Konusurken Dikkat Etmemiz Gerekenler

Konusurken Dikkat Etmemiz Gerekenler
Insani diger varliklardan ayiran, onun natik (konusucu) olmasidir Allahin yeryüzünün halifesi olarak halk ettigi insanin konusma ve ifadesinin en güzel tarzda olmasi lazimdir

Allah-ü Teala (cc ) ayet-i kerimelerinde söyle buyurmuslardir (mealen ): Habibim! Kullarima söyle, sözün en güzelini söylesinler (Süre-i Isra 53 )

Rabbinin yoluna hikmetle ve güzel nasihatle davet et Onlarla en güzel surette mücadele yap (Süre-i Nahl 125 )

Bu ayet-i kerimelerden anlasildigi üzere kisinin meramini ve maksadini anlasilir bir lisanla ve güzel bir üslüpla ifade etmesi isaret edilmistir Peygamber Efendimiz bir hadis-i seriflerinde söyle buyurmaktadir: Muhakkak güzel ifade de sihir gibi (azim ) tesir vardir" (Feyzül-Kadir 2-524/2456 )

Muhatabina meramini güzel bir surette anlatmak isteyenlerin riayet edecegi hususlari söyle siralayabiliriz:

1) Sözünün tesirli olmasini isteyen kisi, Cenab-i Hakkin Müsa (as) dan hikayeten nakletmis oldugu su duayi okumalidir: Müsa (as) dedi ki; Ey Rabbim! Benim gögsüme genislik ver Isimi kolaylastir Dilimden dügümü çöz ki sözümü iyi anlasinlar (Süre-i Taha, Ayet 25-28 )

2) Herkesin anlayacagi dilde ve insanlarin seviyelerine göre hitab etmek Bu husüsla alakali bazi hadis-i serifleri: zikredelim (mealen) Biz enbiya zümresi, nasin akillarina göre anlayacaklari sekilde konusmakla emrolunduk
Rasülullah Efendimizin (sav) konusmasi açik seçikti Konusmasini isiten her kimse (maksadi) anlardi (Muhtarül-Ehadisin-Nebeviyye, Had: 902 )

Meclisimde en çok öfkelendigim kisiler kibirli bir eda ile anlasilmasi güç olan sözleri geveleyip, konusanlardir"

3) Tane tane ve agir agir konusmak
Bu sekilde degil de hizli hizli kelimeleri birbirine bitistirmek suretiyle olan konusmadan hiç kimse bir sey anlayamaz, ayni zamanda hem kendisini hem de dinleyenleri yorar

Hz Aise (ra) Validemiz bu husüsta Rasülüllah Efendimizden söyle rivayet etmistir: Rasülüllah (sav) konustugu zaman, Onun sözlerini (kelimelerini) saymak isteyen sayabilirdi (öylesine acelesiz, tane tane konusurdu )

Rasülullah sizin yaptiginiz gibi kelimeleri birbirine eklemezdi (ayira ayira söylerdi)

4) Bir sey vaad ediyorsa, yahut ilerde bir haber verecekse, yani gelecek zamanla alakali bir beyan, söz veriyorsa (Insaallah ) sözüyle tekid etmek

Allahü Zülcelal Hazretleri bu hususla alakali söyle buyurur mealen: Hiçbir sey hakkinda sakin; ben bunu yarin yaparim deme Ancak sözünü, Allahin dilemesine baglayarak,

Insaallahdesin (Süre-i Kehf 23-24 )

5) Amelsiz ve yapilamayacak bir isin sözünü etmekten sakinmak; kisi kendisinin yapmadigi fiilleri insanlara tavsiye etmemeli

Rabbimiz, mübarek kitabinda: Siz insanlara iyiligi emredip, kendi nefislerinizi unutuyor musunuz ? buyurmustur (Süre-i Bakara 44 )

Kisi yapamayacagi seyleri söz verip de yapmadigi zahir oldugu vakit o kisinin inandiriciligi kalmaz, konustugu seyler hiç tesir etmez

6) Söz söylerken adaleti gözetmek, fertler arasinda ayrim yapmamak
Rabbimiz, ayetlerinde mealen söyle buyurmuslardir: Konustugunuz zaman da hep adaleti gözetin Velev ki karsinizda ki akrabaniz (hisiminiz) olsun (Süre-i Enam 152 )

7) Dogru konusmak
Bu husus Kuran-i Kerimde söyle beyan olunmustur mealen: Ey iman edenler! Allahtan korkun ve sözü dogru söyleyin (Süre-i Ahzab 70 )

8 ) Insanlarin vakitlerini alarak faidesiz ve bos laflari konusmamak Ayet-i celilede mealen: O müminlerdir ki bos sözden ve faidesiz isten yüz çevirirler buyurulmaktadir (Süre-i Müminün, 3 )

Rasülullah Efendimizin konusmalari, lüzumsuz ve bos seylerden uzakti Onun konusmasi, ya Kuran-i Kerimi açiklamak ya herhangi bir hükmü beyan etmek ya bir iyilige çagirmak ya da bir kötülükten uzaklastirmak ve yahut insanlarin dünya ve ahirette faydalanacaklari bir hikmeti ortaya koymak hedefine müteveccihti Üstelik fesahat, icaz ve beyan gibi edebi sanatlar bakimindan da Kuran dan sonra ikinci sirayi alan mükemmel bir lisan ve ifadeye sahipti Ya hayri söylemek ya da süküt etmek onun konusma husüsunda ki mühim tavsiyesidir

9) Çirkin ve müstehcen konusmamak
Kisi konusmasinda kullanmis oldugu çirkin ve galiz cümleler, konusmanin seviyesini düsürür Dinleyicilerin de nefretine sebep olur Rabbimiz bu husüsu Kuran-i Keriminde söyle beyan buyurmaktadir mealen: Allah zulme ugrayanlar disinda kötü sözün açikça söylenmesini sevmez (Süre-i Nisa 148 ) Diger bir Ayet-i Kerimelerinde ise mealen: Kullarima sözün en güzel olanini söylemelerini söyle (Süre-i Isra, 53 )

Rasülullah Efendimiz (sav) söyle buyurmustur: Fuhsiyati istemekten ve söylemekten siddetle kaçininiz
Mümin asla tan edici, çirkini isleyici ve haya disi söz söyleyici olamaz (Mecmaul Adab, 487 )

10) Yüksek sesle bagirarak konusmamak
Konusma esnasinda, mühim ve üzerinde durulacak mevzü, biraz daha canli izah edilir Ancak bu izah, dinleyicileri nefret ettirecek derecede yüksek sesle ve bagirarak olmamalidir Zira yumusak ve tatli söz muhataba daha tesirli olur Cenab-i Hakk Müsa ve Harun (as)a söyle buyurmustur mealen: Varin o Firavna yumusak söz söyleyin Olur ki nasihat dinler yahut korkar (Süre-i Taha, 44 )

Lokman (as)in ogluna nasihati, Kuran-i Kerimde söyle hikaye edilmektedir: Yürüyüsünde orta bir yol tut Sesini alçalt Çünkü seslerin en çirkin olani gerçekten merkeplerin sesidir (Süre-i Lokman, 19 )

11) Yalan, zanni, mütenakiz ve mesnetsiz seyleri konusmamak
Kisi konusmasi esnasinda, insanlarin gözlerinin içine baka baka yalan söylemesi söyle dursun, kati bilmedigi hususlarda dahi, Zannimca söyle, kanaatimce böyle diyerek, birbirine muhalif cümlelerle ve saglam senetlere dayanmayan seylerle konusmamalidir Konustugunun sahibi ve müdafii olmalidir Allahü Teala Hazretleri bu husüsta söyle buyurmaktadir mealen: Gerçegi sürekli ters yüz eden, günaha düskün olan herkesin vay haline! (Süre-i Casiye 7 )

Peygamber Efendimiz de söyle buyurmuslardir: Yaziklar olsun o kimseye ki, insanlari güldürmek için konusur ve yalan söylerler Yazik ona! Yazik ona ! (Feyzül-Kadir 6/368 )

Rabbim Güzel bir lisan nasip eylesin