Yaşlı Fidan Yetiştirilmesi

Fidanlıkta Yaşlı Fideler - Yaşlı Fiadanların Bakımı - Yaşlı Ağaçlarda Repikaj


FİDANLIKLARDA YAŞLI FİDAN YETİŞTİRME*
Kentlerde parklar, diğer peyzaj düzenlemeleri ve caddelerde kısa zamanda dış etkilerden kendisini kurtaracak ve etkin hale gelebilecek şekilde boylu ve ka liteli yaşlı fidan veya ağaç yetiştirme bugün bazı fidanlıkların uzmanlık alanları olmuştur Bu ağaçlar 12 m kadar boy, 4-6 m tepe genişliğine sahip çok büyük ve gösterişli ağaçlar olarak dikime hazırlanmaktadır 15, 20 hatta 25yaşlarına kadar olan bu ağaçlar fidanlıklarda 2-4 yıl aralıklarla bazen yerinde, bazan da diğer bir parselde 6-7 defa repikaj görmüş olmakta ve yüksek bedeller le (Örneğin bu niteliklerde bir Ihlamur 1986-87 Katolog değerine göre** 11000 DM) satılmaktadırlar Bazı fidanlıklarda bu repikaj, 5-6 keskin küre ği olan özel makinelerin kürekleri batmlarak ağacın uzayan köklerinin kesilmesi ve ağacın biraz kaldırılıp sarsılarak uzamış kökleri kesilmiş olarak tekrar toprağa bırakılarak yerinde repikaj şeklinde yapılmaktadır Yahut da türe göre 2-4yılda bir, ağacı söküp köklerini budayarak bir başka parsele yeniden dikmek suretiyle işlem yapılmaktadır Bu sökümde özel söküm veya daha önce belirttiğimiz yerin de repikajda özel söküm makineleri kullanılmaktadır makine iki hareketli destek üzerinde 4 bıçak (kürek) taşır Bu bıçak kürekler kök toprağını ortalayarak kucaklar ve ağacın toprakla temasını keserek ye ni parsele taşır ve gene aynı alet kendi açtığı çukura dikimi yapar Veya kök bu damasından sonra hafifçe yukarı doğru kaldırarak, daha önce belirttiğimiz gibi tekrar eski repikaj çukuruna oturtur Ağaç büyük oldukça onu söküp taşıyacak makine de o ölçüde büyük ve güçlü olarak seçilmelidir
Ülkemizde bu ölçüde olmasa bile bir ölçüde boylu fidan satışları da sözko-nusudur Ancak bunlar genelde yerinde kalarak veya ancak bir kere repikaj görmüş boylandırılan ve yaşlandırılan fidanlardır Bunların kökleri çok uzun, sey rek ve çevreye dağılmıştır Söküm esnasında boylu fidan topraklı da çıkarılsa bu durumda kökleri etrafa dağılır, büyük kısmı fidanlık toprağında kalır ve ağaç çok az kökle sökülmüş olur Bu ağaç bir yere dikildiğinde, gelişmiş olan tepenin transpirasyonla kaybettiği suyu bu zayıflamış, küçülmüş kök sistemiyle karşıla ması ve bu köklerle, gelişmiş böyle bir ağacın kendisini beslemesi ve hayatını de vam ettirmesi mümkün olamamaktadır Bu ağaçlar dikildikleri yerlerde çoğu kez ölmektedirler Halbuki fidanlıkta yapılan her repikajda kesilen uzun kökler dola-yısıyle büyük ve geniş kök hacmi sınırlanmakta ve asıl beslenme bakımından kıymetli olan ince, kılcal kök oluşumu sağlanmaktadır Böylece ağaç 5-6 repikajdan sonra taşınabilir toprağı içinde çok yoğun bir kök sistemine sahip olarak nakledi-lebilmektedir Bir ağacın her repikajda kök yüzeyinin azami % 10-15'i kesilmek te, buna karşılık yaşamını sağlamak için yeni repikaj sahasında % 25'e varan oranlarda kök absorbsiyon sahasını genişletmekte ve yoğunlaşmakta, bol sayıda yeni kökçükler oluşturmaktadır Böylece 5-6 repikaj gören bir ağacın götürüldü ğü yerde tutma şansı çok yüksek olmaktadır Bu yaşlı fidan veya ağaçların repi kaj lan fidanlıklarda gencide yöresel iklim koşullarına tabi olarak Ekim-Nisan ay ları arasında yapılır ve sökülen fidanlar gününde bekletilmeden
repikaj görmüş, 9-12 m boyunda, 3-6 m tepe genişliğinde sa tışa hazır dev Ihlamur ağaçlan Lorens von Ehren Fidanlığı Almanya V
Bu yaşlı fidan veya ağaçlar yeni dikildikleri sahada, söküm esnasında kaybet tikleri kökleri çok uzun yıllarda kazanabildiklerini, toprak altı ve toprak üstü kı sımları arasında doğal dengenin kuruluşunun oldukça uzun bir zaman istediği bil dirilmektedir32 Örneğin yeni dikilen genç ağaçların tekrar, sökülmeden önceki eski kök sistemi çapına ulaşabilmesi için 5 yılın, daha yaşlı ağaçların ise 12yılı aşkın bir sürenin geçmesi gerekmektedir (Resim: 76) Bu durum koşullara göre tartışmaya değer olmakla beraber, şu gerçeği vurgulamaktadır ki ağaçları müm kün olduğu kadar büyük toprak kitlesiyle söküp, nakletmek ve dikmek bunların başarı ve süratle gelişme şanslarını yükseltir Söküm esnasında kökle birlikte çı karılacak toprak kitlesinin büyüklüğü yanında şekli de önem taşır Zira araştırma lar göstermiştir ki yaşlı fidan ve genç ağaçların kök sistemleri, türlere göre fark lılık göstermekle beraber fidanlıklarda üst toprağın gevşek bulunması dolayısıyla kökler ekseriyetle sığ ve yaygındır32 Bu itibarla fidanlıklardan bu kabil çok repi kaj görmüş yaşlı bireyleri satın alırken veya pazarlarken toprak kitlesinin büyük lüğü yanında, şekil olarak derinliğinden ziyade mümkün olduğu kadar geniş bir toprak kitlesi içermesi de öngörülmelidir