Kadeş Savaşı

kadeş savaşı kimler arasında yapılmıştır - kadeş savaşının sebepleri - kadeş savaşının sonuçlarıHitit ve Mısır devletleri arasında MÖ 1296 yılında yapılan savaş Bu savaş, Mısır ve Hitit devletlerinin birbirine denk duruma gelmesi ve iktisadi çıkarlarının Kuzey Suriye toprakları üzerinde birleşmesi yüzünden oldu Gerçekten Mısır’da Amenofis IV’ün ölümünden sonra Mısırlılarda, Suriye toprakları üstündeki geleneksel haklarını koruma düşüncesi uyandı Bu yüzden Sethos I, Suriye seferine başlamıştı


Öte yandan, Hitit devletinin de daha Murşiliş T zamanından beri Kuzey Suriye üstünde tarihi hakları olduğu bilinmektedir Bu durumda iki taraf için de amaç birdi Bu iki denk gücün çarpışması gerekli görünüyordu Kadeş savaşının ayrıntıları özellikle mısır belgelerinden öğrenilmektedir Mısır kaynaklarında bu komiyle ilgili iki metin ve birçok kabartma vardır Gerek metinler, gerek kabartmalar Ebu Simbel, Luksor ve Karnak tapınakları duvarlarına işlenmiştir


Mısır hiyeroglif yazısı ve mısır diliyle yazılı olan bu metinlerden uzun olanı şiir türündedir Kısa olanı ise olay ile ilgili küçük haberler verecek niteliktedir Kabartmalarda da aynı konu işlenir Bunlar kralın kumandanlarıyla konuşmasını gösteren bir sahneyle düşman saldırısına uğrayan Mısır karargâhını, nehrin öte tarafında ordusuyla birlikte duran Hitit kralın, bu yanda savaş arabası üzerinde duran firavunu, yürüyen Ptah ordusunu, elleri kesilmiş Hitit esirlerinin sayılmasını gösterir Kenarlarında bulunan yazılar tamamlayıcı bilgi vermektedir Ancak bütün bu kaynakların firavunun emri üzerine, tek taraflı bir görüşle yazıldığını unutmamak gerekir


Hitit kaynaklarına gelince, Kadeş savaşı hakkında Muvatalli zamanından kalma belge bulunamamıştır Yalnız Hattuşiliş IlI’ün bu savaşa katıldığını bildiren kısa bir kayıt ile, iştarmuva antlaşmasında bu konuyla ilgili bir satırlık yazı vardır Vasal beylerle yaptıkları savaşları bile uzun uzun anlatan Hitit kaynaklarının bu konuda susması, sonucun Hititler aleyhine olduğu düşüncesini uyandırmıştır Bu konuda ya yazılı belgelerin zamanımıza kadar gelmediği veya Muvatilli’nin ölümünden sonra çıkan karışıklıklar yüzünden onun yaptığı işlerin yazdırılamadığı varsayılabilir


Hititlerin yenilgileri yüzünden susmaları söz konusu değildir Mısır kaynaklarının gerçeği örtbas etmek istemelerine karşılık sonuç Hititlerin başarısını göstermektedir Nitekim saldıran taraf Mısır olduğu halde, savaşın sonucu mısır kuvvetinin böyle bir savaş için yetersiz olduğunu ortaya koymuştur Savaştan önce olduğu gibi, savaştan sonra da Amurru şehir devleti Hitit yönetimi altında kalmıştır


Her iki tarafın karşılıklı kuvvetlerine gelince, Ebu Simbel tapınağındaki tasvirlerde, Hitit kralının 8000 öncü, 9000 artçı olmak üzere 17000 piyade ve 4500 de savaş arabası olduğu yazılıdır Mısır kaynakları kendi kuvvetlerinin sayısını bildirmezler Ancak Mısır’da her biri bir ilâhın adını taşıyan dört kolordu vardı Bunlardan baştanrının adını taşıyan Amon kolordusuna Ramses II kumanda etmekteydi


Hitit kuvvetleri Kadeş (Tel Nebimend) yakınında mevzi aldılar Ramses de hükümdarlığının beşinci yılında nisan ayı sonlarına doğru Mısır’dan kalkarak Şabtuna’ya geldi Bu sırada Hitit ordusundan kaçmış olduklarını söyleyen iki asker yakalandı Gerçekte bunlar Hitit kralının fedaileriydi Bunlar firavunun uyruğu olmak isteyen Hitit kralının müttefikleri tarafından gönderildiklerini söylediler, sözlerine Hitit ordusunun Halep şehrinde bulunduğunu, Muvatalli’nin daha aşağıya inmeye korktuğunu da eklediler


Bu sözler Mısırlıların elde ettiği haberlere de uygundu Bunun üzerine Ramses, karargâhını bozarak Amon birliğiyle nehri geçti, Kadeş’e doğru yürüdü Ra, Ptah ve Sutekh kolorduları da firavunun ordusunu uzaktan izliyorlardı Bu sırada Muvatalli de ordusunu hemen nehrin doğusuna geçirince, Ramses, Kadeş’in batısından kuzeye doğru yürürken, Hitit orduları şehrin doğusundan güneye doğru ilerliyorlardı Böylece Amon ordusuyla arkadan gelmekte olan üç kolordu arasına Hitit savaş arabaları girmiş, mısır kuvvetleri birbirinden ayrılmıştı Bunu anlamayan Ramses, karargâhını şehrin kuzeyinde kurarak askerleri dinlenmeye bırakmıştı


Bu sırada alınan yeni bir haberle Hitit kralının şehrin arkasında olduğu öğrenildi Derhal savaş divanı toplanarak durum görüşüldü Hitit kuvvetlerinin nehir tarafında zayıf olduğu öğrenildi Bu noktadan yapılan bir çıkış hareketi üzerine Hititler şaşırdılar ve paniğe uğradılar Yine mısır belgelerine göre, tam bu sırada arkadaki ordular da yetişerek Hititleri tek bir insan kalmayıncaya kadar öldürdüler Ancak Mısırlıların kaybı da büyük oldu


Ramses’in geri kalan askerlerini Mısır’a götürebildiği için sevinçli olduğu, yazıtta okunmuştur Teb’de büyük bir zafer alayı hazırlanmıştı Ancak, mısır kaynaklarının Kadeş savaşı hakkında verdiği bu bilgi gerçeğe uymadığı için, öteki haberleri de bu açıdan değerlendirme gereği vardır Sonunda Amurru krallığı yine Hititlerde kalmıştı


Muvatalli’nin halefleri olan Hattuşil III ve Tudhalya IV’ün amurru krallarıyla yaptıkları antlaşmalar Hitit zaferinin en kesin belgesidir Bundan başka, Ramses’in Suriye seferini sürdürmesi de Hititleri yenemediğini gösterir Bu savaşların kaç yıl veya kaç sefer olduğu bilinmemektedir


Kadeş savaşı Ramses’in beşinci saltanat yılında (MÖ 1296) olmuştur İki devlet arasındaki büyük barışın ancak Ramses’in yirmi birinci yılında (MÖ 1280) yapıldığı düşünülürse, bu arada zaman zaman çarpışmaların olduğu anlaşılır Barış yapıldığı zaman Hitit devletinin başında Hattuşil III bulunuyordu Muvatalli’nin durumu açıkça bilinmemektedir, belki de bu seferde ölmüştür


alıntı