İbadet Ve Ahlâk Eğitimi Olarak Oruç

İbadet ve ahlâk eğitimi olarak oruç
Tarih boyunca insanoğlu nefsinin çılgın taleplerini sınırlamayı, ruhsal olgunluğa ulaşabilmek için en önemli tedbir olarak düşünmüştür Nitekim bütün dinlerde mutlaka ibadet amaçlı bir perhiz uygulaması vardır İslâm dini bu perhizi oruç ibadetiyle düzenlemiş ve orucu dört temel

Tarih boyunca insanoğlu nefsinin çılgın taleplerini sınırlamayı, ruhsal olgunluğa ulaşabilmek için en önemli tedbir olarak düşünmüştür Nitekim bütün dinlerde mutlaka ibadet amaçlı bir perhiz uygulaması vardır İslâm dini bu perhizi oruç ibadetiyle düzenlemiş ve orucu dört temel ibadetten biri kabul ederek ona verdiği önemi ortaya koymuştur Şu var ki, İslâm`da oruç sadece açlık ve susuzluk şeklinde bedensel bir perhiz değil, aynı zamanda kötü söz ve davranışlara karşı ahlâkî bir perhizdir Bunu ifade eden bir hadislerinde Peygamber Efendimiz şöyle buyurmuşlardır:
`Oruç (kötülüklere karşı) bir kalkandır Biriniz oruç tuttuğu zaman kötü söz söylemesin, kavga etmesin`
Bu hadis, orucun, ibadet olması yanında, bir ahlâk terbiyesi olarak da anlaşılması gerektiğini gösterir Nitekim orucun farz kılındığını bildiren âyetin sonunda onun bu eğitici yönü, `Allah`a karşı derin bir saygı ve sorumluluk şuuruyla kötülüklerden sakınma iradesi` anlamına gelen takvâ kavramıyla ifade edilmiştir (Bakara 2/183) Bu bakımdan orucu, geniş anlamıyla, ahlâkî ödevleri de içeren bir dindarlık testi olarak değerlendirebiliriz
Bir kudsî hadiste Yüce Allah`ın, `Oruç ise benim içindir ve onun mükâfatını da ben vereceğim` buyurduğu bildirilir İslâm bilginleri, Cenâb-ı Hakk`ın `oruç benim içindir` ifadesini, oruca -esas anlamı `sahte dindarlık` demek olan- riya karışmamasıyla izah etmişlerdir Şu halde `oruç benim içindir` ifadesi, orucun dindarlıkta samimiyet testi olduğunu, yani kulun Allah`a bağlılık derecesini, Allah`a mı yoksa nefsânî arzularına, bedensel taleplerine ve maddî nesnelere mi kul olduğunu göstermektedir
Diğer taraftan oruç, -Peygamberimiz`in deyimiyle- kötülüklere karşı bir `kalkan` olduğu gibi, insan olmanın vazgeçilmez şartlarından olan şefkat ve merhamet duygularını güçlendirmenin çok değerli bir aracıdır ve bu bakımından da önemli bir ibadettir Günün belli bir bölümünde hür iradesiyle midesini aç ve susuz bırakan insan, bir yönden Allah`ın nimetlerinin ne kadar değerli olduğunu, onlara sahip olmadığı ya da onları hoyratça kullandığı takdirde bunun kendisi için ne kadar kötü olacağını fark ediyor; sonuçta o nimetleri veren Allah`a ne kadar çok şükretmek gerektiğini anlıyor Diğer taraftan da bu nimetlere muhtaç olan insan kardeşlerinin açlıklarını ve acılarını nefsinde hissedip onlarla paylaşmanın asil bir ödev olduğunu farkediyor
Dünyada varlık içinde doğan, yaşayan ve ölen pek çok insan vardır ve bunlar -eğer oruç tutmuyorlarsa- yokluğun ve açlığın ne demek olduğunu hayatları boyunca hiç hissedemeyecek, bu insanlık gerçeğini tecrübe edemeden bu dünyadan göçeceklerdir İşte oruç inanan her insana bu tecrübeyi yaşatan yüksek bir insanî ve ahlâkî erdemdir
Hülasa, elbette oruç öncelikle ibadettir, Allah`a karşı kulluk borcudur Ama İslâm`daki bütün buyruklar ve yasaklar gibi oruç da çok yüksek bir insanî ve ahlâkî boyut taşımaktadır İki lokma katıksız ekmeğin bile ona muhtaç olanlar için ne kadar değerli olduğunu bütün varlıklı insanlara ancak oruç anlatabilmektedir