Enkaz Hayranlığı Ve Biz

Enkaz Hayranlığı Ve Biz
Enkaz Hayranlığı Ve Biz



NESLİMİZ, yaşadığı dönemini bir enkaz yığını halinde devraldı Yıkılmadık ve sökülmedik hiçbir tarafı kalmamış bir enkaz halinde Topyekûn batı, bir sıkılmışlığa ve inançsızlığın sahnelendirdiği bunalmışlığa gidip dayanırken, böylesine önüne çıkacak da olmadı; olamazdı da Zira batı, bu yıkılış ve tükenişi bir gelişme ve keşif olarak alkışlıyor; eşya ve hadiselere artık değişik zaviyeden bakıyordu Ona göre eski topluluk ve telakkiler bir tabu, bir peşin hüküm, bir hareketsizlik ve humudet; ortada görülen herşey ise ikiyüzlü bir cemiyetin gelenekleri Bütün bir geçmişi boyunca omzunda taşıdığı mukaddesleri üzerinden atan batılı, bir mahbesten kurtulmuş gibi, Andre Gide’nin dilinde «Dünya Nimetleri» ne kavuşuyor ve kendisini visale ermiş görüyordu «Evet evet kapkara geçti, gençliğim; içim pişmanlıkla dolu Toprağın tuzunu tadamıyorum Ne de şu koca tuzlu denizinkini Ağzım kapalı kaldı ve ellerim meyvelere uzanamadı; çünkü dua etmek için birbirine kenetlenmişlerdi» Zavallı batılı… Kendini meydana getiren mazi’nin, örf’ün ve geleneklerin tahtına oturttuğu «dünya nimetlerinin cadılaşmasından başka ne gördü acaba! Koskoca bir say-ı heder…
BU umumi geliş, gidiş ve dökülüşler karşısında, edebiyat, felsefe, estetik sahalarında neyin kalıp, neyin kalmayacağını söyleyebilir miyiz? Neyin kayıplara karışacağını, hangi nevzuhurların yarınımızı işgal edeceğini kestirebilir miyiz? Uydurduğumuz teselli edebiyatı, zihnimize karşı ayrı bir tenakuz ve göz göre göre kendi kendimizi aldatma değil midir? işte olup bitenler «harap iller, yıkılmış hanümanlar, zairsiz bucaklar, kimsesiz çöller»Teknik ve sanatının o iddialı inkılabını müteakip İnsanlığın kırılan gururunun hırpalanan ruhunun asıl sebebini nede aramalı; Onun arkada bıraktığı, bir mezbahacı dehşetindeki şu manzara, pozitivist düşüncenin bir fetiş haline getirilmesinde aranmayıp da nerede aranmalı
BEŞERİYETİN düşünce dünyasını istila eden bu davetsiz misafirler, daha doğrusu zorbalar, onu hortlak haline getirip kendi kendini katlettirdikten başka, bütün ümitlerini de alıp götürmüş ve yerine bir sürü buhran bırakmışlardır
YENİ buhran dönemi, önümüzde bütün bir canlılığın külleştiğini hayalimizde kurduğumuz sırça sarayların karanlığa gömüldüğünü ve geçmiş milletlerin kaderi olarak bildiğimiz bitme ve tükenmenin bizim için mukaddes olduğunu hissettirdi
ŞİMDİ Ninova’yı, Babil’i daha iyi anlıyor; Roma’yı, Atina’yı görüyor gibi oluyoruz Artık tarih uçurumunda herkese yetecek kadar gediklerin bulunduğunu bir kere daha anladık Doğrularımız yeniden değişmeye başladı Putlar yine yıkılmaya yüz tuttu ve iliklerin kadar batılıyı bir korku sardı Kendi kendini tanımama korkusu Cihan harbi ürpertiye dayelik yaptı ve onu batı için bir kâbus haline getirdi
HİROŞİMA’NIN mezar taşında kırılan medeniyet kâsesi, bütün bir Avrupa şehrayinin’deki renkli lambaları söndüren yıldırım şerarelerine döndü Bilmem ki Atlantis’in yerle bir edilişinde insanlık bu kadar endişe ve korkuya tutulmuş muydu? Evet, “Dünyada bir eşi olmayan Cihan harbi” görülmedik bir ürküntü hâsıl etmişti Medeni imkânlardan, fennin cadılığından, tekniğin merhametsizliğinden ürküyordu insanlık Ve o kendini kitaplara verdi Yıkılan dünyasını kitaplarla, kilise ve dualarla yeniden kurmağa çalışıyordu Sözler hep eski kurucular ve koruyucular üzerine söyleniyor; şiir ve nesir şehitlerden ve kahramanlardan bahisler açıyordu Çeşit çeşit felsefeler ve ayrı ayrı idealler, zekâ ışığının bütün tayflarıyla, batılı ruhun bitiş ve tükenişini aydınlatarak renklerini her tarafa yayıyordu
BİR kaçış ve arayış curcunası içinde biçare batı, sığınak peşinde ve bir avuntu arkasında peyabani tepip durdu Heyhat artık o kapana kısılmış bir fare gibi «herşeyi olduğu gibi kabul etme» felsefesiyle teselli olmaya çalışıyordu Existansiyalizm türküleri söylüyor ve ona kurtarıcı bir simit gibi sarılıyordu Ama acaba halaskarı onun arzu ettiği kadar eksantrik olabilecek miydi? Askeri buhrana alıştı, iktisadiyi nasıl atlatacaktı? Yarını ne olacak ve bu günkülerden yarına ne kalacaktı? Değişen hayat ve hadiselere felsefe yetiştirebilecek miydi? Bütün bunlara aydınlık getirmeden batının belini doğrultması mümkün değildir
BİZLERE gelince, gaip kıtaya göre kanarya adaları sekenesi Dağların doruklarında kalmamıza rağmen, kendimizi batmışlara imrenme içinde bulduk Medeniyet sefaletinin ayaklarımızın dibinde çukurlaşma ve derinleşmesine karşılık zirvelerde olan bizler, ona ve ufunetli çamuruna destanlar söylemeye durduk
KEŞKE o kadarlıkla kalsaydık Kendini ateşe atan kelebekler gibi bir yalancı mum için uyup uçup gittik; gittik de geriye dönmeyi de düşünmedik
YAŞAIDIĞIMIZ devirde insanımız, hep böyle meçhuller arkasından koştu Hep görünmedik bilinmedik şeylere bel bağladı Hayalden şatolarda, aşığına visal vadeden bir fettan’a bir alüfte’ye tutulmuştu «Mehlike Sultan’a» âşık olmuştu Heyhat! Maşuk diyarında, çoktan hazan esmiş, bağlar bozulmuş, kaynaklar kurumuş, sular kesilmiş; surlar yıkılmış, yollar perişan olmuştu
ACABA onu sardırdığı bu dünyadan uzaklaştırmak mümkün olacak mıydı? Bunu şimdiden kestirmek çok zor… Ama neylersin ki kurtuluşumuz da yine ona bağlı… Asırlardan beri hayal peşinde koşanlara, kendinden kaçanlara; yalnızlara ve öz-yurdunda gariplere…
YİNE de şu binbir tomurcuğun diriliş soluduğu şu günlerde, yurduna küsüp gidenlerin yeniden yuvaya dönecekleri ümidini beslemekteyiz
SIZINTI