Umman

Umman - Umman Denizi




Ülke: Umman Başkenti: Maskat Resmi Dili: Arapça


Umman Sultanlığı güneybatı Asya'da, Arap Yarımadası'nın güneydoğusu kıyısında yer alır Kuzeybatıda Birleşik Arap Emirlikleri, batıda Suudi Arabistan, güneybatıda ise Yemen ile sınır komşusudur Güneyde ve doğuda Hint Okyanusu, kuzeydoğuda ise Basra Körfezi ile çevrilidir

Tarih


Bugünkü Umman topraklarında insan yerleşiminin izleri en az 10 bin yıl önceye dayanırUmman'ın bugünkü kabile sisteminin kökleri Arabistan Yarımadasının güneybatısından MS 2 yüzyılda başlayan göç hareketine kadar uzanırKabile çekişmeleri ve İran'dan gelen saldırılar, bölgenin İslam dinini benimsediği 7 yüzyıla değin sürdüYarımadanın coğrafi kopukluğunun yarattığı elverişli ortamda kolayca yayılma olanağı bulan Hariciliğe bağlı İbadiye mezhebi, aynı zamanda bölgede siyasi birliğin sağlanmasına zemin hazırladıCulende bin Mesud'un 751'de imam seçilmesiyle kabileleri bir araya getiren dinsel bir rejim ortaya çıktıBüyük kabileler ve dinsel önderler arasındaki anlaşmayla belirlenen imamların yönetimi, Benu Nabhan'ın başa geçtiği 1154'ten sonra yerini istikrarsız hanedanlara bıraktıDeniz ticaretine bağımlılık nedeniyle güçlerini kıyı şeridine kaydıran hanedanlar, imamlık kurumunun 1428'de yeniden ortaya çıkmasıyla iç kesim üzerindeki denetimi büyük ölçüde kaybettilerÖte yandan 1507'de Maskat'a saldıran Portekizliler kısa sürede bütün kıyı şeridini ele geçirdiler1624'te imam seçilen ve kabile çatışmalarına son veren Nasr bin Mürşid, Portekizlileri bölgeden çıkardığı gibi İran ve Doğu Afrika'daki Portekiz kolonilerini de Umman'a bağladı


18 yüzyılda Hinavi ve Gafiri kabileleri arasında başlayan iç savaş, İran hükümdarı Nadir Şah'ın 1737'de Umman'ı ele geçirmesiyle sonuçlandıİran kuvvetlerini yenilgiye uğratan ve tarafların uzlaşmasıyla imamlığa seçilen Ahmed bin Said, güçlü bir yönetim kuran bin Said hanedanının temellerini attıÖnce Seyyid, daha sonra da sultan olarak anılan hanedan üyeleri, yeni fetihlerle Umman'ın deniz ticaretini güvence altına aldılarİngilizlerle sıkı bir işbirliğine giden Said bin Sultan (1806-56) Zangibar'ı önemli bir gelir kaynağı durumuna getirdiOnun ölümünden sonra Umman ve Zangibar hanedanın iki ayrı koluna geçti



Muscat'taki Al Alam Sarayı MuscatUmman'da İbadiye imamına bağlı kabilelerin saldırılarına karşı koyamayan Teymur bin Faysal (1913-32), İngilizlerin arabuluculuğuyla iç kesimde özerk bir imamlık yönetimi kurulmasını kabul ettiSuudi Arabistan'dan destek gören İbadiye imamının bağımsızlık girişimini gene İngilizlerin yardımıyla boşa çıkaran ve 1959'da bütün ülkede denetimi sağlayan Said bin Teymur'un (1932-70) baskıcı politikaları, 1965'te Dofar bölgesinde sol eğilimli Umman Halk Kurtuluş Cephesi'nin bir gerilla mücadelesine yol açtıBir saray darbesiyle babasının yerine geçen Kabus bin Said, 1975'te bu ayaklanmayı bastırdıktan sonra yönetimini sağlamlaştırma yönünde adımlar atarak geniş çaplı bir modernleştirme programına girişti


Arap Birliği ve Birleşmiş Milletler'e 1971'de katılan Umman, 1981'de de Körfez İşbirliği Konseyi'nin kurucu üyeleri arasında yer aldıABD ile sıkı ilişkilerin yanı sıra ılımlı Arap devletleriyle yakınlaşmaya girerek Umman'ı dış dünyaya açılmasını sağlayan Kabus yönetimi, İran-Irak Savaşı boyunca tarafsızlık politikası izlediKörfez Savaşı sırasında belirgin bir rol oynamamasına karşın, üslerini batılı güçlere açmayı kabul etti1992'de Yemen'le imzaladığı anlaşmayala bu ülkeyla yaşadığı 25 yıllık sınır sorununa son verdiUmman Arap yarımadasının Osmanlı hakimiyetine geçmesiyle birlikte Osmanlı İmparotorluğuna bağlı bir Vilayet halini almış,Birinci Dünya Savaşında İngilterenin Petrol Siyaseti yüzünden Osmanlıdan ayrılmıştır




Coğrafya

Coğrafi konumu: 21 00 Kuzey enlemi, 57 00 Doğu boylamı


Haritadaki konumu: Orta Doğu


Yüzölçümü: 212,460 km²


Sınırları: toplam: 1,374 km


Sınır komşuları: Suudi Arabistan 676 km, Birleşik Arap Emirlikleri 410 km, Yemen 288 km


Sahil şeridi: 2,092 km


İklimi: Kuru çöl iklimi, kıyıda sıcak ve nemli, iç kısımlarda sıcak ve kuru iklim görülür


Arazi yapısı: Orta çöl ovası, kuzey ve güneyde engebeli dağlık bölge


Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: Umman Denizi 0 m


En yüksek noktası: Jabal Shams 2,980 m


Doğal kaynakları: Petrol, Bakır, asbest, mermer, kireçtaşı, krom, alçıtaşı, doğal gaz

Arazi kullanımı: tarıma uygun topraklar: %0 otlaklar: %5 ormanlık arazi: %0 diğer: %20 (1993 verileri) Sulanan arazi: 580 km² (1993 verileri)



UmmanlılarNüfusu: 2 650 001 kişi (2002 tahmini)


Ortalama Ömür: 58 yıl (2002 tahmini)


Okur Yazarlık Oranı: % 60


Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 8 200 $ (2001 tahmini)


Mülteci oranı: 048 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)


Bebek ölüm oranı: 2252 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)


Ortalama çocuk sayısı: 604 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)


HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %011 (1999 verileri)


Ulus: Ummanlı


Nüfusun etnik dağılımı: Arap, Baluchi, Güney Asyalılar, Afrikalılar


Din: Müslümanlık, Hinduizm


Diller: Arapça (resmi), İngilizce, Baluchi, Urdu, diğer diller



Yönetim


Monarşiyle yönetilmektedir

Ekonomi


Ummanın idari bölümleriGSYİH: Satınalma Gücü paritesi -196 milyar $ (2000 verileri)


GSYİH - reel büyüme oranı: %46 (2000 verileri)


GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %3 endüstri: %40 hizmet: %57 (1999 verileri)


Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %-08 (2000 verileri)


İş gücü: 850,000 (1997 verileri)


Endüstri: Ham petrol üretimi ve arıtımı, doğal gaz üretimi, inşaat, çimento, bakır


Endüstrinin büyüme oranı: %4 (2000 verileri)


Elektrik üretimi: 863 milyar kWh (1999)


Elektrik tüketimi: 8026 milyar kWh (1999)


Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999)


Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999)


Tarım ürünleri: Hurma, ıhlamur, muz, sebze, deve, büyükbaş hayvan, balık


İhracat: 111 milyar $ (2000 verileri)


İhracat ürünleri: petrol, balık, metaller, tekstil


İhracat ortakları: Japonya %27, Çin %12, Tayland 1%8, Birleşik Arap Emirlikleri %12, Güney Kore %12, ABD (1999)


İthalat: 45 milyar $ (2000 verileri)


İthalat ürünleri: Makine ve araçlar, sanayi malları, gıda, çiftlik hayvanı


İthalat ortakları: Birleşik Arap Emirlikleri %26, Japonya %16, İngiltere %9, İtalya %7, Almanya %6, ABD (1999)


Para birimi: Umman Riyalı (OMR)


Para birimi kodu: OMR


Mali yıl: Takvim yılı


Yönetim Birimleri

Umman 4 valilik (muhafaza) ve 5 bölgeye ayrılmıştır


Valilikler :Maskat, Musandam, Dofar, Al Buraymi


Bölgeler: Ad Dakhiliyah, Al Batinah, Al Wusta, Ash Sharqiyah, Az Zahirah (Ad Dhahirah)