Arnavutluk'taki Yahudilerin Tarihi

Arnavutluk - Arnavutluk Hakkında - Arnavutluk Tarihi - Arnavutluk Ve Yahudiler

Yahudilerin Arnavutluk'taki tarihi 1300 yıl öncesine dayanır Arnavutluk Yahudileri ağırlıklı olarak Sefarad olmakla birlikte modern zamanlarda toplam ülke nüfusuna olan yüzdesi çok düşüktür Arnavutluk, II Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir Arnavutluk Sosyalist Halk Cumhuriyeti'nin Komünist diktatörü Enver Hoca aralarında Yahudiliğin de bulunduğu bütün dinleri yasaklayıp devlet ateizmini yürürlüğe soktu Komünizm sonrası bu politikalar kaldırılıp ibadet serbestliği getirildi fakat Yahudilerin çoğunun İsrail'e göç etmesiyle Arnavutluk'taki Yahudi nüfusu azaldı


İlk tarih


Ülkede 7yy'dan beri Yahudilerin varlığı bilinmektedir 16yy'ın başlarında, Berat, Elbasan, Vlorë ve Dıraç gibi Arnavutluğun büyük şehirlerinde Yahudilerin yerleşim birimleri vardı; ayrıca Kosova bölgesinde de Yahudilerin yaşadığı bilinmektedir Bu Yahudi aileler genelde 15yy'ın sonunda İspanya ve Portekiz'den kovulan Sefarad Yahudileriydi 1520'de Vlora'da 609 Yahudi evi vardı ve şehirdeki tek sinagog I Dünya Savaşı'nda yıkıldı 1673'te karizmatik Yahudi peygamber Sabetay Sevi dönemin sultanınca bugün Karadağ'da bulunan Ulqin şehrine sürüldü, ve bir kaç yıl sonra bu şehirde öldü


20 yüzyıl

1900-1939


1930'da yapılan nüfus sayımına göre ülkede Arnavutluk'ta kayıtlı 204 Yahudi bulunmaktaydı Yahudi cemaatinin varlığı resmi olarak 2 Nisan 1937'de tanındı ve bu zamanda Yahudi nüfusu yaklaşık 300 kişiydi Almanya'da Nazilerin yükselişiyle Alman ve Avusturyalı bazı Yahudiler Arnavutluk'a göç etti 1938'de Berlin'deki Arnavutluk elçiliği, başka hiçbir Avrupa ülkesi bunu yapmazken, Yahudilere vize vermeye devam etti [1] Tanınmış Albanologlardan Norbert Jokl'un isteği üzerine Arnavutluk ona vatandaşlık verdi fakat bu onu toplama kamplarından kurtarmaya yetmedi


II Dünya Savaşı


Savaş başladığında Yahudi nüfusu 200 olan Arnvautluk'ta[2] savaşın sonunda bu sayı birkaç yüz kişi daha arttı[3] Arnavutluk, II Dünya Savaşı'nda Yahudi nüfusu artan ender Avrupa ülkelerindendir Fakat bir belgeye göre Vlorë'deki küçük Yahudi cemaati ülkeden sürülmüştür


Komünizm dönemi


Arnavutluk'un komünist diktatörü Enver Hoca'nın döneminde, Yahudilere karşı özellikle yapılmış bir hareket olmamasına rağmen ülkedeki Yahudi cemaati dünya Yahudilerinden soyutlandı Milli birliği ve yeni sosyalizmi halka empoze etme çabasıyla dinleri yasaklayıp devlet ateizmi'ni sununca bundan Yahudilik de nasibini aldı


Dini aktivitelerin yasaklandığı bu dönemde Yahudi nüfusu 200-300 arasıydı[2] 1991'de Komünizmin çöküşüyle hemen hemen bütün Arnavut Yahudileri başta Tel Aviv olmak üzere İsrail'e göç etti


Bugün


Çoğu başkent Tiran'da olmak üzere bugün Arnavutlukta yaklaşık 10 Yahudi kalmıştır Bir zamanlar aktif olan Yahudi cemaatinden geriye az organize bir toplum hayatı kaldı Tiran'da Arnavutluk-İsrail Dostluk Derneği az destekle hala aktif haldedir Vlorë'de kullanılmayan tek bir sinagog vardır