Tarih Nedir

Tarihi kaynaklar ve yöntem - Tarih biliminin geçmişi - Tarih yazma çeşitleri - Tarihin Yararlandığı Bilimler

tarih


Araştırma alanı olarak, tarih insan kayıtlarına, yazılı ya da sözlü kaynaklara dayanır Tarihi bilgi, geçmişteki olaylara ilişkin bilinenlerin, tarihe ilişkin güncel düşünce çerçevesiyle yorumlanmasıyla oluşur

Tarih kelimesinin Batı dillerindeki tüm karşılıkları Grekçe istoria, istorien sözcüğünden gelmektedir (Latince: his-toria, İtalyanca: storia, Fransızca: histo-rie, İngilizce: history, Almanca: Histo-rie) İyonya lehçesinde bildirme, haber alma yoluyla bilgi edinme anlamlarında kullanılan kelime, Attika lehçesinde görerek, tanık olarak bilme anlamlarının yanı sıra çok daha geniş bir anlam içeriğiyle fizik, coğrafya, astronomi, bitki ve hayvan bilgisi ve hatta giderek doğa bilgisini kapsayacak şekilde kullanılmıştır



Tarihi kaynaklar ve yöntem

Tarihçiler araştırmalarında çok çeşitli kaynaklar kullanırlar Bu kaynakların önem sırasına göre belirli bir hiyerarşi içinde sınıflanması ve yorumlanması tarihçinin temel çalışma yöntemidir
Kaynakların sınıflanması
Yazılı kaynaklar

Tarihçilerin temel kaynaklarını teşkil eder

* Arşiv belgeleri: kamuya ya da özel kişilere ait arşivlerde bulunan belgelerdir Arşivler resmi kayıtlar, yazışmalar gibi çok çeşitli belgeleri içerir
* Yayınlanmış resmi belgeler: Döneme ait kanunlar, kararnameler, kararlar
* İncelenen döneme ait hatıralar, eserler, edebiyat çalışmaları
* Dönemin basın-yayın organları (gazeteler, dergiler)

Sözlü kaynaklar

Tarihçi eğer kendi yaşadığı döneme ilişkin çalışma yaptığı takdirde önem kazanan kaynak türüdür İncelenen dönem ve konuyla bağlantılı kişilerle yapılan görüşmeler yoluyla sözlü kaynaklar oluşturulur Sözlü kaynaklar, sözlü tarih adı verilen alt disipline temel oluşturururlar
Diğer kaynaklar

Yazılı ve sözlü kaynakların yeterli olmadığı durumlarda (ya da bu kaynakları tamamlamak amacıyla) fotoğraflar ve günlük eşyalar (örneğin Eski Yunan toplumu için vazo motifleri) birinci elden kaynak olarak tarih çalışmalarına temel oluşturabilir
Kaynakların kullanım

Tarih bilimi nesnel verilere, olgulara dayanan bir bilimdir, ancak nesnelliği bütünüyle yansıtması mümkün değildir Tarihî çalışmaların birinci elden kaynaklara, arşiv belgelerine dayalı olması bu çalışmaların inceledikleri konu üerine mutlak bilgi verdiği, son sözü söylediği anlamına gelmez Bu durumun nedenleri kaynaklara bağlı (nesnel) ve tarihçiye bağlı nedenler olarak ikiye ayrılabilir:

1 Arşiv belgeleri her zaman güvenilir bir kaynak teşkil etmez; örneğin resmi kayıtların henüz kaleme alındıkları sırada gerçekten uzak bilgiler yansıtmaları olasıdır Tarihçi bu olasılıkları da göz önünde bulundurarak kaynaklara karşı eleştirel bir yöntem izler
2 Kullanılacak olan belgelerin seçimi, sunuş şekli, tarih çalışmasının amacı, tarihçinin kişisel siyasi-ideolojik tercihleri, tarihçinin eser verdiği dönemin siyasi-ideolojik koşulları gibi çeşitli nedenler, tarih yorumlarına etki eder Dolayısıyla aynı arşiv belgelerinden yola çıkılarak farklı tarih yorumlarına ulaşılması olasıdır

Tarih biliminin geçmişi
Herodot büstü


Tarih biliminin ilk yazılı kaynakları Sümerler daha sonra Mısır, Hitit, Çin ve Hint uygarlıklarındaki dini mitoloji içerikli de olsa bir takım bilgilere sahip olan belgelerdir Tarih yönteminin gelişmesine, eski Yunan uygarlığı'nda yaşayan Heredot ve Thukydides büyük katkılar yapmışlar Bu anlayış Roma İmparatorluğuBüyük Roma İmparatorluğu döneminde Polybos tarafından devam ettirilmiştir Ayrıca Çin’de Pan ailesi (MS I yy) ile Du’yun (732-812)'da tarih bilimine önemli katkılarda bulunmuşlarıdr

İslam'da tarih biliminde en büyük atılım Kur'an ile olmuşturKur'an'ı Kerim'deki kavimler, peygamberler vs hakkında bilgiler bulundurması ayrıca hadislerin toplanması işi tarih yazıcılığını geliştirmiştir

Avrupa'da Reform ve Rönesans ile birlikte filozofların bilimin yöntem, amaç ve kavramlar konusundaki fikirleri Tarih bilimini de etkilemiştirVoltaire doğa bilimlerinde olduğu gibi tarih biliminde de yasaların olabileceğini söylerHerder ise doğa ile dışında Hegel,Kant gibi büyük düşünürler tarih bilimi hakkında değişik felsefeler üretmişlerdir
Tarih yazma çeşitleri
Thukydides büstü


Tarih yazma çeşitleri birbirinden dil özellikleri ve anlam bakımından bir birinden farklılık gösterir ve üç çeşit tarih yazısı vardırBunlar:
Hikayeci yazım

İlkçağ'da ortaya çıkmıştır Bu tarihçilik anlayışına göre olaylar hikaye yoluyla anlatılır ve daha çok efsanelere yer verilir Yer ve zaman genel olarak belirtilir; lakin olaylarda olağanüstü varlıkların olmasından ötürü tutarlı olması zorlaşır ve neden-sonuç ilişkisi tam olarak kurulamaz
Ögretici yazım

Okuyucuya tarihi olaylardan ders çıkarmak, milli ve ahlaki değerleri benimsetmek için yazılan anlatım tarzıdır Bu tarzın önderliğini Thukydides yapmış ve tarihi, siyasi öğretimin bir parçası haline getirmiş, bu sayede tarih bilimin sosyal bilimler içinde nerede olduğunu belirlemiştir

Bu biçimde örnek teşkil etme prensibiyle hareket ettiği için başarısızlıklar birkaç cümle ile yazılırken başarılar ve kahramanlıklar büyük yer kaplamakta ayrıca bu başarılarda belirgin şekilde ortaya çıkan kişiler kahraman olarak görülür bazen doğa üstü varlıklar olarak aks edilir
Araştırmacı yazım

Olayların sebeplerini ve sonuçları derinlemesine inceleyerek, yer ve zaman bakımından dönemin toplumsal, ekonomik yapılarını, iklim ve diğer bütün şartları detaylı şekilde düşünerek, olayları sadece tek bir sebebe bağlamadan sade şekilde anlatılması tarzıdır