![]() |
Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü Sitte |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü SitteEbeveyne (anne,baba) iyilik-Kütüb-ü Sitte ـ1ـ عن أبى هريرة رضى اللَّه عنه قال: ]جَاءََ رَجُلٌ فقالَ يَا رَسُولُ اللَّهِ: مَنْ أحقُّ النّاسِ بِحُسنِ صحابتِى؟ قال أمُّكَ، قال ثم من؟ قال أمك، قال ثمّ من؟ قال أُمُّكَ قالَ ثُّمَّ مَنْ ؟ قالَ اَبُوكَ[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: İslâm dini aileye büyük ehemmiyet verir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Annenin esas hizmeti doğumdan sonra başlar ![]() ![]() Cenab-ı Hakk'ın hayvan dâhil bütün annelere koyduğu şefkat duygusu, -sefihleşerek fıtratını bozmamış- anneleri istirahatini, sıhhatini, yeme içme ve giyinmesini düşünmeden bütün imkânlarıyla çocuğuna hizmete sevkeder ![]() Evladın, bu hizmeti maddî bir karşılıkla ödemesi mümkün değildir ![]() ![]() Evlat üzerinde elbette babanın da hukuku vardır ![]() ![]() ![]() ![]() İslâm dini evladın annesine ve babasına karşı olan saygı ve hizmet borcu hususunda ısrar eder, ayrı bir dikkat çeker ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() اُوصى امرءاً بأمه اُوصى امرءاً بأمه اُوصى امرءاً بأمه اُوصى امرءاً بأبيه اُوصى امرءاً بموه الذى يليه وان كان عليه فيه اذىً يؤديه Burada Hz ![]() ![]() ![]() ![]() Bu ve benzeri hadisleri yorumlayan âlimlerden bâzıları anneyi üç kere tekrardan maksadın, çoğu durumlarda evlatların annelerini babalarına nazaran ikinci plana atmalarından, annesinin hukukunu hafife almalarından ileri geldiğini, bunu önlemek için Hz ![]() ![]() ![]() İrşad-ı Nebevî'de, söylenen bu iki maksad dışında aklımızın bulabileceği başka maslahatların da maksud olmasına bizce bir mâni yoktur ![]() Anne ve baba hukukunu birçok âyette (62) ele alan Kur'ân-ı Kerîm bir âyette,"onlara iyi muamele"yi Allah'ı bir bilme vazîfesinin ardından zikrederek, bir olan Allah'a îmânın bir gereği olarak mü'minlere duyurur: "Rabbin, "kendinden başkasına kulluk etmeyin, anne ve babaya iyi muamele edin" diye hükmetti ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Âlimler, annenin babaya rağmen üç misli zahmet çektiğine Kur'ân-ı Kerîm'in şu âyette işaret buyurduğunu söylemişlerdir: (Meâlen) "Biz insana, anne babasına karşı iyi davranmasını tavsiye etmişizdir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü Sitte |
![]() |
![]() |
#2 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü Sitte______________ 62)Şu ayetler görülebilir: Bakara 83, 180, 215; Nisa 7, 33, 36; En'âm 6, 151; İbrahim 41; Meryem 14: Neml 19: Ankebut 8: Lokman 14 Ahkâf 15 ![]() ![]() Aynî, iyilik ve itaatte annenin babaya takdim edileceği hususunda İslâm ulemasının icma ettiğini Muhasibî'den naklen kaydeder ![]() Hasan Basrî'ye: "Annebabaya iyilik nedir?" diye sorulunca şu cevabı vermiştir: "Mülkünde olan her ne varsa onlar için bezledip harcaman, mâsiyet olmadıkça emirlerine itaat etmendir ![]() Kadı İyaz, iyilik hususunda anne ve baba hakkının başkalarından önce geldiği hususunda ulemanın ittifak ettiğini belirtir ![]() ![]() Bu babta kaydedilen müteâkip hadislerde, bir mü'minin en mühim gayesi, yegâne ideali olan Allah'ın rızası ve cennete giden yolun anne ve babanın rızasından geçtiğini, "anne hukuku"nun cennet ayaklarının altına konacak derecede yüceltildiğini, anne ve babaya hizmetin en yüce amel olarak ifâde edilmiş bulunan "Allah yolunda cihad"dan daha üstün tutulmuş olduğunu göreceğiz ![]() Müşrik bile olsa anne ve baba haklarının yerine getirilmesi ve hatta nafakalarının ödenmesi gerektiği hususunu 165 numaralı hadiste açıklayacağız ![]() ـ2ـ وعن كليبِ بن منفعة عن جده كليبٍ الحنفيِّ رضى اللَّه عنه قال: ]أنّهُ أتَى رَسولَ اللَّهِ # فقَالَ يَارَسُولُ اللَّه: مَنْ أبَرُّ؟ قالَ أمَّكَ وأباكَ، وأختَكَ وأخاكَ، وموكَ الَّذِى يلى ذلكَ حقّاً واجباً، ورحِماً موصولةً[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ3ـ وعن بهز بن حكيم عن أبيه عن جده معاوية بن حيدة القشيرى رضى اللَّه عنه قال: ]قُلْتُ يَا رَسُولُ اللَّهِ مَنْ أبرُّ؟ قالَ أمَّكَ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 3 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ebu Dâvud bir rivayette şu ziyadeyi kaydeder: "Haberiniz olsun, kişi azatlısından bir fazlasını istese, azadlı (mevlâ) bu (ihtiyaç fazlası)na sâhib olduğu halde yerine getirmese kıyamet günü vermemiş olduğu bu fazlalık bir engerek yılanı olarak kendisine getirilir ![]() ـ4ـ وعن ابن عمرو بن العاص رضى اللَّه عنهما ]أنّ رجً قالَ: يَا رَسُولُ اللَّهِ إنّ لِى ماً وَوَلداً، وإنَّ أبى يجتاحُ مالِى ![]() ![]() 4 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: Hadiste şikâyet mevzuu olan babanın iki durumu sözkonusu: Ya ihtiyacı miktarınca almak istemiştir veya ihtiyacı olsun olmasın tamamında tasarruf etmek istemiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ5ـ وعن أبى هريرة رضى اللَّه عنه أنّ رَسُولُ اللَّهِ # قال: ]رَغِمَ أنفُهُ رغمَ أنفُهُ رغمَ أنفُهُ، قيلَ مَنْ يَا رَسُولُ اللَّهِ ؟ قال: مَنْ أدركَ والدِيهِ عندَ الكِبرِ أو أحَدَهُمَا ثمّ لم يدخلْ الجنّةَ[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü Sitte |
![]() |
![]() |
#3 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü SitteAÇIKLAMA: Hadiste Hz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ6ـ وعن أبى هريرة رضى اللَّه عنه قال: قالَ رَسُولُ اللَّهِ #: ]لَنْ يَجْزِىَ وَلَدٌ والِدَهُ إّ أنْ يَجدَهُ ممْلُوكاً فيشْتَريَهُ فيعْتقَهُ[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ7ـ وعن ابن عمرو بن العاص رضى اللَّه عنهما قال: قالَ رَسُولُ اللَّهِ #: ]رِضىَ الربِّ في رِضىَ الْوَالِدِ، وسخطُ الربِّ في سخطِ الوَالِدِ[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ8ـ وعنه رضى اللَّه عنه قال: ]اسْتَأذَنَ رَجُلٌ رَسُولُ اللَّهِ # في الجِهَادِ فقال: أحىٌّ والدَاكَ؟ قال نعَمْ: قالَ فَفِيهِمَا فجاهد[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() فقال لهُ: هَلْ لَكَ أَحَدٌ باليَمنِ؟ فقال أبَوَاىَ: قال: أذِنَا لَكَ؟ قال قالَ فارجعْ إلَيْهِمَا فاستأذِنْهُمَا، فإنْ أذِنَا لكَ فجاهدْ وإّ فبِرَّهُمَا ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Müslim'in bir diğer rivayetinde adam:" ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Ebu Dâvud'un, Ebu Said (radıyallahu anh)'den yaptığı bir başka rivayetinde şöyle denir: "Yemen ahalisinden bir adam, Hz Peygamber (aleyhissalâtu vesselâm)'e hicret ederek geldi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ9ـ وعن معاوية بن جاهمة ]أنّ جاهمة رَضِىَ اللَّهُ عنهُ أتى رَسُولُ اللَّهِ # فقال: يَا رَسُولُ اللَّهِ أرَدْتُ أنْ أَغْزُوَ، وَقَدْ جِئْتُ أستَشِيرُكَ فقال: هَلْ لَكَ مِنْ أمٍّ؟ قال نَعَمْ ![]() ![]() 9 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ10ـ وعن ابن عمر رضى اللَّه عنهما قال: ]كَانَتْ تَحتِى امرأةٌ أُحِبُّهَا، وَكَانَ عُمَرُ رضى اللَّه عنه يَكْرهُهَا ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: Baba emrettiği takdirde hanımın boşanması gereğine bu hadis delil olarak değerlendirilmiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ـ11ـ وعن أبى الدرداء رضى اللَّه عنه قال: سَمِعْتُ رَسُولُ اللَّهِ # يَقُول: ]اَلْوَالِدُ أوسَطُ أبوابِ الجنّةِ، فإنّ شِئْتَ فأضِعْ ذلكَ البابَ أو احفظهُ[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ12ـ وعن بريدة رضِىَ اللَّهُ عنهُ: ]أنّ امرأةً قالتْ يَا رَسُولُ اللَّهِ: إنّى تَصَدّقْتُ عَلى أمِّى بجاريةٍ وإنّهَا ماتتْ ![]() صومُ شهرٍ: أفأصومُ عنها؟ قال: صُومِى عنها ![]() ![]() 12 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: 1- Bu hadis, annesine bağışlanan bir şey sebebiyle evladın bağışlama sevabını alacağını annenin ölmesiyle, bu mal verâset yoluyla evlada intikal ettiği takdirde bu mala temellük edebileceğini ifade ediyor ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü Sitte |
![]() |
![]() |
#4 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Ebeveyne (Anne,Baba) İyilik-Kütüb-Ü Sitte2- Mirkat'ta kaydedildiğine göre ölenin yerine oruç tutma meselesinde Ahmed İbnu Hanbel (rahimehullah), ölü üzerindeki Ramazan orucu veya nezir orucu veya kefâret orucu borçları bulunduğu takdirde, velîsinin ona bedel tutabileceğini söylemiştir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Bâzı alimler, ölü adına nafile hac yapılabileceğini de söylemişlerdir ![]() ـ13ـ وَعَنْ أسماء بنت أبى بكر رَضِى اللَّهُ عنهما قالت: ]قَدِمَتْ عََلَىَّ أمِى وهى مشركةٌ فاستفتيتُ رسُولَ اللَّهِ # فقلتُ: قدمتْ عَلَىَّ أمى وهىَ رَاغِبَةٌ؛ أفأَصِلُ أمِّى قال نَعمْ: صِلىِ أمَّكِ[ ![]() 13 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: Hadiste zikri geçen, Esma'nın annesi hakkında birçok münâkaşalar var ![]() ![]() ![]() ![]() Kâfir bile olsa anne ve babaya karşı hürmet etmek ve nafaka vermek meselesinin ehemmiyeti şuradan da anlaşılmaktadır ki, yukarıdaki hadis üzerine vahiy gelmiş ve mesele Kur'ân-ı Kerîm'de hükme bağlamıştır: "Sizinle din hususunda muhârebe etmemiş, sizi yurtlarınızdan da çıkarmamış olanlara iyilik, onlara adalet (le muâmele) etmenizden Allah sizi menetmez ![]() Müşrik bile olsa annebabaya hürmet hususunda şu âyet daha açıktır: (Meâlen): "Eğer onlar (ebeveyn) sence ilimde (yeni) olmadık herhangi bir şeyi bana eş tutman üzerinde seni zorlarlarsa kendilerine itaat etme ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ14ـ وعن ابن عمر رضى اللَّهُ عنهما قال: ] أتَى رجلٌ رسُولَ اللَّهِ # فقال: إنّى أصبتُ ذنباً عظيماً فهلْ لِى من توبةٍ؟ قال: هلْ لكَ منْ أمّ! قال : قال: فهل لكَ من خالةٍ! قال نعم ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: Hadis, bize birçok hüküm getirmektedir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hadiste görüldüğü üzere, hayırlı işler büyük günahların bile affına vesiledir ![]() ![]() ![]() Hadis, ayrıca teyzenin anne yerine geçeceğini de ifade etmektedir ![]() ![]() ![]() ![]() ـ15ـ وعن أبى أسيد مالك بن ربيعة الساعدى ]أنّ رَجً قال يَا رسُولَ اللَّهِ: هَلْ بَقِىَ مِنْ برِّ أبَوَىَّ شَئٌ أبَرُّهُمَا بهِ بَعْدَ موتِهِمَا[ ![]() ![]() ![]() 15 ![]() ![]() ![]() ـ16ـ وعن ابن عمر قال: سمعتُ رَسُولُ اللَّهِ # يقول: ]إنَّ من أبرِّ البرِّ أنْ يَصلَ الرجلُ أهلَ ودِّ أبيهِ بعدَ أن يولَى[ ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: Âlimlerimiz, babanın sağlığında mendub ve müstehab olan baba dostlarının hatırını almak onlara ikramda bulunmak gibi davranışların, babanın vefatından sonra da devam ettirilmesinin dinimizce müstehab addedildiğine bu ve benzeri rivayetlerden delil çıkarmışlardır ![]() ـ17ـ وعن عمر بن السائب ]أنّهُ بلغهُ أنّ رسُولَ اللَّهِ #: كَانَ جالِساً فأقبَلَ أبُوهُ من الرضَاعةِ فوَضَعَ لَهُ بعضَ ثَوْبِهِ فقعدَ علَيْهِ، ثمّ أقْبلتْ أمُّهُ من الرِّضَاعَةِ فوَضَعَ لَهَا شِقّ ثوبِهِ من جانبِهِ اŒخرِ فجلستْ عليه، ثمّ أقبل إليهِ أخوهُ من الرضاعةِ فقام رسولُ اللَّهِ # فأجلسهُ بين يديهِ[ ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() AÇIKLAMA: Bu rivayet Hz ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ـ18ـ وعه زيد بن أرقم رضى اللَّه عنه قال: قالَ رَسُولُ اللَّهِ #: ]مَنْ حَجَّ عن أحدِ أبَوَيْهِ أجزأَ ذلكَ عنهُ، وبُشِّرَ رُوحُهُ بذلكَ في السّماءِ، وكُتبَ عنداللَّهِ ولَوْ كَانَ عاقّاً[ ![]() ![]() 18 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Diğer bir rivayette ise: "Babası için bir hacc, kendisi için yedi hacc yazılır" denmiştir ![]() Bu rivayeti Rezîn tahric etti ![]() Kütüb-ü Sitte |
![]() |
![]() |
|