Andız Ağacı

Andız Ağacı - Andız Ağaç - Andız Kullanım Yeri - Andız Pekmezi - Andız Pekmezinin Yapılışı



1-ANDIZ AĞACININ BİYOLOJİSİ VE YETİŞME MUHİTİ


Ardıç türleri ile karşılaştırılsa da kozalak yapısı bakımından birbirinden ayrılır 25 metre boylanabilen andızlar bulunmaktadır Tomurcuklar yumurta biçimindediryapraklar iğne biçimindediruçları batıcıdıryaprakların üst yüzeyinde stoma çizgisi vardırkoyu yeşil görünüm verirler Sık yapraklı olması dolayısıyla yağmur tanelerinintoprağa sızmasını sağlarlar Olgun kozalak oldukça büyük ve etlidirkozalak pulları odunlaşmış sert muhafaza içerisinde saklıdıretli kısmında şeker bulunmaktadıretli kısım buruk tadındadır



Andızlar karsit arazilerde yetişmektedir 900-1200 rakımları arasında çokça görülür Ardıçmeşekızılçamsedirle birlikte bulunur En çok Anamur Gülnar Silifke Tarsus Karaisalı Aladağlar ve Kozan'da yayılıma katılır Torosların ardında Seydişehir civarında ferdi olarak bulunur

2-ANDIZ AĞACINDAN FAYDALANMA

21-ODUNLARINDAN FAYDALANMA

Ardıç gibi odunlarından çok güzel mobilya elde edilmektedir Odunu çok sert ve dayanıklı ve az kokuludur

22- YAPRAKLARINDAN FAYDALANMA

Ormanda hayvanlar andızların yaprağını çok severek yediği için çobanlar tarafından yem ağacı olarak kullanılmaktadır Bundan dolayı gün geçtikçe andızın nesli azalmaktadır



23- MEYVESİNDEN FAYDALANMA Andızların yaprak uçları sivri olduğu için batıcıdır Ağaçtan toplanması çok zordur

231- TATLI OLARAK FAYDALANMA

Andızın meyvesinden pekmez palıza pestil bandırma köfter yapılır

PEKMEZ YAPIMI : Eylül sonu ile ekim başında olgunlaşan andız meyveleri olgunlaşmamış halde ağaçta bulunduğu gibi rüzgar ve insanlar

tarafından çırpmak suretiyle tabana dökülürler Ağaçtan ve yerden toplanan meyveler çuvallara doldurularak tatlı yapılacak yere getirilir

Andız meyveleri el dövecekleri ile kabuk kırılır Kırma olayı tek tek tekrarlanır Kırılanlar

teknekazanleğenhelketeneketencerelere konarak ağızlarına kadar su ile doldurulur İki gün bekletildikten sonra özel yapılmış süzme teknesine koyarlar Teknenin ağız deliği açılarak önüne şekerli suyun birikmesi sağlanırdolan kaplar ateş üzerindeki kazanlara aktarılır Kaynatma olayı başlatılmış olur Sabah başlatılan kaynatma olayı akşama kadar devam edilir Kaynatma anında sıvı kaynadıkça kazanın yüzünde köpükler oluşur Kazan yüzündeki köpükler saplı tas ile

alındıkça karıştırılmaya devam edilir Köpüklerin alınması delikli kevgir ile yapılır Köpükler bir kapta toplanır Kaynama suretiyle kazan içindeki suyun çok kısmı buharlaşa buharlaşa pekmez oluşur

Andızın pekmezi kırmızımtırak koyu kahve rengindedir Diğer gün günlemeye alınırsa daha dayanıklı ve parlak görünümlü olur Elde edilen pekmez tatlı olarak yemeklerin yanında yendiği gibi şerbet yapılarak da içilir

Pekmez kazanının dibinde alaca kahverengimsi pekmezli tortu birikir Bu tortuda daha önce alınan kabın içerisinde biriktirilir ve tortu hayvan yemine karıştırılır

Altı kilo meyveden bir kilo pekmez elde edilir



PALIZA YAPIMI : Bir adet saplı tas pekmez tencereye konarak kaynamaya bırakılır yedi adet saplı tas su dökülen diğer bir kabın içine bir adet saplı tas ile nişasta karıştırıla karıştırıla eriyik haline getirilir Kaynama durumuna gelen pekmezin içine yavaş yavaş karıştırıla karıştırıla dökülür Önemli olan nişastanın topaklanmasını önlemektir Pekmez ile karıştırılan nişastanın kaynatılarak pişirilmesi yapılır Kazanın veya tencerenin ortasında odacıklar halinde lop lop kabarcıklar oluşur Kaynayan kazanda lop lop

fokurdayan kabarcıklar deve gözü durumuna gelirBu durum palızanın piştiği durumdur Kıvamını anlamak için yanmakta olan közü palızanın içine batırırsanız köz sönmezse palıza kıvamına gelmiştir Sönme olayı olursa pişmeye devam edilir İyice pişmeyen palızalar unsu unsu koktuğu gibi çabuk bozulur

Palıza ekmekle ve doğrudan doğruya sızak ve soğuk olarak yenir Yemeklerin yanında yumuşak bir tatlıdır

BANDIRMA YAPIMI: Bandırma yapımı için hazırlanmış ipe dizilmiş cevizler birkaç kere palızanın içine batırılıp çıkarılır Cevizlerin üzeri oranlı bir şekilde kaplanması sağlanır Elde edilen bandırma boğum boğum gözükür

Birde yere serili nişastanın ortasına ceviz dizilerek nişastalı zeminde yuvarlanır Yuvarlanarak bandırma elde edilir Nişasta palızanın yapışmamasını sağlar İstenilen kalınlıkta bandırma yapılabilir Her iki halde tatlı ve çerez olarak yenir Uzun zaman saklanarak kış günlerinin besinini oluşturur

PESTİL YAPIMI : Pestil yapımı için hazırlanmış palıza bezler üzerine ince ince serilir Güneşte kuruduktan sonra bezin arka tarafında ılık su ile ıslatılarak pestil tülbent gibi incecik bezden ayrılarak elde edilir Elde edilen pestiller tatlı ve çerez olarak yendiği gibi fındık ceviz gibi çerezlerde konarak muska ve diğer şekiller elde edilerek uzun zaman saklanır Kış günlerinin tatlısını ve çerezini oluştururlar

KÖFTER YAPIMI: Kaynamamış buğday döğülerek kabuğundan ayrılır Değirmende çekilerek yarma haline getiriliryarma veya hazır irmikle palıza birlikte kaynatılarak kalıplı kaplara konur Kaplar içinde arzu edilen kalınlık ve uzunlukta parçalara bölünerek güneşte kurutulurbölünmüş olan parçalar nişastaya batırılarak köfter elde edilmiş olur İçine biraz un konursa yumuşak köfter elde edilirhemen yendiği gibi kış günlerine de saklanır

232-SİRKE YAPILARAK FAYDALANMA

Andız meyvelerinin birinci suyu alındıktan sonra geriye kalan meyve artıklarının üzerine basılarak yapılarak tekne ve kazan içinde bir hafta ortada bırakılır Bir hafta sonra üzerine sıcak su dökülür Bir iki kere su dökme işine devam edilir su süzülür süzülen su kaplara konarak güneşletilerek sirke elde edilmiş olur Salatalara kullanılır

233-RAKI YAPILARAK FAYDALANMA

Dağdan toplanan andız meyveleri kırılarak tekne veya kazanlara konur içine su doldurulur Bu halde sekiz on gün sulu ortamda kokuşmaya bırakılır Çok uzaklardan kokusu duyulmaya başladığı zaman damıtma kazanına süzülerek konan karışım kaynatılır Kaynatma esnasında damıtma olayı devam ettirilirDamıtma sonunda rakı elde edilmiş olur Saf içildiği gibi kola veya anasonla karıştırılarak da içilir

234-HAYVAN YEMİ OLARAK FAYDALANMA

Pekmez yaparken biriken köpük ile kazanın tabanında biriken tortu karıştırılarak hayvan yemi olarak kullanılır Pekmez yaparken durultmayı hayvan yemi yapmak için bir miktar ak toprak konmamaktadır

Pekmez yapmadan önce kırılmış meyveleri hayvanlar çok sevmektedir Pekmez yapımından sonra arta kalan kabuk acıdığı için hayvanlar tarafından arzu edilerek yenmemektedir Tohumu da iyi bir hayvan yemidir

235-TOHUMUNDAN TESBİH YAPILARAK FAYDALANMA

Yörede gelişen el sanatıdır Azda olsa aile bütçesine katkı sağlamaktadır

236-TOHUMUNDAN ÇEREZ OLARAK FAYDALANMA

Pekmezi yapılan meyvelerin tohumları kırılarak içleri çerez olarak yenilmektedir

24-ANDIZ PEKMEZİNİN KULLANILDIĞI YERLER

Yemek tatlı yapıldığı gibi ilaç olarak da kullanılmaktadır Genelde ilaç olarak kullanılmaktadır

Şeker hastalığıkıl kurdumide ve bağırsak sancıları için sabahları susuz yarım çay bardağı sulu bir çay bardağı andız pekmezi içilir Hastalıkların devamınca içilmeye devam edilir

Bronşit solunum yollarını açma ağızdaki mikroplara karşı ve soğuk algınlığına karşı palıza yapılarak ılık ılık yenilir Vücudun yumşamasını sağladığı gibi öksürük varsa derhal etki ederek öksürüğe çare olur

Yine pekmez veya palızası nişasta ve irmikle hamur yapılarak çıbanların üzerine sarılır Yara ağzındaki eti ve pis kanları eritir Yaradaki iltihabı içine çekerek iyileşmesini sağlar

Kuş palazı olan çocuklara yedirilerek hastalığın hafif geçmesi sağlanır Günde bekletilen pekmez vücuda direnç vermektedir