Ermeni Mitolojisi

Ermeniler de, Iranlilar gibi ilk zamanlarda günese, aya, atese, suya, topraga, rüzgara taparlardi Üstleri daimi karla örtülü Masis (Ararat), Nemrud, Süphan (Sipan), Arakaz gibi alev saçan daglara, yildizlara, gezegenlere, burçlara, yalçin kayalara, büyük sulara, güvercin, sahin, kartal, bogaya, Sos (gümüslü kavak) gibi agaçlara hayali tanrilara, iyi ve kötü ruhlara taparlardi

Horenli Movses, Samram'm, yaninda öldürülmüs oldugu söylenilen Kaya'nin, kutsallasmis ve Ermeniler tarafindan tapilmis oldugunu yazmaktadir Dr Dagavaryan, dünyanin bir boganin boynuzlari üzerinde bulundugu ve depremin bundan ileri geldigi hakkinda efsanenin Ermeniler, Iranlilar, Türkler arasinda ayni oldugunu söylüyor

Ermeniler ibadetlerini açikta yaparlardi Ilk zamanlarda belirli tapinaklari yoktu Günese, dag tepelerinde, aya, genellikle Sebuh dagi üstünde, tapinilirdi Ermenilerin kiliselerinin hala doguya dönük bulunmasi, ayinlerde o yana dönerek yakarmalari, günese ait ilahiler okunmasi, günese Arekak yani, Ar-ek-akn (Allah'in bir gözü) denilmesi bu zamandan kalmadir
Avesta'da (Mah) olarak anilan Ay, Ermenilere Hilal (Mahik) seklinde geçmistir Kamer, tabiatin anasi; agaçlarin, bitkilerin besleyicisi idi

Ermenilerin Samramakert (Samram sehri) denilen ve asli Sah - Mihra - Kert (Sah günes sehri) yani Van günese, Vostan (Vastan kasabasi) aya, Artamet kasabasi Diana'ya adanmis ve ayrilmisti Günese at, öküz, keçi, disi koyun kurban edilirdi

Ermeni mitolojisine girmis olan tanrilarin büyük bir kisminin Hindistan'dan, Iran'dan geline oldugu görülür Sonralari Romalilarin, Yunanlilarin, Asurilerifi mitolojisinden de birçoklari, Ermenilere geçmistir Ermeni mitolojisindeki tanrilar sunlardir:
Iranlilarin Ahuramazda'si, Ermenilere bütün diger tanrilarin babasi, gögün, yeri yaraticisi, mutluluk, verim, bereket tanrisi Ara-mazt olarak geçmistir Eski Ani , (simdiki Kemah)'de tapinagi vardi Aramazt'in simgesi ates idi

Anahit, Aramazt'in kizi, en büyük tanriça, Altin ana, kutlu, temiz, saf, bakire idi Iranlilarin (Nahit)'i Ermenilere bu sekilde geçmistir Kendisine Homa, kutsal içki sunulur, beyaz at, boga, teke kurban edilirdi Ermeniler bunun gününü, hiristiyanliktan evvel sene sonu olan Agustos'ta kutlarlardi Hiristiyanliktan sonra da Ermeni kilisesi, bu bayrami, (Tecelli-i-Isa) yortusu olarak devam ettirmislerdir Bu yortunun ismi Ermenilerde hala (Gül Bayrami Vartevar)'dir Anahid'in bayrami, güllerin çogaldigi zamanda olur ve Anahit'in heykeli güllerle örtülürdü

Vahakn: Güzellik ilahesi Astgik (Venüs/ün kocasi, Yunanlilari yenen, Yigitlik Tanrisidir Ermeni mitolojisine göre bu tanri, halk söylentilerine göre, günesi yutmak isteyen Dragonlari yenen, Yigitlik Tanrisidir Ermeni mitolojisine göre bu tanri, Asur kirali Arsam'dan bir kis günü saman çalmis ve kaçarken saman parçalan gökyüzüne dökülerek Saman yolunu meydana getirmistir Her ayin yirmi yedinci günü, bu Tanri'nin korumasinda idi Ermenilerce Vahakn, (Kuvvet, kudret Tanrisi), tarihte ejderlerle dögüsen Dikran'in ogludur Vahakn, Hind'de ve Iran'da ates tanrisi olan Agni'den baska bir sey degildir Esasen Vah = getiren, Akni = ates'dir Su halde Vahakn da ates getiren demektir

Horenli Movses, Vahakn için, aktardigi destanda: «Gök, yer, dogum sancisi çekiyordu Kizil gölgeli deniz de, çalisiyordu Sularin içinden al renkte bir kamis dogdu Bu kamistan duman çikiyor, alevler fiskiriyordu Bu alevden genç bir çocuk atiliyordu Bunun saçlari atesten idi Alevden de sakali vardi Ufacik gözleri birer günes gibiydi,» diyor

Hindlilerin Veda'sinda ise: «Agni, sen ki gökten, yerden, dalgalardan dogdun Ateslerini yak, seni doguran, yer, gök, deniz Agni, alev saçan atesini bagislar Altin renkli sakalli Agni, kendisine konulan kuru yemekleri yer,» deniliyor Vanatur, birçok tanrilarin üstünde, mevsimler, zaman Tanrisi, yeni yil Tanrisi idi Bu Tanri da, Zeus karsiligidir

Astgik ya da Astig: (Küçük yildiz) Güzellik Tanriçasi, Fenike ve Sidonlularin, Astarte'sinden, ya da Asurilerin Temmuz'un karisi olan Isitar'indan alinmistir

Mithra: Iranlilarin nur veren Tanrisi, Ermeni din inancina girmistir ve Mihr seklindedir Bütün Ermenistan'da Mihr'e tapilir ve alti ayda bir bayrami yapilirdi Bu bayramda Ermeniler, birbirlerine çiçek, yemis armagan ederler, ates yakarak etrafinda oynarlar, üstünden atlarlardi Mus, özellikle Van, Yüksek Ermenistan bölgesinde tapmaklari vardi Ates olan Mihr'in yilda bir kez 14 Subat'ta büyük bir ates yakilarak günü kutlanir ve atesin etrafinda yeni gelinler ile güveyler el ele tutarak oynarlardi Simdi de birçok yerlerde ayni tören yapilmaktadir Avesta'ya göre Mihr (Ates), Anahit (Su ve Kadin) olarak nitelendirilmistir

Tir, Tiur, Dir, Dur: Hatiflerin Tanrisi, akil ve zeka Tanrisi idi Bu da, Iranlilardan gelmedir Sümerlilerin (Sin) Ay Tanrisi, Er-nienilerde bugün Lusin = Ay sözcügü altinda hala yasamaktadir

Bunlardan baska Yunanlilar ve Romalilardan da birçok Tanrilar Ermenilere geçmistir Movses Horen, tarihinde, Ardases'den söz ederken: «Asya'da Artemis, Hercule, Apollon'un altin yaldizli bronz heykellerini bularak bunlari Armavir'e dikmek üzere yurdumuza getirmisti ilah,» diyor

Ermeni mitolojisindeki Tanrilar, Roma ve Yunan Tanrilari ile söyle karsilastirilabilir:
Ahuramazda -Zeus, Jüpiter,
Mihr-Hephaistos, Vulkan
Anahit-Diana, Artemis
Nane- Athena, Minerva
Astgik-Aphrodite, Venüs
Vahakn-Hercule
Tiur, Dir-Mercure, Kermes Ermeniler, batidan gelen hiristiyanligi kabulden sonra da uzun yillar Iran'in baskisi altinda kalmislar ve din degistirmeye zorlanmislardi Bugünkü Ermenilik, yüzyillarca süren zerdüstlük, puta tapicilik izlerinden hala bazilarini tasimaktadir
Ermeniler, diger hiristiyanlara karşın, hala adak seklinde veya genç yasinda ölmüslerin cani için kurban keserler