Türkiye Meyveciliğine Bakış

Türkiye Meyveciliğine Bakış - Türkiye Meyveciliği - Türkiye Meyve Yetiştiriliciği

Asya ve Avrupa kıtaları arasında bir köprü oluşturan ve üç yanı denizlerle çevrili olan ülkemizde meyvecilik kültürü tarihin çok eski dönemlerine kadar uzanmaktadır




Anadolu'da yapılan kazılar bundan 4-5 bin yıl önce incir, zeytin, nar, keçiboynuzu, üzüm, ceviz, kestane, ayva, antepfıstığı, badem, elma ve armut gibi önemli meyvelerin bu topraklarda yetiştiğini göstermiştir Yabani olarak yetişen ve meyvelerinden yararlandığımız alıç, kuşburnu, böğürtlen, karayemiş, iğde, melengiç, mahlep vb daha bir çok meyve türü de ülkemizde doğal olarak yetişmektedir Ülkemizde eskiden üzüm ve meyve yetiştirilen alanlara genel olarak bağ denilmekteydi Hala da Anadolunun bazı yerlerinde meyve bahçelerine bağ adı verilmektedir Bahçe deyimi ise (bağçe-küçük bağ) eskiden Türk evlerinin önündeki küçük alanlar için kullanılmakta iken günümüzde daha çok ticari meyve yetiştirilen alanlar için kullanılmaktadır


Yazın serinletici ve iştah açıcı özelliğiyle taze meyveler sevilerek yenirken, badem, ceviz vb kuru meyveler ile kayısı, dut vb kurutulmuş meyveler de kış gecelerinde ailelerin vazgeçilmez çerezleri olarak tüketilmektedir Meyveler ayrıca meyve suyu, konserve, reçel, marmelat, pekmez olarak da günlük yaşamımızda yer almaktadır


Cumhuriyetin kurulmasından hemen sonra ülkemizde meyve yetiştiriciliği bilimsel ve teknik temellere dayanarak gelişmesini sürdürmeye başlamıştır Bir çok meyve türünde artan üretim miktarına paralel olarak kişi başına düşen meyve miktarı da artmıştır 1930-1940'lı yıllara kadar çeşitli meyveler ve özellikle de bazı subtropik meyveler (muz, portakal, limon ve mandarin gibi) ülkemizin bir çok bölgesinde satın alınamayacak kadar pahalı iken, bugün hemen her yerde bol miktarda ve ucuz fiyatla bulunmaktadır


Türkiye günümüzde her yıl 12 milyon ton dolayında meyve üretimiyle hem ülke içi gereksinimini karşılamakta hem de dış satım yapmaktadır Türkiye sahip olduğu çeşitli iklim farklılıkları nedeniyle elmadan antepfıstığına, muzdan fındığa kadar her ülkeye nasip olmayan meyve türlerini yetişirebilmektedir Bu yüzden, Türkiye meyve yetiştiriciliği bakımından kendine yeterli sayılan ender ülkelerden biri olarak kabul edilmektedir


Günümüzde meyve bahçelerinin işletilmesinde modern yöntemler kullanılmaktadır Ticari meyve yetiştiriciliğinde gübreleme, ilaçlama, budama vb bakım işleri düzenli olarak yapılmaktadır Özellikle turunçgil, kiraz ve çilek tarımında uygulanan teknikler meyvecilikte ileri ülkelerle yarışacak düzeye gelmiştir Öteki meyve türlerinde de modern yetiştirme teknikleri uygulanmaya başlanmıştır Örneğin, elma üretimi için son yıllarda bodur ağaçlarla sık dikim bahçeler kurulmaya başlanmıştır


Ülkemiz, mevcut meyve yetiştiriciliğine ek olarak önemli bir meyvecilik potansiyeline de sahiptir 1990'lı yıllardan itibaren yeraltı sularının kullanılmaya başlamasıyla birlikte İç Anadolu Bölgemizde ticari meyvecilik gelişmeye başlamıştır Yine, Güneydoğu Anadolu Bölgemizde sulama olanaklarına paralel olarak önemli bir meyvecilik potansiyeli doğmuştur Ayrıca, önceleri, taze tüketime yönelik meyve bahçeleri pazarlama kolaylığı yüzünden daha çok büyük kentler ve ana ulaşım yollarının yakınında kurulurdu Ancak günümüzde ulaşımın yaygınlaşmasıyla birlikte pazarsızlık yüzünden değerlendirilemeyen ve meyveciliğe uygun arazilarin de üretime girmeye başladığı görülmektedir


Ülkemizde değişik meyve türlerine ait çok sayıda meyve çeşidi bulunmaktadır Örneğin ülkemizdeki elma çeşidi sayısı 500'ün üzerindedir Gerek yurt dışından getirilen çeşitlerle gerekse yurt içinde yapılan ıslah çalışmalarıyla mevcut meyve çeşitlerinin sayısı giderek artmaktadır Meyve bahçesi kuran bilinçli üreticiler pazar tarafından beğenilen kaliteli ve verimli çeşitleri yetiştirmektedir


1980'li yılların ortasından itibaren çiftçiler meyve yetiştiriciliğine ciddi bir şekilde yönelmeye başlamıştır Bunda meyveciliğin, tarımın kazançlı bir dalı olduğunun anlaşılmasının payı büyüktür 2000'li yıllardan itibaren tarım dışı mesleklerden de kişilerin meyve bahçesi kurmaya heves ettikleri dikkat çekmektedir


Mevcut meyve bahçelerinin önemli bir bölümünün arazi büyüklüğü ekonomik ölçülerde değildir Meyve bahçelerinin "kapama" olarak kurulmasına önem verilmelidir Yani, 5-10 dekarlık bahçeler yerine 50-100 dekar ya da daha büyük alanlarda ve az sayıda türden ve standart çeşitlerden bahçeler kurulmalıdır Meyve bahçelerinin kapama olarak kurulması üreticimizin rekabet gücünü arttıracaktır Yetiştirilecek meyve çeşitlerinin dış pazarın da istekleri dikkate alınarak seçilmesi durumunda dış satım olanakları gelişecektir Bu amaçla sadece dış pazara yönelik bahçelerin kurulması da düşünülebilir


Ülkemizde meyve fidanı üretimi artık daha çok özel sektör tarafından gerçekleştirilmektedir Çeşitli bölgelerde büyük fidanlıklar ya da fidan üretim kooperatifleri bulunmakla birlikte, sertifikalı ve kaliteli fidanlar yeteri kadar üretilmemektedir Bu arada bir çok küçük özel fidancı da standart dışı fidan üretmektedir


Ülkemizin sahip olduğu bol güneşlenme bir çok Avrupa ülkesinde yetişmeyecek kalitede meyveler üretilmesine olanak vermektedir Modern meyvecilikte kaliteli meyve üretimi esas olmakla birlikte, son yıllarda "iyi tarım uygulamaları" çerçevesinde çevreye dost bir şekilde meyve üretmek de büyük önem kazanmıştır "İyi tarım uygulamaları" yakın gelecekteki meyve ticaretinde kaliteyi belirlecak ve uluslararası rekabette etkili olacak önemli bir konudur