Şebboy - Şebboy Nedir - Şebboy Yetiştiriciliği

Şebboy - Şebboy Nedir - Şebboy Yetiştiriciliği

Brassicaceae ( turpgiller) familyasında yer alan şebboyun yabanilerine daha çok Avrupa’ nın güney kesimindeki çayırlık ve kayalık alanlarda rastlanır Sarı ve turuncunun çeşitli tonlarındaki hoş kokulu çiçekleriyle çok sevilen bir süs bitkisidir


Şebboy, diğer kesme çiçeklerin çoğundan daha erken çiçeklenen iki ya da çok yıllık ir bitkidir Serin iklimli yerlerde yetişen bitki ortalama 50 cm’ ye kadar boylanır Dallanmış dik gövdesi şerit biçiminde, grimsi yeşil, sert yapraklar taşır


Dalların ucunda kümeler oluşturan dört taç yapraklı çiçekleri vardır Tümüyle açtığında çevreye hoş bir koku verir Şebboy çiçeklerinin kokusu taşıdığı uçucu yağdan ileri gelir


Değişik renklerde katmerli ya da yalınkat olmak üzere bodur, boylu, yaprakları tüylü ve tüysüz türleri vardır


Yalınkat türleri (mathiola annua) kesme çiçekçilikte tercih edilmez Daha çok bahçelerdeki düzenlemelerde kullanılırlar

Şebboy Fide Üretimi

Kesme şebboy yetiştiriciliğinde katmerli ve uzun saplı çeşitler kullanılır Tüm yıl boyunca şebboy üretimi yapmak mümkündür Yaygın olarak mart sonundan hazirana kadar olan dönemde daha fazla yetiştirilir Kış dönemlerinde kasım ve aralık ayında da şebboy yetiştirmek mümkündür

En çok üretimi yapılan şebboy çeşidi mathiola incana (katmerli şebboy)’dır

Tohum Ekimi

Şebboy tohumları viyollere tek tek atıldıkları gibi tohum kasalarına da atılabilirler Ancak tohum kasalarına atılmaları pek tercih edilmez Tohumların atımında kullanılan viyoller daha büyük gözlüdür Bunun sebebi, bitkiler hızlı gelişme göstereceklerinden sıkışma meydana gelmemesidir Genellikle 104 gözlü viyoller kullanılır Viyolller torf ile doldurulur Doldurma sırasında gözlerin sık doldurulmamasına dikkat edilmelidir Ancak gevşekte doldurulmamalıdırlar Viyoller ilaçlı su ile sulanırlar Tohumlar tek tek viyol gözlerinin tam ortasına gelecek şekilde ekilirler Bunların üzeri hafifçe kapatılır ve daha sonra çimlenme yerlerine konulurlar Sıcaklığının 15-18 0C olduğu çimlendirme ortamında üniform ve hızlı bir çimlenme görülür Tohumlar çimlenir çimlenmez sıcaklık 10 0C’ ye düşürülür Eğer tohum ekilen ortamın sıcaklığı 20 0C’ yi geçerse çimlenmede problemlerle karşılaşılır Bazen katmerli ve yalın şebboy tohumları bir arada olabilir Kışın yapılan şebboy yetiştiriciliğinde tohum ekimi sırasında sıcaklık 10 0C altında olur Eğer sıcaklık 10 0C’ nin altına düşmezse fideler çimlendikten sonra 2-3 gün 7-8 0C’ lik depolara bırakılır Bu sıcaklıklarda bazı fidelerde fark edilecek şekilde koyu yeşil renk ortaya çıkar


Bu koyu renkli olan fideler yalınkat açacak olan fidelerdir Bu fideler diğerlerinin yanından hemen çekilerek uzaklaştırılırlar Diğer kalan fideler ise dikilecek olan katmerli şebboy fideleri olarak kalır

Fidelerin Bakımı

Şebboy fideleri viyollerde kısa bir süre durduktan sonra yerlerine dikilirler Bu süre evsime göre değişmekle birlikte 2-3 hafta içinde değişir Süre kısa olsa da dikim anına kadar özenli bir bakım isterler Özellikle sulamaya dikkat edilmelidir Yapılacak fazla sulama fidelerde çökme meydana gelmesine neden olacaktır Sulama genellikle sisleme şeklinde yapılır Mümkün olduğu kadar gece bitki üzerinde su kalmamasına dikkat edilir Fazla sulamadan dolayı ortamda nem oluşacağından havalandırmaya da dikkat edilmelidir Havalandırmaya seranın cam açıklarından ya da vantilatörler yardımı ile sağlanır Her gün düzenli olarak fidelerin mutlaka havalandırılması gerekir Fidelerin bakımında diğer önemli bir konuda ilaçlamadır Fidelerin hassaslığı göz önünde tutularak her hafta mutlaka düzenli olarak koruyucu amaçlı ilaçlama yapılmalıdır Fidelerin bakımında dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri de fidelerin boya kaçmasına engel olmaktır Bunun içinde fidelerin bol ışık alan yerlerde yetiştirilmesi gerekir

Toprak ve Gübre İsteği

Şebboy yetiştiriciliği yapılacak toprağın pH değer i 6,5-7 arasıdır Toprak drenajı iyi ve organik maddece zengin olmalıdır Şebboy yetiştirmeye uygun olan topraklar sürülerek veya bel ile işlenerek kabartılmalıdır Yabancı otlar, kökler temizlenmeli, kesekler parçalanmalıdır

Eğer imkan varsa toprak sterilizasyonu sağlanmalıdır Bu sayede rhizoctonia başta olmak üzere hastalık ve yabancı otlara karşı etkili bir mücadele sağlanacaktır Şebboylarda güzel çiçek rengi ve hastalık riski düşük bir üretim için, yüksek miktarda potasyum içeren taban gübrelemesi yapmak gerekir Yapılan toprak analizinde alınabilir potasyum miktarına dikkatlice bakmak gerekir Yetersiz düzeyde potasyum varsa, mutlaka taban gübresi ile takviye edilmelidir Nitrat seviyesi ise düşük tutulmalıdır

Dikim Şekli ve Mesafesi

Şebboy fideleri 4-5 yapraklı ve boğum araları uzamadan dikilir Dikim esnasında fidelerin boya kaçmamasına özellikle dikkat edilmelidir 1-120 m genişliğindeki tavalara 13×13 cm aralıklarla dikim yapılırsa, metrekareye yaklaşık 80 bitki dikilir

Ancak yetiştiricilikte daha çok 15×15 cm aralıklarla yapılan dikim kullanılır Bu şekildeki dikimlerde metrekareye 50 bitki dikilir

Dikim esnasında fideler derin dikilmemelidir Kök boğazına kadar toprağa yerleştirilip yanları toprakla doldurulup hafifçe bastırılmalıdır Dikimden hemen sonra can suyu verilmelidir

Sıcaklık

Şebboy üretimi yıl boyunca devam edebilir Yaz aylarında yüksek sıcaklıktan kaçınılması gerekir Kış aylarında yapılan yetiştiriciliklerde, seralarda ısıtma sistemi mevcutsa ortam sıcaklığının 10 0C’de tutulmasında yarar vardır Böylece ısıtmasız yetiştiriciliğe göre, hem daha erken hem de daha kaliteli üretim yapılmış olur

Işık

Şebboy bitkisi bol ışıktan hoşlanır Özellikle gelişmenin ilk döneminde fazla ışığın gelişim üzerine olumlu etkileri görülmüştür Kış dönemi yetiştiriciliğinde serada yeteri kadar ışık bulunmalıdır Yaz dönemi yetiştiriciliğinde ise özellikle çiçeklenme döneminde seralara gölgeleme yapılmalıdır Aksi taktirde çiçek boyları kısa olabilir

Nem

Sera içi neminin aşırı olması, örtü yüzeyinde yoğunlaşması istenmeyen bir durumdurNemin artması halinde, hastalıklar artar İyi bir havalandırma ile bu sorun önlenmelidir

Ayrıca seranın içerisine ikinci bir kat naylon çekerek fazla nemin bitkilere zarar vermesi de önlenebilir Sera neminin %70–80 civarında olması gerekir

Havalandırma

İlkbahar ve erken yaz dönemindeki yetiştiriciliklerde devamlı havalandırma ile seranın serin tutulması sağlanmalıdır

Kış üretiminde en önemli noktalardan biri bitkiye doğru, direk hava hareketinin engellenmesidir Çok iyi bir havalanma ile üretimin başarısı artar

Sulama

Şebboy özellikle gövde çürüklüğüne oldukça hassastır Özellikle kış dönemindeki yetiştiriciliklerde sulamalara çok dikkat edilmelidir Bunun için de sulama periyotları aralıklı tutulmalıdır Üstten sulamalardan kesinlikle kaçınılmalıdır

Dikimden birkaç gün sonra dipten hortum ile sulama yapılmalıdır Daha sonra damlama sulama yöntemine geçilir Özellikle çiçeklenme döneminde bu hastalıklara karşı daha hassas davranmak gerekir

Gübreleme

Toprak hazırlığının ilk devresinde iyi bir taban gübresi yapılmış ise, sıvı gübrelemeye gerek olmaz Eğer gübreleme yapılacak ise gübreleme tanklarına, kompoze gübre konularak damlama sulama ile verilir

Çiçeklenme döneminde fosfor ağırlıklı gübreler verilerek çiçeklenme teşvik edilmelidir

Destek Sağlama

Şebboy bitkisinde gövdesinin dik durması için mutlaka destekleme sisteminin kurulması gerekir Aksi halde boy yapan bitkiler yere yatarak, çiçeklerde kalitenin düşmesine neden olur

Destekleme sistemi tava genişliğine uygun olarak 100–120 cm yüksekliğinde T demirinden yapılır Çerçeve şeklindeki demirin aralarına 15–20 cm aralıklarla demir parmaklıklar yapılır Çerçeveler tavaların 2 başına ve her 4 m’ de bir olacak şekilde yerleştirilir Aynı seviyedeki karşılıklı basamaklara dış sıradan daha kalın, iç sıralardan ise daha ince olacak şekilde 15 cm aralıklarla teller çekilir Bu teller enine ağ iplerle bölünerek her bir kafeste bir bitkinin gelişmesi sağlanır Üst basamaktaki teller ve ağ ipleri bitkinin büyüme durumuna göre birkaç kez daha tekrarlanır Genel olarak şebboylarda yatmaya karşı 2 kat ağ çekilir

Hasat

Şebboy başaklarında alttan üç kandil açtığında hasat yapmaya başlanır Eğer gönderilecek pazar yakınsa kandillerin sayısı daha da artabilir

Şebboy hasadı ya bitki tamamen kökü ile çekilerek ya da toprak seviyesinden kesilerek yapılır; fakat toprak seviyesinden kesilerek yapılan hasatlarda daha sonra ikinci bir işçilik gerektiğinden uygulanmaz

Daha sonra kesilen şebboy dalları alttan 2-4 yaprak çift koparılarak sapların alt kısmı temizlenir

Tasnif

Alt yaprakları temizlenen şebboylar uzun, orta ve kısa olmak üzere boylandırılır

Şebboy kandilleri aynı şekilde olmak üzere 5’erli olarak demetlenir

Pazara Hazırlama

Şebboylarda pazara hazırlık demetlerin su çektirilmesi ile başlar 15-20’ şerli şebboy demetleri kovalara konularak su çektirilir

Şebboy demetleri kovalara konulurken gazete ile sarılır Bunun sebebi şebboy çiçeklerinin kirlenmemesi ve çiçeklerin bozulmamasını sağlamaktır Bir gün boyunca su çektirilen şebboy demetleri, ertesi gün pazara gönderilmek üzere kutulara yerleştirilir Şebboyların pazara sunulmasında kullanılan kutular, 115 cm uzunluğunda, 45 cm genişliğinde ve 25 cm derinliğindedir


Kutuların her tarafı çiçeklerin muhafazası ve hava almaması için gazete ile kapatılır Şebboy demetleri 5’ li olarak karşılıklı gelecek şekilde kutunun en alt kısmına yerleştirilir Üzerlerine çiçeklerin zarar görmemesi için gazete serilir Bu şekilde kutu dolana kadar devam edilir


Genellikle kutulara 30 - 40 demet şebboy konulur Ancak çiçekleri fazla sıkıştırmaması için 30 demet tercih edilir En üste konulan şebboylar kutunun kendi gazetesi ile kapatılır


En son işlem olarak kutunun kendi kapağı geçirilir ve sağlı sollu iki yerden bağlanır En son olarak gideceği yer kutu üzerine yazılır ve çiçek mezadına gönderilir

Depolama

Şebboy çiçekleri narin olduklarından fazla bekletilmeye gelmezler Bunun için serin

bir yerde (0-2 0C ) ancak 1-2 gün saklanabilirler