Ekonomik Alanda İnkilaplar

türkiyede ekonomi alanında yapılan inkilaplar - ekonomik inkilapların tarihi - ekonomik inkilaplar nelerdir


Mustafa Kemal, askeri zaferlerin, siyasi ve ekonomik zaferlerle devam ettirilmesi gerektigine inaniyordu bu gayeyle ekonomik faaliyetleri bir bütün olarak degerlendirmis ve lozan imzalanmadan önce ele almistir

İzmir iktisat kongresi (18 subat – 4 mart 1923) : lozan’daki baris görüsmelerinin kesildigi bir sirada, izmir’de türkiye iktisat kongresi toplandi degisik kesimlerden 1135 temsilcinin katildigi bu kongrenin sonucunda “misak-i iktisadi” kabul edildi buna göre ekonomik kalkinmada tam bagimsizlik öngörülüyor, kaynaklarin en iyi sekilde degerlendirilmesi ve kendi çabamizla kalkinmanin geregi ortaya konuluyordu

kapitülasyonlarin kaldirilmasi (24 temmuz 1923) : lozan’da kesin olarak kaldirilmistir

İs bankasi’nin kurulmasi (1924) : Özel sektöre destek saglamak amaciyla ilk özel türk bankasi olan is bankasi kuruldu

asar vergisi’nin kaldirilmasi (17 subat 1925) : köylünün rahatlatilmasi ve üretimin artirilmasi amaciyla ayni zamanda ser’i bir vergi olan asar kaldirildi

kabotaj kanunu’nun Çikarilmasi (1 temmuz 1926) : türkiye karasularinda türk gemicilerin ticaret yapmasina imkan taniniyor, denizcilik gelistirilmeye çalisiyordu (milliyetçilikle ilgilidir)

Tesvik-i sanayi kanunu (1926) : Özel sektörü sanayi alanina çekmek ve ona kredi saglamak için çikarilmistir

tarim-kredi kooperatiflerinin kurulmasi (1928) : Çiftçiye kredi, ucuz alet ve makine imkani olusturmaya çalisildi

toprak reformu (1929) : topraksiz köylüyü toprak sahibi yapmak hedeflenmistir fakat tam basarili olunamamistir

birinci 5 yillik kalkinma plani (1933 – 1938) : bu dönemde devlet, temel tüketim ve ara mallar saglamak gayesiyle üç beyaz ve üç siyah projesine agirlik vermistir un, seker, pamuk üç beyazi, kömür, demir ve akaryakit ise üç siyahi olusturuyordu bu temel mallarin üretilmesi ile döviz tasarrufu saglandigi gibi, bu maddeler ile disa bagimlilik da ortadan kalkacakti


Hazirlanan bu plana göre özel sektörün gerçeklestiremeyecegi yatirimlar, devlet eliyle yapilmaya baslandi plan dogrultusunda dokuma, demir, kagit, cam ve kimya alanlarinda 1937’ye kadar onalti fabrika kuruldu fabrikalarin isletmeye açilmasiyla, disaridan alinan mallar yüzde elli oraninda azaldi “ikinci bes yillik plan” ise ikinci dünya savasi’ndan dolayi uygulanamadi fakat, 1945 yilina kadar süren savas esnasinda türkiye, disariya muhtaç olmadan kendi ihtiyaçlarini karsilayabilmistir sümerbank’in açilmasiyla elde edilen basari, kuruluslarin açilmasini tesvik etmis ve maden isleri ugrasacak etibank kurulmustur böylece sanayide devletçilik ilkesi yerlestirilmeye çalisilmistir

not : Çagdaslasmanin en yogun oldugu dönem 1923-1934 yillari arasidir