Mısır Nedir - Mısır Yetiştiriciliği

MISIR TARIMI

Mısır , tahıllar içerisinde güneş enerjisini en iyi kullanan ve birim alandan en fazla kuru madde üreten bir bitkidir Ülkemiz tarımında , önemli bir yere sahiptir Her türlü bitki ile münavebeye girer Kendisinden sonra ekilen bitkinin verimi , genellikle , münavebeye giren diğer tahıllara göre daha yüksektir Üretilen mısır , insan gıdası , hayvan yemi ve endüstride çok sayıda üretimin hammaddesidir Ülkemizde hayvancılığın gelişmesine parelel olarak artan karma yem talebi sonucunda yurtiçi talep karşılanamamaktadır

Günümüzde üretimi yapılan hibrit çeşitler ilk olarak Amerika’da yapılan ıslah çalışmaları sonucunda elde edilmiş ve 1800’lü yıllarda Avrupa’ya, Güney Amerika’ya , Afrika’ya ve Avustralya’ya götürülmüştür

Ülkemiz mısır üretim alanı 570-600 bin hektar arasında değişmektedir Bu üretim alanının %50-60'ında hibrit tohum kullanılmaktadır Yıllık üretim ise yaklaşık 25 milyon ton civarındadır Ülkemizde hemen hemen tüm bölgelerde az yada çok mısır üretilmektedir Ancak üretimin en fazla yapıldığı bölgeler Karadeniz , Akdeniz Marmara ve Ege Bölgesi dir Üretimdeki artışa rağmen Ülkemizde mısır üretimi ihtiyaca cevap vermemektedir


Ülkemizde Kamu kuruluşlarınca öteden beri yürütülen ıslah , tohumluk üretimi faaliyetlerine 1984 yılında özel sektör kuruluşlarıda katılmıştır Bugün itibarıyla yüzlerce hibrit mısır çeşidi üretilerek piyasaya sunulmaktadır Çeşit sayısının çokluğu mısır üreticilerine seçim şansı yaratmaktadır Farklı bölgelerdeki tüm üreticiler için en uygun olarak tanımlanabilecek tek bir çeşit söz konusu olamaz Her üretici kendi koşullarına uyan en iyi çeşidi seçmek durumundadır Çeşit seçiminde olgunlaşma süresi, koçan özelliği, yatmaya hastalık ve zararlılara, soğuk ve sıcağa dayanıklılık, ekim sıklığına tepki ve verim gibi faktörler dikkate alınmalıdır


Toprak İstekleri

Mısır tarımı için en uygun toprak tipi, su tutma kapasitesi, besin maddesi depolaması, işlenme kolaylığı, iyi drenaj ve havalanma özelliği dolayısıyla siltli-killi topraklardır Bunun yanında sahip olduğu dezavantajları en aza indirmek, avantajları iyi değerlendirmek ve gerekli iyileştirme uygulamalarını yapmak koşuluyla diğer toprak tiplerinde de mısır tarımı yapılabiliri

İklim İstekleri

Mısır ılıman ve tropik bölgelerde tarımı yapılan bir bitkidir Mısır bitkisinin en iyi geliştiği bölgeler en az 120 donsuz güne ve ortalama 2100-2200 Günlük Gelişme Derecesine sahip yörelerdir Suyun bol ve sıcaklığın ılıman olduğu iklimlerinde en yüksek verim düzeylerine ulaşılır Mısır bitkisi 10-11 oC ‘de çimlenmeye başlayabilir Toprak sıcaklığı 5-10 cm derinlikte 15 oC’ye ulaştığı zaman çimlenme hızlanır Mısır bir sıcak iklim bitkisi olmasına rağmen aşırı sıcaklık isteyen bitki değildir 38 oC’nin üzerinde bir kaç gün devam eden sıcaklıklar bitkiye zarar verir Mısır bitkisinin sıcak gecelerde iyi geliştiği sanılmakla birlikte, sıcak ve rutubetli gecelerde iyi bir gelişme görülmez Genel olarak mısır için en uygun koşulların soğuk geceler, güneşli günler ve orta sıcaklık olduğu söylenebilir



Toprak Hazırlığı : Mısır tanesi ılık , tavlı , iyi havalandırılmış , tane ile temas edecek kadar ufalanmış topraklarda , kolay çimlenir Bunları sağlamak için toprak 15-20 cm derinlikte işlenmelidir Ana ürün tarımında bir önceki bitki artıklarının gömülüp , çürümesi ve kış yağışlarının daha iyi depo edilebilmesi için ilk sürümün sonbaharda yapılması iyi olur Sonbaharda veya ilkbaharda yapılan bu ilk sürümden sonra diskaro ve tırmıkla toprak işlenir Ufalanması sağlanır Toprakta tavın kaçmaması için sürgü çekilir İkinci ürün tarımında , üretim sezonun kısa , havanın sıcak ve nisbi nemin düşük olmasından dolayı , toprak hazırlığının çabuk tamamlanması , tarla tavının kaçırılmadan ekim yapılması gerekir

Ekim: Mısır ekiminde önemli konular ekim zamanı, ekim derinliği ve ekim sıklığıdır Ana ürün mısır tarımında toprak sıcaklığı en az 10 C derece olduğunda ekim yapılabilir En ideal ekim zamanı toprak sıcaklığının 13-15 C derece olduğu zamandır Ana üründe en ideal ekim zamanı , bölgemiz için uzun yıllar iklim ortalamalarına göre Nisan ayının ortalarıdır İkinci üründe ise buğday hasadından sonra Haziran ayı sonu gibi , ekim yapılmalıdır Ekim derinliği , toprak tipine , nem ve sıcaklığa bağlı olarak değişmekle beraber , 5-6 cm olmalıdır

Ekim Sıklığı: En uygun ekim sıklığı kullanılan çeşide, ekim zamanına, yetiştirme amacına, yükseltiye, iklime, sulama miktarına ve toprağın durumuna göre değişir Sık dikim koçan bağlamayan bitki sayısını ve yatmayı arttırır, tane/sap oranını düşürebilir Ayrıca sık dikim yapılan tarlada bitkinin su ve gübre gereksinimi artar Çok seyrek ekim ise birim alandan alınan ürün miktarının azalmasına neden olur

Bitki sıklığı çeşide göre sıra üzeri 18-25 cm , sıra arası 70 cm olacak şekilde ayarlanmalıdır Serpme ekimlerde ve ikinci ürün anıza ekimlerde % 10 kadar fazla tohum atılmalıdır

Bakım

Mısır bitkisinde sulama, gübreleme, hastalık ve zararlılarla mücadele dışında önemli diğer bir bakım işlemi yabancı ot kontrolüdür Mısır bitkisinde ilk 3-5 hafta yabancı ot kontrolu bakımından kritik bir dönemdir Araştırma sonuçları boyu 15-20 cm’e ulaşan yabancı otların mısır verimini olumsuz etkilediğini ortaya koymaktadır

Bitkiler 10-15 cm boya ulaşınca seyreltme yapılır Seyreltme sırasında ilk çapa uygulanmalı İkinci çapa , bitkiler 40-50 cm boya ulaştığında boğaz doldurma ve azotlu gübre verme döneminde yapılmalıdır

Gübreleme:

Mısır verimli topraklarda daha iyi yetiştiği için toprak dengeli bir şekilde gübrelenmelidir Gübrelemede toprak tahlili yaptırmak esastır Eğer toprak tahlili yapılmamışsa ; Dekara 20-25 kg saf azot , 8-10 kg saf fosfor verilmelidir

Azotlu gübrenin yarısı , Fosforlu gübrenin ise tamamı ekimle birlikte , Azotlu gübrenin kalan diğer yarısı bitkiler 40 cm boylandığında gübreli çapa makinesi ile toprağa verilebilir


Sulama

Mısır bitkisi yılın en sıcak döneminde yetişen bir bitki olduğundan su tüketimi fazladır Ancak bunun yanında mısır tarla bitkileri arasında suyu en etkili kullanan, yani birim su ile en fazla kuru madde üreten bir bitkidir

İyi bir verim için değişen toprak yapısına göre 3-4 kez sulama yapılmalıdır Birinci sulama bitkiler 40 cm ye ulaştığında, azotlu gübrelemeyi takiben yapılmalıdır Mısırın suya en hassa olduğu dönemler , tepe püskülü çıkarmadan bir hafta önce ile çiçeklenme dönemi ve süt olum dönemidir

Mısır zararlıları içerisinde ise , Bozkurt , mısır maymuncuğu , mısır kurdu , koçan kurdu sayılabilir

Hasat Harman

Mısırda hasat olgunluğu tanelerdeki nem oranı ölçülerek tayin edilir Nem ölçme olanağının olmadığı durumlarda olgunluk tanedeki değişim gözlenerek anlaşılmaya çalışılır Hasat , koçan kavuzunun kuruyup , mısır tanesinin sertleştiği , normal rengini aldığı , tanenin sömeğe bağlandığı yerde siyah leke oluştuğu zaman yapılmalıdır Mısır hasat ve harmanında kullanılmak üzere , mısır hasat tablalı biçerdöver , mısır hasadı için ayarlanmış tahıl biçerdöveri, ve koçan toplayıcı makineler mevcuttur Makineli hasadın mümkün olmadığı durumlarda , koçan kabukları elle soyulup koçanlar toplanır , tane nemi düşünceye kadar serende veya açıkta kurutulur , taneleri taneleme makinesi ile ayrılır Uzun süreli depolama için mısır ürününde rutubet oranı % 13'e düşürülmelidir Şayet rutubetli bir şekilde depolama yapılırsa, kızışma ve küflenme ile üründe zararlar meydana gelecektirHasat sonrası kurutma , koçanların serende kurutulması , suni kurutucularda tanenin kurutulması yada düz bir zeminde güneş altında koçan veya tanenin kurutulması şeklinde olabilir


MISIR YETİŞTİRİCİLERİNE UYARILAR :

-Mısır tarımında erken ekim yapmak , iyi ve uygun tohumluk seçmek , çeşide uygun bitki sıklığında yetiştirmek, yüksek verim elde etmenin ilk şartıdır

-Mısır Toprakta su göllenmelerine karşı hassas olup , drenajı iyi havadar topraklar tercih edilmelidir

-Bitki sıklığının artması tepe püskülü ve koçan püskülü çıkışını engeller ,bu durum tane oranının azalmasına , olgunlaşmanın gecikmesine yol açar

-Tepe püskülü ve tozlanma dönemini içeren çiçeklenme döneminde meydana gelecek su açığı , koçanda tane sayısının azalmasına yol açarak büyük ölçüde verim azalışına neden olur

-Sabahın erken saatlerinde mısır yapraklarında , rulo halinde kıvrılma görülürse , mısır hemen sulanmalıdır

-Döllenme sonrası veya süt olumda koçan üstü aksamının kesilmesi verimde sırasıyla % 33 , % 27 azalmaya neden olur

Dünyada üretilen mısırın % 27'si insan beslenmesinde, % 73'ü ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır Gelişmekte olan ülkelerde mısırın kullanımı hayvan beslenmesinde % 46, insan beslenmesinde ve sanayi hammaddesi olarak % 54'dir Gelişmiş ülkelerde ise bu oran hayvan beslenmesinde % 90, insan beslenmesinde ve sanayi hammaddesi olarak % 10'dur Dünyada insan beslenmesinde tüketilen günlük kalorinin % 11'i mısır bitkisinden sağlanmaktadır Bu oran gelişmiş ülkelerde %4'e düşerken, Meksika ve Orta Amerika gibi ülkelere % 27'e kadar yükselmektedir


Mısırın endüstride kullanımı diğer tahıllara göre artmış, gün geçtikçe de artmaktadır Bunun sebebi; birim alandan yüksek verim alınması, yetiştirme tekniği, hasat, nakliye ve depolama gibi işlemlerinin kolay oluşu ve sürekli geliştirilme özelliğine sahip olmasıdır


Mısır dünyada tahıllar içinde üretim açısından buğdaydan sonra ikinci sırada yer alır, bunu çeltik takip eder Gelişmekte olan ülkeler içinde mısır Asya'da buğday ve çeltikten sonra yer alırken, Latin Amerika ve Afrika'da birinci sırada yer alır


Mısır, hayvan yemi ve insan yiyeceği olarak çok değişik alanlarda kullanılan ve ülkemizde buğday ve arpadan sonra en fazla üretilen bir hububat bitkisidir Ülkemizde mısırın geleneksel üretim alanları Karadeniz ve Güney Marmara bölgesi olarak bilinir Ülkemizin hemen her yerinde yetiştirilen mısır, yakın zamana kadar yaygın bir şekilde sadece Karadeniz Bölgesinde yetiştirilmekte iken 1980 li yıllardan itibaren özellikle Tarım Bakanlığı tarafından yürütülen II ürün projesi ile güney bölgelerimizde yaygınlık kazanmıştır


İklim ve Toprak İstekleri


Mısır tipik bir sıcak iklim tahılıdır Minumum çimlenme sıcaklığı 9 - 100C olup, optimum çimlenme sıcaklığı 180C'nin üstündedir En uygun büyüme sıcaklığı ise 25-300C arasındadır 150C'nin altındaki sıcaklar ilk büyümeyi yavaşlattığından verimde belirgin düşüşlere yol açar


Mısır bitkisinin toprak seçiciliği fazla değildir Uygun ve zamanında işlenen ve gerekli bitki besin maddeleri verilen, değişik tip topraklarda mısır başarıyla yetiştirilebilir Ancak mısır en iyi gelişmeyi ve en yüksek verimi , organik madde ve alınabilir besin maddelerince zengin ve drenajı havalanması iyi olan derin, sıcak, tınlı topraklarda gösterir


Toprak Hazırlığı


Mısır için toprak işlemede dünyada değişik yöntemler kullanılmaktadır Bunların başlıcaları; geleneksel toprak işleme (pulluk ile), anız örtülü malç sistemi, ark açıcıları kullanılarak yapılan işleme, minimum toprak işleme ve toprak işlemesiz yöntemlerdir


Ülkemizde mısır genel olarak geleneksel toprak işleme metodu olan pullukla derin sürüm, gerekirse ikileme, diskaro ve tırmık kullanılarak yapılmaktadır Ancak daha fazla güney bölgelerimizde uygulanan ikinci ürün mısırda azaltılmış toprak işleme metotları kullanılmaktadır


Bu yörelerde yapılan yanlış uygulamalardan birisi anızın yakılarak toprak işlemesi yapılmasıdır Bunun yerine anız mibzerleri ile gölge tavına sürümsüz ekim yapılması yerleştirilmelidir Bir diğer uygulama Doğu ve Batı Karadeniz Bölgelerinin yamaç arazilerinde uygulanan elle toprak işleme şeklidir Bu yörelerde ticari anlamda mısır üretimi yapılmamaktadır Fazla işgücüne ve toprak erozyonuna neden olan bu uygulamadan vazgeçilerek buralarda da sürümsüz ekim metotlarının uygulanması gerekmektedir


Ekim Zamanı


Mısır yazlık olarak yetiştirilen bir bitkidir Ancak çok uzun bir ekim periyoduna sahiptir Mısır, fizyolojik oluma erme zamanına kadar olan toplam sıcaklık istekleri baz alınarak olum guruplarına ayrılmıştır (FAO 200, FAO 300 r30; FAO 700 gibi) Üretim yapılacak yerin iklim şartlarına göre ve yetiştirilecek çeşidin FAO olgunluk gurubuna göre ekim zamanı belirlenmelidir Fideler ilkbahardaki donlardan veya düşük sıcaklıklardan çok etkilenirler Böyle şartlarda tarlada yeterli sıklığı gerçekleştirebilmek zor olur Veya bitkiler zayıf düştüğünden dolayı yabancı ot kontrolü zorlaşır Bu bakımdan ana üründe ekim zamanının tespitinde en doğru ölçüt toprak sıcaklığıdır Tohum yatağındaki sıcaklık 10°C'nin üstünde olmalıdır Karadeniz bölgesinde ekim, Mayıs ayı içinde yapılmalıdır Ancak Güneydoğu Anadolu gibi sıcak bölgelerde ana ürünün uygun olmadığı ve llürün olarak erkenci çeşitlerle tarım yapılması gerektiği tespit edilmiş olup, ekimin de Haziran ortalarından Temmuz başlarına kadar bitirilmesi gerekmektedir


İkinci ürün tane yetiştiriciliğinde olgunluk gurubuna göre seçilmiş olan çeşit mümkün olduğu kadar erken ekilmelidir Ya da bölgelere ve olgunluk guruplarına göre yapılan araştırmalar sonucu belirlenmiş olan en son ekim tarihlerine bakarak ekim yapılmalıdır


Ekim Derinliği


Ekim derinliği genel olarak 5-6 cm olmalıdır Ağır topraklarda biraz daha yüzlek, hafif topraklarda biraz daha derin olabilir Ekim mutlaka tavlı toprağa yapılmalıdır Tohumun toprakla temasını arttırmak için merdane çekmek faydalı olmaktadır Bilhassa azaltılmış toprak işleme veya sürümsüz ekimlerde bu işlemin etkisi daha da önemli olmaktadır


Bitki Sıklığı


Mısırda verimi oluşturan en önemli komponent dekardan hasat edilen bitki sayısıdır Bitki sıklığı; çeşidin özelliği, toprağın verim gücü, sulama durumu ve yetiştirme amacına göre değişir Orta geççi (FAO: 700) çeşitler için sıklık, hasat sırasında dekarda 5500 - 7000 bitkiyi sağlayacak şekilde sıra arası 65-70 cm, sıra üzeri 20-25 cm olmalıdır Yeterli suyun olduğu yerlerde ve erkenci çeşitlerde bitki sıklığının biraz fazla, suyun kısıtlı olduğu yerlerde ve geççi çeşitlerde bitki sıklığının biraz az olması istenir Bunu sağlamak için tane iriliğine göre dekara 2-3 kg arasında tohum kullanılmalıdır


Silajlık olarak yetiştirilen mısırda tohum miktarı artırılmalıdır Yapılan araştırmalar sonucunda Karadeniz bölgesinde en uygun bitki sıklığının dekara 12000-14000 bitki olması gerektiği, bunun da 4-6 kg /da tohuma tekabül ettiği tespit edilmiştir


Gübreleme


Mısır, topraktan çok fazla miktarda su ve besin maddesi kaldırır Ancak mısır, fizyolojik olarak bir C4 bitkisi olduğundan kullandığı bu su ve besin maddelerine karşılık birim alandan çok yüksek oranda kuru madde üretir Bu özelliğinden dolayı mısırda su ve besin maddelerindeki her hangi bir eksiklik verimde ekonomik zararlara yol açar Bu bakımdan mısırda bitki beslemeye ayrıca özen gösterilmesi gerekmektedir Mısıra verilecek gübre miktarı toprak ve iklim şartları, çeşit ve bitki sıklığına göre değiştiği gibi ekilişin ana veya ikinci ürün olması ile yada tane üretimi veya silajlık üretim olmasına göre de değişebilir Mısırın özellikle azotlu gübre isteği çok fazladır Melez çeşitlerle ülkemizde yapılan araştırmalarda 18-24 kg / da N ve 7-9 kg / da P2 O5 vermenin ekonomik verim sağladığı görülmüştür Azotlu gübrenin yarısı ve fosforun tamamı ekimle birlikte verilmelidir Azotun kalan kısmı da bitkiler 40-50 cm olduğunda sıra arasına verilerek toprağa karıştırılmalıdır


Ülkemizde özellikle bazı ikinci ürün bölgelerinde çok aşırı azotlu gübre kullanılmaktadır Ekonomik kayba ve çevre kirliliğine sebep olan bu durumdan vazgeçilerek gerektiği kadar gübre uygulamak gerekir Ayrıca Orta Karadeniz Bölgesinde tabii yağış şartları altında sulanmaksızın mısır üretilen bölgelerde, azotlu gübrenin ikiye bölünerek verilmesi daha sonraki dönemlerde yeterli yağışın olmaması durumunda gübreden yeterince yararlanılmasını önlemektedir Onun için mısır ekilecek alanlardan toprak örnekleri alınarak tahlil yaptırılmalı ve tavsiye edilen dozlarda gübre kullanılmalıdır


Silajlık olarak yetiştirilen mısırda azotlu gübre miktarı da artırılmalıdır Yine yapılan araştırmalar sonucunda Karadeniz bölgesinde en uygun azotlu gübre miktarının dekara 22-25 kg saf azot olması gerektiği tespit edilmiştir


Sulama


Mısırda iyi bir verimin sağlanması için bitkinin su ihtiyacının tam ve zamanında sağlanması gerekir Özellikle tepe püskülü çıkarmadan bir hafta önce ile süt olum devresi arasında mısırın su ihtiyacı fazladır Yapılan araştırmalar çiçeklenme dönemindeki bir haftalık su stresinin verimi %50 azalttığını göstermiştir Yağışı yetersiz olan yerlerde birkaç kez sulama yapılmalıdır Yapılacak sulama sayısı, sulamanın zamanı ve her bir sulamada verilecek su miktarı iklim ve toprak koşullarına bağlıdır Üretim planlanırken gerektiği dönemde gerektiği kadar suyun temin edilip edilmeyeceğine dikkat edilmelidir


Ülkemizin Kuzey bölümünün (Karadeniz ve Marmara) yağışı yetersiz olan yerlerinde; ikinci azotlu gübreden sonra tepe püskülü çıkarmadan bir hafta önce ve süt olum devresinde olmak üzere en az üç kez su verilmelidir Batı, Güney ve Güney Doğu da ise topraktaki faydalı su izlenerek sulama yapılmalıdır Bu bölgelerimiz için sulama sayılarının batıdan güneydoğuya doğru artması şartı ile 6-15 arasında olabileceği tespit edilmiştir


Yabancı ot Kontrolü


Yabancı otların tarıma yıllık maliyeti oldukça büyüktür Yabancı otlar nedeniyle tarla bitkilerindeki başlıca kayıplar; verim düşüklüğü, ürün kalitesinin azalışı ve hasadı zorlaştırma şeklinde sıralanabilir Mısır, yabancı otlar ile çok iyi rekabet etmesine rağmen mısırın yaşama biyolojisine adapte olmuş olan bazı çok önemli yabancı otların kontrolü en önemli bakım işlerindendir Ayrıca her ne kadar güçlü bir yabancı ot mukavemeti varsa da erken dönemlerde bu rekabetten çok uzaktır Bu bakımdan mısırda yabancı ot kontrolü en fazla araştırılan konulardan birisidir Yabancı ot kontrol metotlarının başında kültürel mücadele ve kimyasal (herbisitle) mücadele gelir Yabancı ot kontrolü için geliştirilmiş mısıra selektif pek çok herbisit bulunmaktadır Bunlar, mekanik yöntemler ile kombine edildiğinde çok olumlu sonuçlar alınabilmektedir Mısırda yabancı ot kontrolünde dikkat edilmesi gereken en önemli husus çıkıştan itibaren mısırın toprak yüzünü kapatıncaya kadar olan 6-7 haftalık periyodun otsuz olarak geçirilmesidir


Hastalık ve Zararlıları


Mısır, verim potansiyeli yüksek olan bir bitkidir Bir mısır tarlasında genel olarak yirminin üzerinde zararlı böcek bulunmaktadır Bu zararlılar, bitkinin gelişme dönemleriyle ilgili olarak beş kısımda incelenebilir:


§ Bitkinin ilk beş haftalık döneminde fide ve köklerinde beslenen, bitki sıklığını ve sağlığını bozan zararlılar (Tel kurtları, bozkurtlar vs)


§ Sapa kalkma döneminde, yaprak helezonu içinde beslenen zararlılar (Güz tırtılları, mısır kurtları ve mısır yeşil kurtları vs)


§ Tepe ve koçan püskülü üzerinde beslenen ve tozlanmayı engelleyen zararlılar (Mısır kök kurtları erginleri, mısır yeşil kurdu ve yaprak afitleri)


§ Koçan üzerinde ve özellikle taneleri yiyerek beslenen zararlılar (Mısır yeşil kurdu, güz tırtılları vs)


§ Sapa saldıran, yatmaya ve koçan kaybına sebep olan zararlılar (Mısır kurdu, pembe sap kurdu vs)


Mısır, mevcut tarla bitkileri içinde en sağlıklı görülen bir bitkidir Ancak yıllardır yapılan çalışmalarla başta hastalıklara dayanıklı hibrit çeşitler elde edilmesine ve kültürel önlemler gibi pek çok teknoloji ortaya konmasına rağmen hastalıklar, mısır üretimini sınırlayan önemli faktörlerden biridir Hastalıklardan dolayı mısırda yıllık verim kaybının % 7-20 arasında değiştiği tespit edilmiştir


Mısır bitkisinin büyümesi sırasında değişik organlarında görülebilen önemli bazı hastalıklar şunlardır


Tohum ve fide hastalıkları, Yaprak hastalıkları, Sap çürüklükleri, Koçan çürüklükleri, Virutal hastalıklar, ve Nematotların neden olduğu hastalıklar Mısır hastalıklar ve zararlılarıyla mücadelede çeşitli metotlar kullanılır Bunların bazıları dayanıklı çeşit kullanmak, ekim nöbeti uygulamak, değişik sürüm sistemleri, farklı ekim zamanları, karantina tedbirleri ve kimyasal mücadeledir Özellikle zararlılarla kimyasal mücadele önemli olup bunun için zararlının biyolojisini takip etmek ve gerektiği zamanda ilaçlama yapmak gerekir


Hasat - Harman


Hasat, koçan kavuzlarının kuruyup tane rutubetinin %30'un altına düştükten sonra yapılabilir Hava koşulları uygun ise hasatı geciktirmek, tanedeki rutubetin düşürülmesi bakımından istenir


Hasat biçer döver ile yapılacak ise rutubetin %20'nin altına düşmüş olması gerekir Hasat elle veya makine ile yapılmalıdır Makine ile hasatta, koçanları toplayarak kavuzlarını soyan makinalar veya aynı zamanda daneleme yapan makinalar (biçer döver ) kullanılmaktadır


Mısır tane olarak depolandığında tane rutubetinin % 14'ün altında olması gerekir Özellikle Karadeniz ve Marmara da ve ikinci ürün yapılan yerlerde mısır tarlada iken taneleme nemine düşemez Bundan dolayı mısır koçanları kabukları soyulmuş olarak hasat edilerek sergen adı verilen yerlerde bekletilir ve ürün Ocak-Şubat aylarında taneleme nemine düşünce tanelenir

Yaz mevsiminde kebap edilmişini ya da haşlanmışını, kışın patlatılmışını çerez olarak zevkle yediğimiz mısırı veren Mısır bitkisi, Buğdaygiller'dendir En çok 3-4 m'ye kadar boylanabilen biryıllık bu iri tarım bitkisinin anayurdu Güney Amerika'dır Oradan denizciler tarafından Avrupa, Afrika, Çin ile Hindistan'a getirilmiş ve daha sonra tüm dünyada yaygın biçimde yetiştirilmeye başlamıştır


Ülkemizde, Mısır'dan getirildiği için bitkiye bu adın verildiği sanılmaktadır Mısır bitkisinin 4 cm çapa erişen sert ve dik gövdesi, boğumlu ve bu boğumlar arasında gövdenin içi boştur Gövde üzerinde, almaşık dizili yeşil renkli, üstü paralel çizgiler şeklinde damarlı, şerit biçimli yapraklarının ucu sivridir Bitkinin iki farklı çiçeği vardır: Erkek çiçekleri bitkinin üst ucunda salkım başak biçiminde, dişi çiçekleri yaprak koltuğundan çıkan ve olgunlaştığında 25 cm uzunluğa erişen koçanlar üzerinde yer alır Dişi çiçeklerin yaz mevsiminde olgunlaşmasıyla meydana gelen mısır tohumları (taneleri), kalın bir sap olan bu koçanlar üzerinde düzgün sıralar halinde dizilmiştir


Koçan, yapraksı bir bürgüyle sıkıca sarılıyken tanelerin arasında uzayan esmer kahverengi ipliksi uzantılar (stigmalar) burgunun ucundan çıkar Bunlara da mısır püskülü adı verilir Mısırın taneleri, yukarıda belirttiğimiz gibi çerez olarak yenildiği gibi; yağı çıkarılarak; unu, irmiği ve nişastası yapılarak; haşlanıp yemeklere katılarak ve dondurulup saklanarak tüketilir Çok besleyici olduğundan, kökü dışında bütün kısımları hayvanlara yem olarak verilmektedir


BESİN DEĞERLERİ


100 gr mısır tanesinin besin değerleri şöyle sıralanabilir: 83 kalori; 3,2 gr protein; 18,8 gr karbonhidrat; 0 kolesterol; 0,1 gr yağ; 0,7 gr lif; 89 mgr fosfor; 3 gr kalsiyum; 0,6 mgr demir; 165 mgr potasyum; 400 IU A vitamini: 011 mgr B1 vitamini: 0,1 mgr B2 vitamini: 13 mgr B3 vitamini ve 7 mgr C vitamini


Tanelerin ezilmesiyle yapılan mısır ununun kalorisi 368 grama, karbonhidratı 76 grama ve yağı 3 grama yükselmektedir Bu undan yapılan ekmek ve diğer hamur işleri, Karadeniz bölgemizde sıkça tüketilmektedir


SAĞLIĞIMIZA YARARLARI


Yukarıda verilen değerlerin incelenmesinde de görüleceği gibi mısır kalorisi, karbonhidratı ve potasyum minerali yüksek oranlara erişen yararlı bir besindir Bunun yanı sıra;


o Mısırdan elde edilen mısırözü yağı, damar sertliğini önleyici etkiye sahiptir: Çünkü doymamış bir yağdır Kullanmaya alışkın özellikle yaşlı kişilerin, yüksek kan kolesterolünü düşürerek sağlığına büyük yarar sağlamaktadır


o Mısır, kanseri önleyici maddeler içermektedir: Etkili olduğu kanser türleri arasında kalınbağırsak, göğüs (meme) ve prostat kanserleri sayılabilir


o Mısır püskülünün sağlığımıza yararlı birçok etkisi vardır: Bu etkileri şöyle sıralayabiliriz: Bedeni güçlendirici toniktir Sakinleştiricidir İdrar söktürücüdür Mesane taşlarını düşürür Çocuklarda böbrek sorunlarının atlatılmasına yardımcı olur Üretrit (idrar yolları enfeksiyonu), sistit (mesane enfeksiyonu), prostatit (prostat bezi enfeksiyonu) ile romatizmanın tedavilerinde etkili olur


Bütün bu yararlı etkileri sağlamak üzere mısır koçanındaki döllenme olayının gerçekleşmesinden önce (yani koçanın tam olgunlaşmasından önce) ortaya çıkan mısır püskülleri alınır Kurutulduğunda birtakım etkilerini yitireceğinden bunların taze olarak kullanılması daha iyidir 2 tatlı kaşığı taze ya da kurutulmuş mısır püskülünün üzerine bir bardak kaynar su döküp 10-15 dakika demlendirilerek elde edilen infüzyondan günde iki-üç bardak içilir


BİTKİSİNİN ÜRETİLMESİ


Mısır bitkisi, tohumlarıyla (kurutulmuş taneleriyle) çoğaltılır Bitkinin ekileceği toprağın daha önceden kazılmış, iyi yanmış çiftlik gübresiyle gübrelenmiş, kesekleri kırılmış ve tesviye edilmiş olması gerekir İşte bitki tohumları, doğrudan doğruya, toprağı böylece hazırlanmış bahçe ya da tarlaya sıralar halinde ekilir


Sıra üzerinde ekim aralığı 40-50 cm'dir Buralara yan yana ikişer tohum ekilir, daha sonra 10-15 cm boya erdiğinde zayıf olanı sökülerek bitki seyreltilmiş olur ilkbaharda ekimin yapılacağı günde sıcaklık 10 derecenin üzerinde olmalıdır Bu da, Türkiye'nin çeşitli bölgelerine göre ekimin şubat ayından mayıs ortalarına kadar yapılacağı anlamına gelir


BİTKİSİNİN YETİŞTİRİLMESİ


İklim isteği: Ilıman bölgelerin bitkisi olan mısır, gelişme döneminde sıcak havaları sever Ülkemizde hemen her yerde bolca yetiştirilmektedir Ancak bitkinin çiçeklerinin döllenme döneminde sıcak ve kuru rüzgârlar tane tutma oranını düşürmekte, ayrıca yan yatmasına da neden olarak bitkinin verimini azaltmaktadır Şu halde mısır bitkilerini bahçe ve tarlalarımızda uzun süreler güneş alan ve rüzgârdan korunmalı yerlere ekmemiz iyi olacaktır


Toprak isteği: Mısır bitkisi, tarıma elverişli olan her türlü toprakta yetiştirilebilir Ama, süzek (suyu iyi akıntılı) ve organik madde yönünden zengin bol humuslu toprakta bitkiden daha iyi ürün alınır Toprak pH'ı nötr ya da hafif asitli olmalıdır Ancak, çok asitli topraklarda toprağa sönmüş kireç eklenerek yüksek asidite oram düşürülebilir Çok hafif ya da çok ağır bünyeli topraklarda mısır bitkisinden iyi sonuç alınmaz


Sulama: Mısır bitkisi, gelişme süresince toprakta bol su bulunmasını ister Özellikle bitkinin boy atması, çiçeklenme ve tanelenme dönemlerinde yaz yağışları yeterli olmalıdır Sıcak ve kurak geçen bu dönemlerinde mısır bitkisi sulanarak su isteği karşılanır


Gübreleme: Ekiminden önce toprağa verilen iyi yanmış çiftlik gübresine ek olarak mısır bitkisine gelişme dönemlerinde azotlu, fosfatlı ve potaslı kompoze fenni gübre verilmesi yararlıdır Bu gübreler verilirken bitkinin yapraklarına değdirilmemeli, gübre, hafif çapalamayla toprağa karıştırılmalıdır


Toprak işleme ve yabani otlarla mücadele: Mısır bitkisi ilk gelişme döneminde, çevresindeki yabani otlardan büyük zarar görür Ancak, bu dönemi atlattıktan sonra yabani otların bitkiye verdiği zarar azalır Öyleyse, ilk dönemde bahçelerimizde çapalamayla, tarlalarda yabani ot öldürücü ilaçlarla ot mücadelesi yapılması gerekmektedir


Hasat (Derim): Mısır bitkisinin hasadı için mısır koçanlarında olgunluğun belirtisi, tanelerin koçana bağlandığı yerde siyah lekenin oluştuğunun görülmesidir Hasat, olgunlaşmış koçanların, sapına yakın yerden elle tutulup bükülmesi ve bitkinin gövdesinden koparılmasıyla yapılır


Hastalık ve zararlılarıyla mücadele: Mısır bitkisine dadanan hastalık ve zararlılarla, uzmanlara danışılarak ve uygun tarım koruma ilaçları kullanılarak zamanında, eksiksiz ve aksatılmadan mücadele sürdürülmelidir