Endemik Bitki Türleri

relik bitki türleri - Endemik Bitki Türü - endemik
Ülkemizdeki endemik türelerin en önemlilerinden birkaçı; Kazdağında orman meydana getiren Kazdağı göknarı (Abies equi-trojani), Eğridir güneyindeki Kasnak meşesi (Quercus vulcanica), Köyceğiz-Dalaman arasında yaygın olan Sığla veya Günlük ağacı ve ormanları (Liquidambar orientalis), Beşparmak Dağları (Ege bölümü)ndaki Kral eğreltisi (Osmunda regalis) ile Datça yarımadasında bulunan Datça hurması (Phoneix theophrasti)dır


ülkemiz, hem çeşitli familyalara ait hem de endemikler yönünden de çok zengindir


Türkiye’de yetişen endemik türler tabiatta, aşırı otlatma, yangın, bilinçsiz kesim, söküm,ıslah çalışmaları, yapılaşma, şehirleşme ve herbisit kullanımı gibi çeşitli tehlikelerle karşı karşıyadırBu olumsuz faktörler kimi zaman bitkinin yok olmasına ve bir anlamda yer yüzünde ortadan kalkması anlamına gelmektedir

Kaz dağı göknarı:


Türkiye’de yalnızca Kazdağı’nda yetişen endemik bir göknar alt türü 30 metreye kadar boylanabilir Tomurcukları bol reçinelidirİğne yapraklı uzun sürgünler üzerinde tek tek ışığa yönelik olarak tarak biçiminde dizilmişlerdiYaprağın üst yüzü hafif olukludur, alt yüzünde ise iki tane belirgini gümüşi renkte beyaz stoma bandı bulunur İğne yapraklar sürgünler üzerinde uzun süre, 7-10 yıl kalır

Kasnak meşesi


25-30 m boya ulaşabilen geniş ve yaygın tepeli bir meşe türü

Genç sürgünler sarımtrak veya kırmızımtrak olup, önceleri tüylü daha sonraları çıplaktır Tomurcuklar büyük yumurta biçiminde kahverengi kırmızı, tüysüzdür Tomurcuk pullarının kenarları kirpiklidir Yapraklar sürgünler üzerinde oldukça aralıklı dizilmiştir Yaprak ayası ters yumurta veya eliptik biçimli, dip tarafı çarpıktır Yaprakların alt yüzü basık ve yıldız tüylüdür Üst yüzü çıplak ve koyu yeşildir Kadeh çok belirgin ve yarımküre şeklindedir

Endemik bir türdürKütahya, Konya, Afyon, Isparta, Eğirdir yörelerinde bulunur 1300-1800 m yükseltilere kadar çıkabilir


Datça hurması


Datça Hurması, Datça Yarımadasında batı-doğu yönünde uzanan sıradağların kuzey ve güney aklanlarında olmak üzere, iki ayrı yörede bulunmaktadır

Datça Hurması bu aklanda küme ve guruplar halinde veya tekil olarak da geniş bir alanda yayılış yapmakta ve yayılış sahilden 300-350 m yükseltiye kadar ulaşabilmektedir

Kuzeyi kapalı, sıcak, deniz etkisi altındaki vadi tabanlarının uygun kısımları ile deniz kenarındaki kum ve çakıl üzerinde yer almaktadır yaklaşık 10 m boyunda olup Datça’da 10-15 m boylara ulaşabilmektedir


Sığla ağacı


25-40 m’ye kadar boylanan yaprak döken kalın dallı ve geniş tepeli bir ağaçtır İlk bakışta çınara benzer Yaşlandıkça, kabuğu koyulaşır ve derin çatlaklı bir görünüm alır Çiçekler küçüktür Çiçek kurulu 1-2 cm çapında olup küre şeklinde çok sayıda çiçek kümesini bulundurur Meyve 2-4 cm çapında çok sayıda kapsülden oluşur


Istranca meşesi:


25 m’ye kadar boylanabilen düzgün gövdeli dar tepeli bir meşe türüdür Gövde kabuğu düzenli aralıklarla çataklıdır Yapraklar ters yumurta biçimindedir 7-10 civarında yaprak damarı bulunur Damarlar birbirine paraleldir Her iki yüzüde çıplaktır Alt yüzünde basit ya da yıldız tüyler bulunur Meyve sapı 2-7 cm uzunluğundadır Bir sapta 3-4 tane meyve bulunur

RELİK (RELİKT) BİTKİ: (Relikt Plant): Kalıntı, eskiden kalma, günümüze gelme…Paleoklimatik koşullarda yetişerek yaygın bir durum alan, fakat iklim koşullarının değişmesi üzerine günümüzde zorlukla yaşamını sürdüren bitki toplulukları ve bunların üyeleri


Örneğin, Karadeniz Bölgesinde yer yer kıyı kuşağında ve ve ardındaki oluklarda bulunan Akdeniz bitki toplulukları, daha önce bu bölgeye Akdeniz iklim koşulları egemen iken yerleşmişler; ancak, günümüz koşulları altında da yetişmelerini sınırlı olarak sürdürme olanağı bulmuşlardır Güneybatı Anadolu’da Köyceğiz, Marmaris dolaylarında küçük ormanlar oluşturan Sığla (Günlük) ağacı (Liquidambar Orientalis) de relik bitki özelliği göstermektedir

Ihlamur

Boyları 20-30 m’ye kadar ulaşabilir Büyüklüğü 5-10 cm arasında değişen yaprakları genellikle yürek şeklinde ve çarpık, kenarları dişli ve uzun saplıdır Sarkık çiçek demetleri sarımsı bir renge ve karakteristik bir kokuya sahiptir Çok geç açan bu çiçekler (Haziran-Temmuz) kurutularak çay gibi içilir

Kestane

Kuzey Anadolu ve Marmara Bölgesi’nde yayılış gösterir Türkiye’de doğal olarak yetişen tek kestane türü olan “Anadolu kestanesi” 30 m boya erişebilen, geniş tepeli bir ağaçtır Ülkemizde 25278 hektar koru, 3614 hektar baltalık kestane ormanı bulunmaktadır Gençken düzgün olan gövde kabukları yaşlandıkça çatlaklı bir görünüm alır Mızraksı yapraklarının kenarları kaba dişlidir Çiçekleri önemli bir bal kaynağı olan kestanenin meyvesi de ekonomik değere sahiptir

Ladin


Kuzey yarıkürenin ılıman ve soğuk bölgelerinde yayılış gösteren ladinin 40 değişik türü ve bu türlere ait varyete ve formları vardır Uzaktan bakıldığında göknara benzese de piramide benzer tepesi ve sarkık dalları ile ondan ayırt edilebilir Boyu 40-50 m’ye kadar ulaşabilir İğne yaprakları kısa, sivri uçlu ve kesitli dört köşedir Olgunlaşmış kozalağının pulları dağılmaz


Ülkemizde Doğu Karadeniz dağlarının denize bakan yüksek kesimlerinde saf ya da karışık ormanlar kuran türü Doğu ladinidir (P Orientalis, Y) Ülkemizde 146300 hektar saf Ladin ormanı bulunmaktadır

Kızılağaç


Trakya, Marmara çevresi, Batı Karadeniz ve Doğu Karadeniz’de saf ve karışık olarak yayılış gösteren kızılağaç, boyu 20 m’yi aşabilen, esmer kabuklu, seyrek dallı bir ağaçtır Daha çok serin bölgelerde ve nemli dere yataklarının bulunduğu yerlerde görülür Ülkemizde 66357 hektar koru, 297 hektar baltalık kızılağaç ormanı bulunmaktadır Uzunluğu 4-9 cm genişliği 3-7 cm arasında değişen ters yumurta biçimli ve testere dişli yaprakları vardır Köklerinde bulunan, havanın serbest azotunu bağlayan yumrular nedeniyle toprakları azotça zenginleştirir

ardıç


Sürüngen çalılardan büyük ağaçlara kadar çok çeşitli türleri olan ardıç, hemen hemen bütün bölgelerimiz yüksek dağlık kesimlerinde doğal yayılış gösterir Bazıları servi gibi pul yapraklara, bazıları da batıcı iğne yapraklara sahiptir

Göknar

40m’ye kadar boylanabilen göknarlar, kendine özgü formu, gövde kabuğu iğne yaprakları ve hatta kokusu ile Çamgiller familyasının diğer türlerinden ayırt edilebilir Yapraklarının alt yüzeyinde beyaz çizgiler vardırKozalaklar sonbaharda olgunlaşınca pulları dökülür Ülkemizde 213652 hektar saf göknar ormanı bulunmaktadır

Karaçam


Bütün kıyı bölgelerimizin dağlık kesimlerinde saf ya da karışık ormanlar kurar, hatta stebe kadar sokulurÜlkemizde 2527685 hektar saf karaçam ormanı bulunmaktadır Gövdesinin ve dallarının kalınlığı, gri ve derin çatlaklı kabuğu, iğne yapraklarının koyu yeşil rengi ile diğer çam türlerinden ayrılır30-35 m’ye kadar boylanabilir

Endemik Bitkiler Nelerdir - Endemik Bitkiler Nasıl Yetiştirilir - Endemik Bitkiler Hakkında



ENDEMİK BİTKİLERİMİZ


Çeşitli coğrafi özellikleri, coğrafi farklılığın getirdiği iklim çeşitliliği, üç kıta arasında doğal bir köprü olması, Anadolu Yarımadası'nı dünyada benzerine az rastlanan bir bitki çeşitliliğine sahip kılmıştır Avrupa'nın tamamında varolan bitki sayısı toplam 12000 adet iken bu sayı ülkemizde 9000 adettir

Ülkemiz bitki çeşitliliği açısından ise Avrupa'dan üstündür Zira dünyada sadece belli bir bölgede yetişen veya anavatanı belli bir bölge olan (endemik) bitkiler açısından ülkemiz Avrupa'dan üstün olmanın da ötesinde dünyanın birkaç bölgesinden biridir Avrupa'nın endemik bitki sayısı toplam 2750 adet iken bu sayı ülkemizde 3000 adettir Sadece Antalya ilimizdeki endemik bitki sayısı 600'dür İngiltere'nin toplam bitki sayısı 2000 dir (Ülkemizde 9000) Akdeniz ülkelerinden İspanya ile Eski Yugoslavya'nın 500'er adet endemik bitkiye sahip olduğu bilinmektedir Toplam bitki sayısı bazında Bulgaristan'ın 3650, Yunanistan'ın 5000, Kıbrıs'ın 2000, Suriye-Lübnan'ın 3500 Irak'ın 4000, İran'ın 8000, Fransa'nın 4500, Almanya'nın 2500, İtalya'nın 5600, İspanya'nın 5000, Romanya'nın 3400 İngiltere'nin 2000, Macaristan'ın 2214, İzlanda'nın 377, Norveç'in 1715 adet bitkiye sahip oldukları bilinmektedir

Ülkemizde en çok endemik bitkiye sahip 3 ilimiz 578 bitkiyle Antalya, 478 bitkiyle Konya ve 366 bitkiyle İçel'dir Görüleceği üzere Antalya ili tek başına İspanya, Eski Yugoslavya gibi ülkelerden daha zengindir İçel İlimizin de Endemik (ve Endemik olmayan) bitki zenginliği açısından çoğu Avrupa ülkesinden zengin olduğu kolayca tahmin edilebilir Antalya ve İçel bir arada düşünülürse, bu iki ilimizin bitki potansiyeliyle Avrupa ülkeleri karşısında rakipsiz olacakları kolayca görülür

Türkiye haricinde Avrupa'nın en çok endemik bitkisine sahip ülkesi Yunanistan 800 endemik bitkiye sahiptir Rakip ülke olan İtalya'nın endemik bitki sayısı 712'dir Japonya'nın endemik bitki sayısı 2000, ABD'nin 4036, İsviçre'nin ise 1'dir Dikkat edileceği üzere ülkemizin vilayetleri Avrupa ülkeleri ile karşılaştırılabilmekte, ancak Avrupa kıtası toplamda Türkiye'den daha fakir kalmaktadır Türkiye'nin bitki zenginliğinin en önemli nedenlerinden biri, buzul çağlarında Anadolu'nun bitkiler için bir sığınak olmasıdır Günümüzde de Türkiye hiçbir Avrupa ülkesinde olmayan bir şekilde 3 farklı bitki alanının kesişme noktasında yer almaktadırBu bitki alanları Akdeniz Bitki Alanı(Akdeniz ve Ege bölgelerini kapsamaktadır), Avrupa-Sibirya Bitki Alanı(Karadeniz ve Marmara bölgesini kapsamaktadır), İran-Turan Bitki Alanı(İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesini kapsamaktadır)dır