Asya Hun Devletinin Siyasi Özellikleri Nedir

Asya Hun Devletinin Özellikleri Nelerdir - Asya Hun Devleti Hakkında Bilgi - Asya Hun Devleti Tarihi - Asya Hun Devleti
BÜYÜK HUN DEVLETİ (ASYA HUN DEVLETİ)

MÖ: 220-MS: 220



Kurulduğu Yer: Hunlar, Orhun-Selenga ırmakları ve Ötüken bölgesinde yaşamışlardır

Kapladığı alan: Kuzeyde Sibirya; güneyde Tibet, Keşmir; doğuda Büyük Okyanus; batıda Hazar Denizi (18000000 km2)



Başkent: Ötüken

Kurucusu: Hunlar’ın bilinen ilk hükümdarı Teoman’dır (Tuman) Teoman MÖ220 tarihinde

Hun devletini kurdu

Yükselmesi: Teoman’dan sonra yerine oğlu Mete (Mau-cun) geçti(MÖ 209)Onun teşkilatçılığı sayesinde devlet kuvvetlenmiş ve genişlemiştir Mete, Hunlar arasında birliği sağladıktan sonra Moğolları ve diğer kavimleri itaat altına almıştır

Mete, Çinlileri de vergiye bağlamıştı


Not: Mete Han; Devleti en geniş sınırlarına ulaştırmıştır, tüm Türkleri tek bir bayrak altında toplamış, orduyu onlu sisteme göre düzenlemiştir



UYARI: Mete Han, Çinin kalabalık bir nüfusa sahip olmasından dolayı burayı işgal edip yerleşmenin Türkleri asimile edeceğini düşünerek vergiye bağlamayı tercih etmiştir



Zayıflaması: Mete Han’dan sonra yerine oğlu Ki-ok geçti Ki-ok’un Çinli bir prensesle evlenmesi ve devletin ileri gelenlerin Çin ipeklerine düşkün olmaları, lükse dalmaları nedeniyle devlet zayıfladı Bu durum Çinlilerin Hun devleti üzerindeki etkilerini artırdı

Yıkılışı: Nihayet Hun devleti MÖ: 58 yılında güney ve batı Hunları olmak üzere ikiye ayrıldılar Batı Hunları MÖ: 35 yılında Çinlerin egemenliğine girdi

MS:48 yılında güney Hunlar, kuzey ve güney olmak üzere ikiye ayrıldılar Kuzey Hunları MS150 yılında Sien-pi’ler tarafından yıkıldı Güney Hunları ise MS220’da Çin egemenliğine girdi

Not: Kuzey Hunlarından bir grup, Çin egemenliğine girmektense göç etmeyi tercih ederek Avrupa’ya gittiler



UYARI: 1- Çinliler ile Türkler arasındaki mücadelenin temel konusu ipek yolunun egemenliğidir

2- Hunlar, tarihte ilk defa bütün Türkler’i tek bir bayrak altında toplamışlardır


3- 3- Hunlarla ilgili ilk bilgiler, MÖ: 318 yılında Çin ile yapılan bir antlaşmaya dayanmaktadır

4- 4- Çinliler, Hun akınlarını durdurmak için MÖ:214 yılında Çin Seddini yaptılar

5- 5- Mete Han ilk defa orduda onlu sistemini oluşturdu

6- 6- Türklerin bilinen ilk teşkilatlı devletidir



Büyük Hun İmparatorları :


* Yabgu Teoman - Karahan (Tou-Man Tovman) (?-MÖ 209)

* Mete Bagatır (MÖ 209 - Ö 174)

* Lao - Şang (MÖ 174 - 161)

* Çun - Çen Yabgu (Kün) (161 - 126)

* İ-Çin-Hsien (İçihise) Yabgu (MÖ126 -114)

* Wu-Weri (Uvey) Yabgu (MÖ 114 - 105)

* Wu-Şih-Lu-Erh (U-Su-Liu-Usilu) Yabgu (MÖ 105 - 102)

* Çü-Li-Hu (Hiü-Li-Hu-Güylihu) Yabgu (MÖ 102 - 101)

* Çü-Ti-Hu (Tsie-Ti-Heu-Tsüydiheu) Yabgu (MÖ 101 - 96)

* Hu-Lu-Ku-(Hu-Lo-Ku = Hulugu) Yabgu (MÖ 96 - 85)

* Khuandi Yabgu (MÖ 85 - 68)

* Khuyluy Yabgu (MÖ 68 - 60)

* Uven-Güydi Yabgu (MÖ 560 - 58)

* Khukhasie Yabgu (MÖ 58 - 56)

* Çiçi Yabgu (MÖ 56 - 36)

* Joti Yabgu (MÖ 31 - 20)

* Seuse - Joti Yabgu (MÖ 20 - 12)

* Çeya - Joti Yabgu (MÖ 12 - 8)

* Üçjolu - Joti Yabgu (MÖ 8 - MS 13)

* Uluyjoti Yabgu (13 - 18)

* Şikao-Joti Yabgu (18 - 46)

* Vutatiho Yabgu (46)

* Panu Yabgu (46 - 83)

* Sanmuldutzu Yabgu (83 - 84)

* Yuliu Yabgu (84 - 89)

* Yuçukien Yabgu (89 - 93)

* Ankuo Yabgu (93 - 94)

* Tingtoşi - Suyheuti Yabgu (94 - 98)

* Vanşiçi - Suyti Yabgu (98 - 124)

* Vuçihu - Şihço Yabgu (124 - 127)

* Tejoşi - Suytsieu Yabgu (127 - 140)

* Çenieu Yabgu (140 - 143)

* Hulanjoşi Suytsieu Yabgu (143 - 147)

* İlingşi - Suytsieu Yabgu (147 - 172)

* Totejoşi - Suytsieu Yabgu (172 - 177)

* Huçing Yabgu (177 - 179)

* Kiangkiu Yabgu (179 - 188)

* Teçişi - Suyheu Yabgu (188 - 195)

* Huçutsiuen Yabgu (195 - 2




Asya Hun Devleti’nin Yıkılışının Nedenleri


·Kardeşler arasında taht kavgaları

·Mete’den sonra tahta geçen hükümdarların yetersiz olmaları

·İpek yolunun Çinlilerin eline geçtikten sonra Hunların ekonomik yönden zayıflaması

·Çin entrika ve baskılarının etkisi

·Hun devlet adamlarının Çinli Prenseslerle evlenme merakları ve lükse olan düşkünlükleri