Nesbe Dil Uzatma Yasağı

Nesbe Dil Uzatma Yasağı
NESEBE DİL UZATMA YASAĞI
AÇIK DİNÎ HÜKÜMLERE GÖRE SABİT OLAN NESEPLERE DİL
UZATMANIN HARAM OLDUĞU

Âyet
"Mü'min erkeklere ve mü'min kadınlara, yapmadıkları bir şeyden dolayı eziyet edenler, şüphesiz bir iftira ve apaçık bir günah yüklenmişlerdir"
Ahzâb sûresi (33), 58

Kabul etmek gerekir ki insanlar, kimlik ve kişilik haklarına, soy-soplarına, ırz, namus ve nesep gibi değerlerine saygı gösterilmesini bekler, onlara dil uzatılmamasını isterler Aksi bir durumla karşılaşmaktan son derece rahatsız olurlar
Dinin açık hükümlerine göre sahih ve meşrû olan neseplere, birilerinin kalkıp şu veya bu sebeple şu veya bu şekilde dil uzatması, müslümanlara, "işlemedikleri bir şeyden dolayı eziyet etmek"tir Bu sebeple de haramdır
Âyet-i kerîme, müslümanlara eziyet sayılabilecek her konuyu genel bir ifade ile yasaklamış ve böyle bir cinâyetin acı sonucunu açıkça ortaya koymuş olduğu için kitabımızın yasaklar bölümünün pek çok bahsinde delil olarak tekrar edilmektedir
Hadis
1582 Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallalllahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
"Nesebe dil uzatmak ve yüksek sesle ölüye ağlamak, halk arasında yerleşmiş küfür niteliği taşıyan iki huydur"
Buhârî, Menâkıbü'l-ensâr 23; Müslim, Îmân 121, Cenâiz 29 Ayrıca bk Tirmizî, Cenâiz 23
Açıklamalar
Sahih bir nesebe sahip olmayı herkes arzu eder Toplum içinde saygınlığın başlangıç noktası budur Dinin koyduğu açık kurallar gereği, meşrû ve sâbit bir nesebe herkesin saygı gösterme zorunluğu vardır Hiç kimse bir başkasının sahih nesebine dil uzatma, laf söyleme, onun meşrûluğunu tartışma konusu yapma hakkına sahip değildir Böyle bir iddia, bir çok hukukî meseleyi peşinden sürüklemesinin yanında, müslümana yapılabilecek en büyük eziyet ve kötülüktür
Nesebe, soya sülâleye dil uzatmak iki şekilde olur Biri, bir insanın kendi öz babasını bırakıp, babasının başka biri olduğunu söylemesi veya nesebinin gayr-i sahih olduğu izlenimini verecek şekilde konuşmasıdır İkincisi ise, birilerinin kalkıp bir başkasının nesebi hakkında ileri-geri söz söylemesidir Her iki hal de yasaklanmıştır Bir insan bunun haram olduğunu bile bile ve helâl sayarak böyle bir iddiada bulunursa açıkça küfre girmiş olur Helâl kabul etmemesine rağmen böyle davranırsa, Câhiliye insanlarında ve kâfirlerde yaygın olarak görülen bir işi yapmış olur Bir başka şekilde söyleyecek olursak, sahih bir nesebe dil uzatmak, sonuçta insanı küfre götürecek bir büyük cinâyettir Hadisimiz bu büyük tehdidi dile getirmektedir
Bir kimsenin ğayr-i meşrû bir şekilde dünyaya geldiğini ifade eden ve halk arasında çok kullanılan -burada söylemek istemediğimiz- sözlerin her biri, "nesebe dil uzatma" yasağı içine girer Bir insanın soyuna sülâlesine küfretmek de söz etmek de böyledir "Kanı bozuk", "sütü bozuk" gibi hakaret cümleleri de eğer "nesebi gayr-i sahih" anlamında kullanılırsa, nesebe dil uzatma yasağına dahil olur
Dinimiz, gıybet, istihza, iftira, bühtan gibi müslümanlara eziyet veren her şeyi yasaklamakla kalmamış, insanların neseplerine dil uzatmayı da aynı şekilde menetmiştir
1671 numara ile tekrar gelecek olan hadisimizde neseplere dil uzatmak gibi halk arasında yaygın olan yasaklanmış bir başka âdetin de ölüye bağıra-çağıra, yaka-paça yırtarak ağlamak (niyâha) olduğu açıklanmaktadır Bu konu 1661-1671 numaralı hadislerde ayrıca ve etraflıca ele alınacaktır
Hadisten Öğrendiklerimiz
1 Sahih neseblere dil uzatmak Câhiliye âdeti ve daha çok kâfirlerin yaptığı bir iştir
2 Dinimiz nesebe dil uzatmayı haram kılmıştır
3 Ölüye feryat ederek ağlamak da aynı şekilde haram kılınmıştır
4 Bu iki hal, halk arasında yaygın kötü âdetlerdendir
5 Başkasının nesebine rastgele dil uzatan, kendi nesebine söz edilmesi yolunu açmış olur
6 Müslümanların her iki konuya da son derece dikkat etmeleri gerekir
Riyazüs Salihin