Türkiye Biteyi

**Prof. Dr. Sinsi** · 07-26-2012

Türkiye Biteyi Nedir - Türkiye Biteyi Özellikleri - Türkiye Biteyi Hakkında

Türkiye biteyi, Türkiye florası olarak da bilinir, Türkiye'de doğal olarak yetişen bütün bitki taksonlarını ifade eder

Tarihçe

15

yüzyıl

Pierre Belon (1517-1564)'un Doğu Akdeniz Gezisi ile 16

yüzyılda İstanbul'a gelmiş ve Amasya'ya gitmiş üç Avrupalı bilginin O

G

Busbecq, W

Quackelbeen ve H

Dernschwam) bitki bilimi gözlemleri ve Leonhart Rauwolff (1535-1596)'ın Doğu Akdeniz Gezisi, Türkiye Biteyi ile ilgili ilk kayıtları içerir

16

yüzyıl

Sırasıyla George Wheler (1650-1724), J

Pitton de Tournefort (1656-1708), G

Antoine Olivier (1756-1814), J

C

Bauxbaum (1693-1730), J

Sibthorp (1758-1796), P

B

Webb (1793-1854), R

Aucher-Eloy (1792-1838), T

Kotschy (1813-1866), R

Grisebach (1814-1879), E

Boissier (1810-1885),Wiedemann, Pinard, Pavillon, Calvert, Heldreich, E

Koch (1809-1879), C

Clementi (1812-1872), P

Tchitatcheff (1812-1872), B

Balansa, (1825-1891), E

Bourgeau (1843-1877), H

K

Haussknecht (1838-1903), J

Bornmueller (1862-1948), H

Handel-Mazzetti (1882-1940) Türkiye Biteyine katkıda bulunan yabancı bitki bilimcilerdir

Osmanlılarda modern bitki bilimi eğitimi 1839'da Hükümdarlık Hukuksal Tıp Okulu Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane ile başlamıştır

17

yüzyıl

Evliya Çelebi 17

yüzyılda yaşamış ve 10 ciltlik gezi defterinde birçok bitki bilimiyle ilgili kayıtlar vermiş, gezdiği yerlerin bitki örtüsü ve yetiştirilen tarım bitkileri hakkında önemli bilgiler vermiş bir Türk gezginidir

Seyehatnamesinde Trakya ve Anadolu'dan 30 ağaç, 35 meyve, 10 tahıl ve baklagil, 15 sebze, 30 çiçek, 8 yabani ot adı vardır

18

yüzyıl

Yaklaşık yüz yıl öncesine kadar Türk bitki bilimciler gerçek bitki bilimi çalışmaları ile ilgilenmemişler, genellikle tıpsal ve ekonomik bitkiler üzerinde eserler bırakmışlardır

Yine o dönemlere ait araştırıcılardan Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi, Dr

C

A

Bernard (1808-1844), Salih Efendi (1816-1895), Mehmet Ali Paşa (1837-1914), Esad Şerefeddin Köprülü (1866-1942), Şerafettin Tevfik Tertemiz (1879-1957) sayılabilir

Cumhuriyet dönemi bitki bilimi çalışmaları ise 1933 yılındaki üniversite iyileştirmesi ile başlar

Bu dönemdeki bitki bilimi çalışmaları artık üniversiteler tarafından yürütülmüş ve geliştirilmiştir

Bu yıllarda Alman bitki bilimcilerin etkinliği büyüktür

Ankara'da K

Krause, İstanbul'da A

Heilbornn ile başlayan ve ilk kurulan kurutulmuş bitki derlemleriyle gelişen bitki bilimi çalışmaları Ankara'da Kadri Ahmet, Hikmet Birand, S

Kuntay, Haydar Bağda, K

Mıhçıoğlu, Baki Kasaplıgil, Kamil Karamanoğlu, İstanbul'da M

Başarman, L

Brauner, Nebahat Yakar, Sara Akdik, Turhan Baytop, Asuman Baytop, Hüsnü Demiriz, İzmir'de Yusuf Vardar, Necmi Zeybek ve Erkuter Leblebici ile ile devam etmiştir

Türkiye Biteyinin yazılmasında büyük emekleri olan araştırmacılar:

E

Boissier (1810-1885)

A

Huber-Morath (1901-1990)

P

H

Davis (1918-1992)'dir

Floristik yapı

Türkiye, topografik yapı ve iklim özelliklerinin farklılığından dolayı 3 floristik bölgeye ayrılır

Bunlar;

* Avrupa – Sibirya flora bölgesi

Geniş yapraklı türlerden oluşur ve yükselti artıkça iğne yapraklı türlerle birlikte görülür

Yaz-kış yağışlı geçer, kuraklık yaşanmaz

Genellikle orman yapısı hakimdir, yağışların bol oluşu gür bir bitki varlığını ortaya çıkarır

Türkiye'nin batısından doğusuna doğru tüm kuzey kısımlarını içine alır

Öksin ve Kolşik flora olmak üzere 2 bölüme ayrılır

Kolşik flora sırasıyla Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, illeri ile devam eden kısmı kapsarken, batıda, geride kalan kısım Öksin alt flora bölümüne dahil edilir

* Akdeniz flora bölgesi

* İran – Turan flora bölgesi

Doğu Anadolu, Sina yarımadası, Suriye, Filistin, Ermenistan, İran, Ürdün, yukarı Mezopotamya, Transkafkas’ın doğu ve güneyindeki kurak ve yarı-kurak kısımları, Hindikuş’un güneyi, Kuzey Himalaya'nın güney kısmı, Volga nehrinin güneyi, ve Gobi Çölü'nü çevreler

Günlük sıcaklık fakları fazla, yağış miktarı az, karasal iklim görülür, yazları kurak kışları ise çok soğuktur

İran – Turan flora bölgesi, bölgeler arasındaki iklim, vejetasyon ve fitocoğrafik bakımdan farklılıklardan dolayı Batı asya alt bölgesi ve Orta asya alt bölgesi olmak üzere 2 alt flora bölgesine ayrılır

* Batı Asya Alt Bölgesi

o Mezopotamya Alanı

o Orta Anadolu Alanı

o Doğu Anadolu- İran Alanı

o Hirkaniyen Alanı

o Turan veya Aralo-Kaspiyen Alanı

o Türkistan Alanı

o Kuzey Blücistan Alanı

o Batı Himalaya Alanı

* Orta Asya Alt Bölgesi

o Moğolistan Alanı

o Tibet Alanı

o Dzungaro-Turan Alanı

07-26-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye Biteyi Türkiye Biteyi Nedir - Türkiye Biteyi Özellikleri - Türkiye Biteyi Hakkında Türkiye biteyi, Türkiye florası olarak da bilinir, Türkiye'de doğal olarak yetişen bütün bitki taksonlarını ifade eder Tarihçe 15 yüzyıl Pierre Belon (1517-1564)'un Doğu Akdeniz Gezisi ile 16 yüzyılda İstanbul'a gelmiş ve Amasya'ya gitmiş üç Avrupalı bilginin OG Busbecq, WQuackelbeen ve HDernschwam) bitki bilimi gözlemleri ve Leonhart Rauwolff (1535-1596)'ın Doğu Akdeniz Gezisi, Türkiye Biteyi ile ilgili ilk kayıtları içerir 16 yüzyıl Sırasıyla George Wheler (1650-1724), JPitton de Tournefort (1656-1708), GAntoine Olivier (1756-1814), JCBauxbaum (1693-1730), JSibthorp (1758-1796), PBWebb (1793-1854), RAucher-Eloy (1792-1838), TKotschy (1813-1866), RGrisebach (1814-1879), EBoissier (1810-1885),Wiedemann, Pinard, Pavillon, Calvert, Heldreich, EKoch (1809-1879), CClementi (1812-1872), PTchitatcheff (1812-1872), BBalansa, (1825-1891), EBourgeau (1843-1877), HKHaussknecht (1838-1903), JBornmueller (1862-1948), HHandel-Mazzetti (1882-1940) Türkiye Biteyine katkıda bulunan yabancı bitki bilimcilerdir Osmanlılarda modern bitki bilimi eğitimi 1839'da Hükümdarlık Hukuksal Tıp Okulu Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şahane ile başlamıştır 17 yüzyıl Evliya Çelebi 17 yüzyılda yaşamış ve 10 ciltlik gezi defterinde birçok bitki bilimiyle ilgili kayıtlar vermiş, gezdiği yerlerin bitki örtüsü ve yetiştirilen tarım bitkileri hakkında önemli bilgiler vermiş bir Türk gezginidir Seyehatnamesinde Trakya ve Anadolu'dan 30 ağaç, 35 meyve, 10 tahıl ve baklagil, 15 sebze, 30 çiçek, 8 yabani ot adı vardır 18 yüzyıl Yaklaşık yüz yıl öncesine kadar Türk bitki bilimciler gerçek bitki bilimi çalışmaları ile ilgilenmemişler, genellikle tıpsal ve ekonomik bitkiler üzerinde eserler bırakmışlardır Yine o dönemlere ait araştırıcılardan Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi, DrCABernard (1808-1844), Salih Efendi (1816-1895), Mehmet Ali Paşa (1837-1914), Esad Şerefeddin Köprülü (1866-1942), Şerafettin Tevfik Tertemiz (1879-1957) sayılabilir Cumhuriyet dönemi bitki bilimi çalışmaları ise 1933 yılındaki üniversite iyileştirmesi ile başlar Bu dönemdeki bitki bilimi çalışmaları artık üniversiteler tarafından yürütülmüş ve geliştirilmiştir Bu yıllarda Alman bitki bilimcilerin etkinliği büyüktür Ankara'da KKrause, İstanbul'da AHeilbornn ile başlayan ve ilk kurulan kurutulmuş bitki derlemleriyle gelişen bitki bilimi çalışmaları Ankara'da Kadri Ahmet, Hikmet Birand, SKuntay, Haydar Bağda, KMıhçıoğlu, Baki Kasaplıgil, Kamil Karamanoğlu, İstanbul'da MBaşarman, LBrauner, Nebahat Yakar, Sara Akdik, Turhan Baytop, Asuman Baytop, Hüsnü Demiriz, İzmir'de Yusuf Vardar, Necmi Zeybek ve Erkuter Leblebici ile ile devam etmiştir Türkiye Biteyinin yazılmasında büyük emekleri olan araştırmacılar: EBoissier (1810-1885) AHuber-Morath (1901-1990) PHDavis (1918-1992)'dir Floristik yapı Türkiye, topografik yapı ve iklim özelliklerinin farklılığından dolayı 3 floristik bölgeye ayrılır Bunlar; * Avrupa – Sibirya flora bölgesi Geniş yapraklı türlerden oluşur ve yükselti artıkça iğne yapraklı türlerle birlikte görülür Yaz-kış yağışlı geçer, kuraklık yaşanmaz Genellikle orman yapısı hakimdir, yağışların bol oluşu gür bir bitki varlığını ortaya çıkarır Türkiye'nin batısından doğusuna doğru tüm kuzey kısımlarını içine alır Öksin ve Kolşik flora olmak üzere 2 bölüme ayrılır Kolşik flora sırasıyla Ordu, Giresun, Trabzon, Rize, Artvin, illeri ile devam eden kısmı kapsarken, batıda, geride kalan kısım Öksin alt flora bölümüne dahil edilir * Akdeniz flora bölgesi * İran – Turan flora bölgesi Doğu Anadolu, Sina yarımadası, Suriye, Filistin, Ermenistan, İran, Ürdün, yukarı Mezopotamya, Transkafkas’ın doğu ve güneyindeki kurak ve yarı-kurak kısımları, Hindikuş’un güneyi, Kuzey Himalaya'nın güney kısmı, Volga nehrinin güneyi, ve Gobi Çölü'nü çevreler Günlük sıcaklık fakları fazla, yağış miktarı az, karasal iklim görülür, yazları kurak kışları ise çok soğuktur İran – Turan flora bölgesi, bölgeler arasındaki iklim, vejetasyon ve fitocoğrafik bakımdan farklılıklardan dolayı Batı asya alt bölgesi ve Orta asya alt bölgesi olmak üzere 2 alt flora bölgesine ayrılır * Batı Asya Alt Bölgesi o Mezopotamya Alanı o Orta Anadolu Alanı o Doğu Anadolu- İran Alanı o Hirkaniyen Alanı o Turan veya Aralo-Kaspiyen Alanı o Türkistan Alanı o Kuzey Blücistan Alanı o Batı Himalaya Alanı * Orta Asya Alt Bölgesi o Moğolistan Alanı o Tibet Alanı o Dzungaro-Turan Alanı