Bor Madeni Kullanım Alanları

bor nerelerde kullanılır - borun kullanım alanları - borun kullanıldığı alanlar

Bor madenini daha önce mutlaka duymuşsunuzdur Bor madeninin ne olduğu ve nerelerde kullanıldığına dair bilgileri öğrenmek istiyorsanız sizler için yapmış olduğum kısa araştırmayı okuyabilirsiniz




Çok geniş ve çeşitli alanlarda ticari olarak kullanılan bor mineralleri ve ürünlerinin kullanım alanları giderek artmaktadır Üretilen bor minerallerinin % 10'a yakın bir bölümü doğrudan mineral olarak tüketilirken geriye kalan kısmı bor ürünleri elde etmek için kullanılmaktadır Bor mineralleri ve ürünlerinin kullanıldiği sanayi dallarına aşağıdaki gruplarda toplamak mümkündür


-Cam sanayii
-Seramik sanayii
-Temizleme ve beyazlatma sanayii
-Yanmayı önleyici (geciktirici) maddeler
-Tarım
-Met@lurji
-Nükleer uygulamalar
-Diğer kullanım alanları
Borun cam sanayi ve diğer endüstrilerdeki kullanımına ilişkin bazı bilgiler asağıda özetlenmistir




Cam Sanayii
Bor, pencere camı, şişe camı vb sanayilerde ender hallerde kullanılmaktadır Özel camlarda ise borik asit vazgeçilemeyen bir unsur olup, rafine sulu/susuz boraks, borik asit veya kolemanit/boraks gibi doğal haliyle kullanılmaktadır Çok özel durumlarda potasyum pentaborat ve bor oksitler kullanılmaktadır Bor, ergimiş haldeki cam ara mamulüne katıldiğinda onun viskozitesini arttırıp, yüzey sertliğini ve dayanıklılıgını yükselttiğinden ısıya karşi izolasyonunun gerekli görüldüğü cam mamüllerine katılmaktadır


Seramik Sanayii


Emayelerin vizkozitesini ve doygunlaşma ısısını azaltan borik oksit % 20'ye kadar kullanılabilmektedir Özellikle emayeye katılan hammaddelerin % 17-32'si borik oksit olup, sulu boraks tercih edilir Bazı hallerde borik oksit veya susuz boraks da kullanılır met@lle kaplanan emaye onun paslanmasını önler ve görünüşüne güzellik katar Çelik, aluminyum, bakır, altın ve gümüş emaye ile kaplanabilir Emaye asite karsi dayanıklılıgıi arttırır Mutfak aletlerinin çoğu emaye kaplamalıdır Banyolar, kimya sanayi teçhizati, su tanklari, silahlar vb de kaplanır Seramiği çizilmeye karşı dayanıklı kılan bor % 3-24 miktarinda kolemanit halinde sırlara katılır


Temizleme ve Beyazlatma Sanayii


Sabun ve deterjanlara mikrop öldürücü (jermisit) ve su yumusaıcı etkisi nedeniyle % 10 boraks dekahidrat ve beyazlatıcı etkisini artırmak için toz deterjanlara % 10-20 oraninda sodyum perborat katılmaktadırÇamaşır yıkamada kullanılan deterjanlara katılan sodyum perborat (NaBO2H2O23H2O) aktif bir oksijen kaynağı oldugundan etkili bir ağartıcıdır
Yanmayı Önleyici (Geciktirici) Maddeler








Borik asit ve boratlar selülozik maddelere, ateşe karşi dayanıklılık sağlarlar Tutuşma sıcaklığına gelmeden selülozdaki su moleküllerini uzaklastırırlar ve oluşan kömürün yüzeyini kaplayarak daha ileri bir yanmayı engellerler Bor bileşikleri plastiklerde yanmayı önleyici olarak giderek artan oranlarda kullanılmaktadır Bu amaç için kullanilan bor bileşiklerinin başinda çinko borat, baryum metaborat, borfosfatlar ve amonyum fluoborat gelir


Tarım


Bor mineralleri bitki örtüsünün gelişmesini artırmak veya önlemek maksadıyla kullanılmaktadir Bor, değişken ölçülerde, birçok bitkinin temel besin maddesidir Bor eksikligi görülen bitkiler arasinda yumru köklü bitkiler (özellikle şeker pancarı) kaba yoncalar, alfaalfalar, meyva agaçları, üzüm, zeytin, kahve, tütün ve pamuk sayılmaktadır Bu gibi hallerde susuz boraks ve boraks pentahidrat içeren karışık bir gübre kullanılmaktadır Bu da, suda çok eriyebilen sodyum pentaborat (NaB5O85H2O) veya disodyum oktaboratin (Na2B8O13) mahsulün üzerine püskürtülmesi suretiyle uygulanmaktadırBor, sodyum klorat ve bromosol gibi bileşiklerle birlikte otların temizlenmesi veya toprağın sterilleştirilmesi gereken durumlarda da kullanilmaktadır


Metalurji




Boratlar yüksek sıcaklaklarda düzgün, yapışkan, koruyucu ve temiz, çapaksız bir sıvı oluşturma özelligi nedeniyle demir dışı met@l sanayiinde koruyucu bir cüruf oluşturucu ve ergitmeyi hızlandırıcı madde olarak kullanılmaktadırBor bilesikleri, elektrolit kaplama sanayiinde, elektrolit elde edilmesinde sarf edilmektedir Borik asit nikel kaplamada, fluoboratlar ve fluoborik asitler ise; kalay kursun, bakır, nikel gibi demir dişi metaller için elektrolit olarak kullanılmaktadırAlaşımlarda, özellikle çeliğin sertliğini artırıcı olarak kullanılmaktadir Bu konuda ferrobor oldukça önem kazanmistır Çelik üretiminde 50 ppm bor ilavesi çeliğin sertleştirilebilme niteliğini geliştirmektedir


Nükleer Uygulamalar


Atom reaktörlerinde borlu çelikler, bor karbürler ve titanbor alasşmları kullanılırPaslanmaz borlu çelik, nötron absorbani olarak tercih edilmektedir Yaklasık her bir bor atomu bir nötron absorbe etmektedir
Atom reaktörlerinin kontrol sistemleri ile soğutma havuzlarında ve reaktörün alarm ile kapatılmasında (B10) bor kullanılır




Diğer Kullanım Alanları


Ahşap, malzeme prezervasyonu için sodyum oktaborat kullanilir % 30'luk sodyum oktaborat çözeltisi ile muamele görmüs tahta malzeme yavaş yavaş kurutulursa bozunmadan ve küllenmeden uzun süre kullanılabilir Silisyum üretiminde bor triklorür, polimer sanayiinde, esterleme ve alkilleme islemlerinde ve etil benzen üretiminde bor trifluorür katalizör olarak kullanılmaktadırBor karbür ve bor nitrür; döküm çeperlerinde yüksek sıcakliğa dayanıklı (refrakter) malzeme püskürtme memelerinde de aşinmaya dayanıklı (abrasif) malzeme olarak kullanılan önemli bileşiklerdirAraçların soğutma sistemlerinde korozyonu önlemek üzere boraks, antifiriz karışımına katkı maddesi olarak da kullanılırTekstil sanayiinde, nisastalı yapistırıcıların viskozitlerinin ayarlanmasinda, kazeinli yapıstırıcıların çözücülerinde, proteinlerin ayrıştırılmasında yardımcı madde boru ve tel çekmede akılcılığı sağlayıcı madde, dericilikte kireç çöktürücü madde olarak boraks kullanılmaktadır