Kibele Ana Tanrıça

Kibele - Kibele Hakkında - Ana Tanrıça - Kibele Kimdir

Kibele veya Kybele (Magna Mater, Mother of the Gods), Anadolu kökenli bir ana tanrıçadır Ana tanrıça inancı, birçok kültürde farklı isimlerle yer alır Yunan anakarasında Rhea[1], özellikle Roma dönemi Mısır kültüründe İsis ve yunan adaşı gibi bekaretle değil, doğurganlık ve bereketle ilişkilendirilen Efes Artemis'i (İyon Kibelesi)[2], belli başlı ana tanrıça figürleridir

Ana tanrıça kültü


Tarihte, Akdeniz çevresinde, Asya'da ve kuzey ülkelerinde birçok kültür ve uygarlıkta çeşitli isimlerle anılan bir Ana Tanrıça ile karşılaşmak mümkündür Anadolu'da yapılan kazılar, ana tanrıça figürünün MÖ 6500 - 7000'lere kadar dayandığını ortaya çıkartmıştır Analığı, üremeyi, dişiliği, hayatın sürmesini ve dolayısıyla bereketi simgeleyen tanrıça, ayakta, oturmuş ya da uzanmış olarak betimlenir; düzgün vücüdu her zaman tasvir konusudur


Heykellerin bir bölümünde doğum yaparken görülür Otururken ya da doğum anındaki bazı heykellerde yanında iki leopar veya aslan bulunur Ana tanrıçanın kutsal hayvanı olan leopar, hayvanların kraliçesi olduğunu ve doğa üzerindeki sınırsız egemenliğini simgeler Bazen kollarında, çeşitli efsanelere göre tanrıçanın hem çocuğu, hem de sevgilisi olan Attis'i taşır

Anadolu'da


Kibele figürünün kökeni Anadolu'da çok eski dönemlere dayanır Örneğin Hitit ve Hurriler tarafından tapınılan Kubaba, tartışmalı da olsa, çok sonraları oluşacak Kibele'ye öncülük eden figürlerden biri sayılır Örnek iddia (Ana tanrıça Kibele Ana da Çumralıdır Yani Çatalhöyük’lü) En yaygın kullanımı Frig uygarlığındadır Frigya mitolojisinde bir ana tanrıça olan Kibele'ye genellikle dağ zirvelerinde tapınılırdı Doğa ile özdeşleştirilmiş, özellikle bazı vahşi hayvanlarla ilişkilendirilmiştir


Anadolu'da çok sayıda Kybele anıtı vardır Afyon-Eskişehir civarında yeralan açıkhava tapınaklarında niş içinde, iki yanında arka ayakları üzerinde duran birer aslan duran bir ana tanrıça kabartması bulunur Ana tanrıçaya tapınmaya gelenlerin, bereket ve doğurganlıktan pay almak için Kybele'nin ve aslanların üreme organlarına dokunarak aşındırdıkları görülmektedir

Frigya’da Kibele Kültü


Anadolu’da Kibele’yi baş ilahe olarak kabul eden bir topluluğun vecde dayalı bir organizasyon biçimini Frigyalılar döneminde kazandığı sanılmaktadır Eski metinler Koribantlar denilen Frigyalı Kibele rahiplerinin psişik yeteneklere sahip olduklarını, tılsımlı taşlar kullandıklarını ve kendilerini hadım ettiklerini bildirmektedir Enerjik etkinliğe sahip olduklarına inanılan bu tılsımlı taşlardan en ünlüsü vaktiyle Pessinus’ta bulunan, Kibele kara-taş’ı olarak bilinirfriglerde bereket ve çoğalmanın simgesi olmuşturbu inanınç daha sonra yunanlılara geçmiştir

Diğer uygarlıklar


Kybele inancı daha sonraki uygarlıkları da büyük ölçüde etkilemiştir Özellikle Yunan ve Roma mitolojisinde, Frigya dönemindeki bazı tapınma ritüelleri aynı formda kültik olarak devam etmiş, Kibele'nin özellikleri farklı tanrı ve tanrıçalarda yeniden hayat bulmuştur Bunun en bilinen örneği Yunan mitolojisindeki Artemis'tir; Artemis Roma mitolojisinde Diana adını almıştır


Kybele, edebiyatta en çok sözü edilen tanrıçalardan biridir Özellikle Romalı yazarlar Kybele'den çok sık bahsetmişlerdir

Mitoloji


Doğumu


Kybele, Zeus'un rüyasında gördüğü ve kedisine hakim olamayacak kadar etkileyici bir varlıktır Aslı tanrıça değildir Çift cinsiyetlidir yani iki cinside etkisi altında tutabilecek kadar cazibelidir Zeus un rüyası gerçeğe döner ve Kybele ortaya çıkar Zeus Kybele nin tehlikeli olduğunu bildiği için öldürülme taraftarıdır ama Afrodit böyle güzellikteki bi varlığın öldürülmesine izin vermez sonuçta Kybele nin erkeklik organı hadım edilir bu organ düştüğü yerden badem ağacı olur ve bu ağaç ilk mahsülde toprağa düşen meyvesinden bi erkek dogar bu dogar dogmaz keçiler arasında kalır ve kendini keçi sanar Bir çiftçinin bunu fark etmesi üzerine çiftçi ona insan olduğunu söyler ve şart koşup kızıyla evlendirir bir süre sonra kybele kendi parçası olan bu erkeği bulur ve kendi yanına almak ister ama çiftçi vermez Kybele de hem çiftçiyi hem de kendi parçasını zehirler Bu olayla Kybele Amazon kadınlarının temsili olmuştur

Attis ve Kibele [


Attis, Kibele'nin, aşığıdır, çıldırır ve erkeklik organını keser Toprağa dökülen kanlardan menekşeler doğar Attis'in acısını gören Kibele onu çam ağacına dönüştürerek acısını dindirir Kibele rahiplerinin erkeklik organlarını kesmeleri gelenek olur

Roma


Romalılar, bir türlü Kartacalıları yenilgiye uğratamaz Kahinler aracılıyla zaferin ancak Frigyadaki Pessinus Kibele tapınağınından, tanrıçanın kara heykelini Roma'ya getirebilirlerse mümkün olacağını öğrenirler Romalılarda taşı ve beraberinde getirdiği Kibele kültürünü Roma'ya taşırlar

• Atina Agora'sında keşfedilmiş eski Yunan dönemine ait Kibele steli (MÖ 4 yüzyıl)

• Bir 19 yüzyıl kartpostalında Spil Dağı Hitit Kibele heykeli

• Spil Dağı'nda Geç Hitit dönemine ait (yakl MÖ 13 yüzyıl) tam büstlü Kibele heykeli