Karahanlı Devleti

Karahanlı Devleti Hakkında - Karahanlı Devleti Özellikleri - Karahanlı Devleti Tarihi

(840 - 1212)


-Karahanlılar Devleti, Uygurların dağılmasından sonra Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından Doğu ve Batı Türkistan'da kurulmuştur (840)


-Karahanlı hükümdarlarından Satuk Buğra Han'ın etkisiyle Karahanlılar arasında İslâmiyet'in yayılması hızlanmış ve Karahanlılar Orta Asya'da ilk Müslüman Türk devleti haline gelmiştir


-Türklerin İslâmiyet'e geçişlerinde ve Türk kültürüyle İslâm kültürünün kaynaşmasında etkili olan Karahanlıların parçalanmasında taht kavgaları etkili olmuştur


Kültür ve uygarlık alanında ilerleyen Karahanlılar;


-Türkçeye önem vermişler ve resmi dil olarak kullanmışlardır


-Türk dilini ve kültürünü devam ettiren Karahanlılar ilk Türk - İslâm eserlerini ortaya koymuşlardır


-En önemli eserleri, Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig ve Kaşgarlı Mahmut'un Divan'ı Lügati't Türk adlı eserleridir


-Türk - İslâm tarihinde ilk medreseleri kurarak eğitime önem vermişlerdir


-Türk tarihinde ilk kervansarayları kurarak ticareti geliştirmişlerdir


-Merkez Balasagun olmak üzere, 840 yılında Karluk, Yağma ve Çiğil Türkleri tarafından kuruldu


-Devletin kurucusu ve ilk hükümdarı Bilge Kül Kadir Han'dır


-920 yılında Saltuk Buğra Han zamanında İslamiyet'i kabul ettiler


UYARI : Karahanlılar, İslamiyet'i resmi dini olarak ilk kez kabul eden Türk devletidir Bu devlet Türk kültürü ile İslam değerlerinin sentezini yapmıştır


-Türkler'in yaşadığı topraklar üzerinde kurulan bir devlet olduğu için Türkçe'yi resmi dil olarak kabul ettiler


-1042 yılında, Doğu Karahanlılar ve Batı Karahanlılar olmak üzere ikiye ayrıldılar

Karahanlı Devleti Hakkında - Karahanlı Devleti Özellikleri - Karahanlı Devleti Tarihi

(840 - 1212)


-Uygur Devleti yıkıldıktan sonra Karluk Yabgusu Bilge Kül Kadir Han tarafından Türkistan'da kurulmuştur


-Karahanlılar, Karluk, Yağma, Çiğil ve Tuhsi Türkleri tarafından kurulmuştur


-Bu dönemde Samanoğulları ile mücadele etmişlerdir


-Müslüman ilk hükümdarı Satuk Buğra Handır (Müslüman olduktan sonra Abdülkerim adını almıştır) Bu dönemde İslam hızla yayılmıştır (934)


-Karahanlılar Samanoğulları ve Gaznelilerle mücadele ederek topraklarını genişletmeye çalıştılar


-Samanoğulları Devletine son vererek, topraklarını Gaznelilerle paylaştılar (999)


-Maveraünnehir'den sonra Horasan'a da egemen olmak istemeleri Gaznelilerle savaşlara neden oldu


-Karahanlı Devleti Ali Tegin'in ölümünden sonra, kardeşler arası taht kavgaları sonucu 1042 yılında ikiye ayrıldı


-Doğu Karahanlı (Balasagun bölgesi)Devletine Kara-Hıtaylar son verdiler (1211)


-Batı Karahanlı (Özkent, Semerkant, Buhara bölgesi) Devletine ise Harzemşahlar son verdi (1212)


ÖNEMİ:


-Kadılık, muhtesiplik (din kurallarına göre esnafı denetleyen, belediye hizmetleri ve güvenlik işlerine bakardı) ve cihad konularında İslam müesseselerini benimsediler


-Hakimiyet anlayışı,saray teşkilatı, merkez ve taşra teşkilatı ile askeri teşkilatta Türk özelliklerini korudular

Karahanlı Devleti Hakkında - Karahanlı Devleti Özellikleri - Karahanlı Devleti Tarihi

(840 - 1212)


-Türklerin göçebelikten yerleşik hayata başlamaları döneminde ortaya çıkmış ilk Türk devletidir


-İlk kez Türk İslam sentezini uygulayan devlettir


-Kuruluş dönemi ile ilgili pek fazla bilgi bulunmayan Karahanlılar Devleti, Karluk, Çiğil, Yağma ve diğer Türk boylarından oluşmuştur


-Devlet, 840 yılında Uygur Devleti'nin, Kırgızlar tarafından yıkılmasıyla Bilge Kül kadir han tarafından kurulmuştur


-893 yılında Kaşgar devletin başkenti olmuştur


-Bilge Hüsamettin Han'dan sonra devleti oğulları, Bazır Arslan Han ve Oğulçak Kadir Han yönetmişlerdir


-Balasagun ve Taraz merkezli iki ana idari bölgeye ayrılan devlette; Bazır Arslan Han, Balasagun'da Büyük Kağan olarak ve Oğulçak Kadir Han Taraz'da Ortak Kağan olarak yönetimi paylaşmışlardır


10 yüzyıl sonlarında Oğulçak Kadır Han'ın yeğeni Satuk'un (Satuk Buğra Han) savaş halinde bulundukları Samani sığınmacıların etkisi ile İslam'ı kabul etmesi devletin tarihinde yeni bir sayfa açmıştır


-İslam'ı kabul eden sonra Abdülkerim adını alan Satuk Han, devletin sürekli savaş halinde olduğu Samaniler'den de aldığı destek ile amcasına karşı mücadele ederek devletin yönetimini ele geçirmiştir


-İslamiyet'i devlet dini olarak benimseyen Satuk Han döneminde Karahanlı Devleti'nin tamamına yakın bir bölümü bu dine geçmiştir


-Karahanlı Devleti ilk Müslüman Türk devleti olmuştur


-Halife "Nasr Bin Ali" döneminde Abbasiler Karahanlıları Müslüman ülkesi olarak tanımıştır


-Samanoğulları ile itilafta olan Karahanlılar, Gaznelileri destekleyerek Samanoğulları Devleti'ni yıkmıştır Gazneliler ile Ceyhun nehri sınır olarak belirlenmiştir


-Devlet 1042 yılında hanedan içindeki kavgalar sonucunda Doğu ve Batı Karahanlı devletleri olarak ikiye bölünmüştür


-Batı Karahanlı Devleti; 1042-1212 yılları arasında hüküm sürmüş ve ilk başkenti Özkent olan devlet 1212 yılında Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır


-Önemli merkezleri ; Balagasun, Talas ve Kaşgar ve ilk hükümdarı Tamgaç Buğra Han olan Doğu Karahanlı Devleti ise 1211 yılında yıkılmıştır



Karahanlılarda Yönetim Terimleri


Tipin: Hükümdar oğlu


Muhtesib: Kadın


Tamgacı: Mühürdar


Ağıcı: Maliye işlerine bakan


Bitikçi: İç ve dış yazışmalara bakan


imga: Taşradaki gelir giderlere bakan(doğu karahanlılarda)


Amil: Taşradaki gelir giderlere bakan(batı karahanlılarda)


Kökyuk: Muhtar


Eşkinci: Ulaşım ve posta işlerine bakan



Karahanlı Hakanları


Bilge Hüsamettin(840-893)


Oğulcak Han ve Arslan Han (880-940)


Abdülkerim Satuk Buğra Han (940 - 955)


Baytaş Musa Han (955 - ?)


Nasr Bin Ali Han (? - 999) (Halife müslüman devlet olarak Karahanlıları tanıdı)


I Ahmed Han (999 - 1017)


Mansur Han (1017 - 1024)


II Ahmed Han (1024 - 1031)


Yusuf Han (1031 - 1032)


Süleyman Han (1032 - 1060)


Karahanlı Devleti, Aral Gölü'nden Batı Çin ve Moğolistan adacıklarına kadar uzanan bir coğrafyada hüküm sürmüştür ve sonradan Sivas'a taşındılar



Karahanlılar'ın Türk Tarihine Katkıları


-lk Müslüman Türk devletidir


-Tam anlamıyla Türk ulusal kimliğine sahiptir Türklerden başka boylar yoktur


-İlk Türk-İslam sentezi eserler ünlü kervansaraylar ortaya çıkmıştır


-Milli benliklerini korumak için Türkçeyi resmi dil olarak kullanmışlar, Uygur lehçesini geliştirip edebi eserler ortaya koymuşlardır: Divanı Lügait Türk, Kutadgu Bilig, Atabetül Hakayık, Divanı Hikmet


-Türklük bilinciyle hareket etmişlerdir


-Devlet yönetimi Göktürklerle aynıdır Batıyı değil Doğuyu yönetmek ayrıcalıktır Doğu hükümdarları Buğra; batı hükümdarları Arslan olarak adlandırılmıştır



Kültür ve Uygarlık


-Kaşgarlı Mahmut İslam'ın kabulü sonrasında Karahanlılar Arap abecesini benimsemişlerdir


-"Ribat" adı verilen kervansaraylar yapılmıştır Tuğla ve kerpiç ağırlıklı olduğu için günümüze enkazları kalmıştır Türk-İslam sentezi olarak Kümbetler ilk bu dönemde görülür


-Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig(Mutluluk Bilgisi), Kaşgarlı Mahmud'un Divanü Lügati't-Türk(Büyük Türk Sözlüğü), İmam-ı Ebü'l-Fütuh Abdülgafur'un Tarih-i Kaşgar(Kaşgar'ın Tarihi) adlı çalışmaları bu dönemin en önemli yapıtlarıdır


Ordu Yapısı


Ordu iki temel birimden oluşurdu:


1 Hassa Ordusu

2 Eyalet Ordusu


10 kişilik orduya otağ,100 kişilik orduya haly,1000 kişilik orduya subaşı denilirdi Mola yerlerine de "TOY" denilirdi