Etiyopya

Etiyopya Federal Demokratik Cumhuriyeti (Ityopp'ya Federalawi Demokrasiyawi Ripeblik) Türkçe'deki diğer adı Habeşistan olan bir doğu Afrika ülkesidir Komşuları Sudan, Eritre, Cibuti, Somali, Kenya ve Uganda'dır Başkenti Addis Ababa, yüzölçümü 1127127 km², nüfusu 65,3 milyon civarıdır Ülkenin Kızıldeniz'le bağlantılı parçası olan Eritre 1993'te bir referandum sonrasında Etiyopya'dan bağımsız bir ülke haline geldi



Tarihi

Etiyopya,asyanın aslında batısındadır ama herkes inkar etmektedirbu nedenleaslında MÖ1237yy önce kurulmuştur Afrika'nın (ve dünyanın) en eski bağımsız uluslarındandır 1936-1941 yılları arasında İtalya'nın işgali dışında hiçbir ülkeye bağımlı olmamış, tarih kayıtlarında hakkında çok şey aktarılmış bir ülkedir



Bilim adamları Afar bölgesinde 3 milyon yıllık insan iskeleti kalıntıları bulmuşlardır Ülke hakkında tarih kayıtları yaklaşık MÖ5000 yılına dayanmakta olup, bu devirde zamanın Mısır firavunlarının Kızıldeniz boyunca altın, fildişi, tütsü ve köle aramak üzere yaptırdıkları keşiflerde buraya geldikleri tahmin edilmektedir Ülkenin Eski Ahit'teki Kral Süleyman (HzSüleyman) ve Saba Kraliçesi hikayesinde geçmesi, Hıristiyanlığı ilk kabul edenler arasında bu topraklardaki Aksum Krallığı'nın olması, İslamiyet'in doğuşunda Bilal-ı Habeş (Habeşistanlı Bilal)'in ilk inananlardan biri olması, ilk Müslümanlar'dan bazılarının Habeşistan'a "muhaceret" etmesi Etiyopya'nın üç büyük dinin tarihinde de önemli bir yer kapladığını göstermektedir



Etiyopya'nın etnik yapısı karmaşıktır Halkın önemli bir kesimi Sami (Habeşçe) veya Kuşi dil konuşur Sami dil konuşanlar kendilerini 'Habeşa' olarak nitelerlerse de diğer etnik gruplar bu nitelemeyi kabul etmez



Kültür

Etiyopya kültürü kaynağını mısır ve yunanistan'dan alır eski monarşi 1880'de italya tarafından saldırıya uğradı ancak 1936'da yeni bir italyan saldırısına dek bağımsızlığını korudu 1941'de ingiltere ülkeyi özgürlüğüne kavuşturdu


son imparator l harle selassie 1931'de bir parlamento ve düzeni kurdu ancak bütün siyasal partileri kapattı

1970'lerde yaşanan kuraklık nedeniyle yüzbinlerce kişi öldü ordunun isyanı ve öğrenci gösterileri sonucu 1974'te selassie tahttan indirildi cunta, tek partili sosyalist bir devlet oluşturarak başarılı bir toprak reformu gerçekleştirdi muhalefet şiddet yoluyla bastırıldı ms 330'da benimsenmiş olan kobt kilisesi'nin etkisi önlendi ve 1975'te monarşi lağvedildi rejim kanlı darbelerle, sudan ve somali'nin yardımları ile desteklenen siyasi grupların isyanları ile karşı karşıya kaldı 1977'de sscb ile işbirliği antlaşmaları yapılırken, bir zamanlar en önemli müttefik olan abd ile ilişkiler kötüleşti 1978'de sovyet ve küba birlikleri somali güçlerinin yenilgiye uğratılmasına yardım etti etyopya ve somali 1988'de bir barış antlaşması imzaladı



1984'te milyonları açlığa ve ölüme sürükleyen yaygın kuraklık sonucu dünya çapında bir yardım çabası başladı 1988'de eritre*'li gerillaların zaferi hükümetin, kuraklığa uğramış bölgelerde yabancıların ve işçilerin yardım çalışmalarını yarıda kestirmesine yol açtı 1994'te etiyopya'da kuraklık sonucu yeni bir kıtlık yaşandı etiyopyalı halkın devrimci demokratik cephesi (eprdf), *şubat 1991'de hükümete karşı büyük bir saldırı düzenledi mayıs'ta başkan haile mariam mengist ülkeyi terketti eprdf idareyi ele geçirerek geçici bir hükümet kurdu


cografya

Etiyopya yaklaşık 1,2 milyon kilometre karelik bir yüzölçüme sahiptir Kuzeyinde Eritre, Cibuti ve doğusunda Somali bulunurken, batıda Sudan ve güneyde Kenya komşu ülkelerdir Etiyopya’nın denize sınırı yoktur Ülkede birkaç sismik bölge olmasına rağmen aktif halde bulunan volkanlar yoktur Dağlık bölgeler ülkenin kuzey kesimlerinde yer almaktadır (4500 metre yüksekliğe sahip Ras Dashen'in bulunduğu Semien Dağları) Orta bölgelerdeki yüksek alanlarda 4300 metreden daha yüksek olan Batu ve Karra Dağlarının olduğu ikinci dağlık alan bulunmaktadır


Etiyopya yüksekliği 2000 ve 3000 metreler arasında değişen yüksek bir platoya sahiptir Ülkenin kuzey doğusundan başlayan ve merkezden güneybatıya doğru genişleyen Rift Vadisi ülkeyi iki parçaya ayırmaktadırRift Vadisi bölgesinde daha çok bölgenin güney ve güneybatısında birçok göller bulunmaktadır Etiyopya’da Abay olarak bilinen Nil Nehri ülkeyi kuzeybatıdan keserek ülkede yaklaşık 800 kmlik bir yol almaktadır Etiyopya’daki en uzun iki nehir güneydoğu istikametinde akan ve yüksek bölgelerden düşük rakımlı bölgelere doğru ilerleyen Awash ve Wabishebelle nehirleridir Ülkede 2 milyar MW hidroelektrik üretimini mümkün kılan birçok irili ufaklı nehir bulunmaktadır



Ekonomi



1990’lı yılların başından itibaren Etiyopya serbest pazar ekonomisine dayalı stratejiler izlemiş ve yapısal reformlar başlatmıştır Bu çerçevede, iç fiyatların yeniden düzenlenmesi, dış ticaret liberalizasyonu, devlet işletmelerinin özelleştirilmesi, iç ve dış özel yatırımların desteklenmesi ve özel sektörün geliştirilmesi hükümetin öncelikleri arasında yer almıştır


Hükümet yollar, elEktrik santralleri ve telekomünikasyon gibi ülkenin altyapısını idame ve geliştirme için yoğun bir yatırım sürecine girmiştir Bunun yanı sıra, hükümet kamu iktisadi kuruluşlarının özelleştirilmesi programını da devreye sokmuştur Özelleştirme süreci her ne kadar yavaş olsa da hükümet son beş yıl içinde bir çok küçük ve orta ölçekli kamu iktisadi kuruluşunu özelleştirmeyi başarmıştır


Hükümet elektrik santralleri ve telekomünikasyon gibi sektörlerde yabancı yatırımların ülkeye gelmesine çalışmaktadır Tarım kesimi, tekstil ve deri gibi tarıma dayalı sanayilerde ve turizm sektörünün gelişiminde yabancı sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır


Yabancı ve yerli sermaye yatırımlarını teşvik etmek amacıyla, 1992 yılında Yatırım Kanunu (Investment Code) yayınlanmış ve o zamandan günümüze kadar iki kere gözden geçirilmiştir Bu dönem süresince, Madencilik ve İşgücü Kanunları da devreye konulmuştur


Etiyopya’nın ekonomisi GSYİH'nın % 50'sini, ihracatının %90'ını ve istihdamının %80'ini içeren tarıma dayanmaktadır Ekilebilen alanların yalnızca 1/5'i ekilip, biçilmekte ve bu alanlar yalnızca yağmur ile sulanmaktadır Ancak, bölgeler, yağış miktarı açısından farklılık göstermektedir Tarım kesimi sık sık ortaya çıkan kuraklık ve kötü tarımcılık uygulamalarından dolayı sıkıntı yaşamaktadır Ayrıca, yiyecek yardımları sözkonusudur


2000’li yılların sonlarında tarımsal üretim önemli ölçüde artmıştır Tarımsal üretimi artırmak ve yiyecek yeterliliğini çoğaltmak amacıyla çeşitli tedbir politikaları belirlenmiştir Bu tedbirler arasında, kıtlığı erken uyarma sistemi, tarımsal hizmetleri artırmak ve gübrenin daha geniş alanlarda kullanımının sağlanması yer almaktadır


Tarım üretiminin %80'ini tahıl, mısır, arpa, darı ve teff (bir tür tahıl ürünü) oluşturmaktadır Bakliyat ve yağlı tohumlar da önemli ölçüde üretilmektedirTahıl tamamen iç tüketimde kullanılmaktadır Bakliyat ve yağlı tohumlar, daha az miktarda olmak üzere kavun gibi meyveler de komşu ülkelere ihraç edilmektedir


Kahve, Etiyopya ekonomisi için son derece önemlidir Tahminlere göre kahvenin Etiyopya’nın GSYİH'na katkısı %10 oranındadır 15 milyon kişiden daha fazla bir nüfus (nüfusun %25'i) kahve sektöründen geçimini sağlamaktadır


Etiyopya, Afrika’nın en fazla canlı hayvan varlığına sahiptir Bunların deri ve postları ülkenin önemli ihracat gelirini oluşturmaktadır



İmalat sanayi GSYİH'nın %5'ini oluşturmaktadır İmalat sanayinin büyük çoğunluğu devletin yönetimindedir Ancak, özelleştirme faaliyetleri de başlamış bulunmaktadır İmalat sanayi üretiminin %40'ından daha fazlasını gıda ve içecek, özellikle bitkisel yağ, un mamülleri ve bira oluşturmaktadır


Tekstil sektörü, 19'u devlete, 14'ü ise özel sektöre ait olan tekstil ve konfeksiyon fabrikalarını ihtiva etmektedir Anılan sektör, tüm imalat sanayi çalışanlarının yaklaşık %30'unu içermektedir


Madencilik sektörünün, Etiyopya ekonomisi içinde önemi azdırKireçtaşı, kil, mermer üretimi oldukça fazladır Ayrıca metalik olmayan mineral üretiminde ise büyük artış olmuşturDiğer taraftan kömür,demir,tantal ve potasyum rezervlerinin olduğu tahmin edilmektedir