türkiyedeki Akarsuların Özellikleri

Türkiye akarsularının ortak özelliklerinin başında genellikle kısa boylu olmaları gelir Kızılırmak, Yeşilırmak Fırat ve Dicle dışındaki akarsularımız kısa boyludur Sınırlarımız içinde doğup ve kendi kıyılarımızdan denize dökülen en uzun akarsuyumuz olan Kızılırmak’ın boyu 1355 km’dir Akarsularımızın boylarının kısa olmasının başlıca nedeni; ülkemizin bir yarımada olması ile Kuzey Anadolu dağları ve Toros dağlarının uzanış biçimidir Bu dağlardan kaynaklanan ve denize dökülen akarsuların boyu çok kısadır Çünkü bu dağlar, kıyıya çok yakın ve paralel olarak uzanmaktadır Akarsularımızın bir başka ortak özelliği de hızlı akmalarıdır Bunun başlıca nedeni, ülkemizde dağların fazla olması ve genellikle sıradağlar şeklinde uzanmasıdır Bu akarsuların hızı da fazla olmaktadır





Türkiye akarsularının pek çoğunun akıttığı su miktarı, mevsimlere göre önemli farklılıklar göstermektedir Bu da ülkemizdeki farklı ilkim özelliklerinden kaynaklanmaktadırGenellikle yaz mevsiminde akarsularımızın akıttığı su azalır Küçük akarsuların pek çoğu kurur

İç Anadolu, Ege, Akdeniz, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinin büyük kısmında durum böyledir Buna karşılık ilkbahar ve kış mevsimlerinde akarsular birden canlanır ve bol su taşırlar Çünkü bu mevsimlerde artan yağışlar ve eriyen kar suları akarsuları besler Ancak Karadeniz Bölgesi’nin akarsularında durum farklıdır Çünkü bu bölge ikliminin özelliği olarak, her mevsim yağış düşmekte ve akarsuları beslemektedir



Akarsularımızın pek çoğu ülke sınırları içinden doğmakta ve kendi topraklarımızdan denize dökülmektedir Fırat, Dicle, Aras, Kura ve Çoruh ırmakları ise topraklarımızdan doğdukları halde ülke dışından denizlere veya göle ulaşmaktadır Meriç ve Asi ırmakları da ülkemiz dışından kaynaklarını alarak kıyılarımızdan denize dökülmektedir



Akarsularımız genellikle açık havzaya sahiptir Van gölü, Tuz gölü ve göller yöresi kapalı havzalarındaki küçük akarsular dışında kalanlar denizlere ulaşırlar Yani açık havzaya sahiptirler


Akıttıkları su miktarının yıl içinde değişmesi, sel olaylarının sıkça görülmesi, yatak eğimlerinin ve hızlarının fazla olması nedenleriyle, akarsularımızda ulaşım imkanları çok sınırlıdır


TÜRKİYE’DEKİ AKARSULARIN ÖZELLİKLERİ


1-Yeryüzü şekillerinin genel uzanışına paralel olarak doğu-batı yönlü akarlar Fakat denize dökülecekleri yerlerde dağları enine yararak boğazlar oluştururlar

2-Uzunlukları fazla değildir Bunun nedenidağların kıyıya paralel uzanması ve Türkiye’nin çok geniş bir ülke olmamasıdır

3-Yerşekillerinden dolayı akarsu havzaları dardır

4-Bol su taşımazlar Bunun nedeniiklimin fazla yağışlı olmaması ve havzaların dar olmasıdır

5-Rejimleri düzensizdir Nedeniülkemizde belli bir sıcaklık ve kurak mevsimin bulunmasıyağış ve kar erime zamanlarının farklılık göstermesidir

6-Ortalama yükseltinin fazla olmasından dolayı fazla akışlıdırlar

7-Akarsular bir çok yerde dar ve derin vadilerden aktıkları için hidroelektrik enerji potansiyelleri fazladır

8-Yer yer su taşkınlarına ve erozyona neden olurlar