Safra Kesesi Taşları Kolesistit

Safra Kesesi Taşları
Anatomi
Karaciğer ve Safra Kesesinin anatomik konumu
Safra kesesi karaciğerin altındaki özel yerinde yerleşmiştirKaraciğer tarafından üretilen ( safra kesesi,safranın üretildiği yer değildir) sarı-yeşil renkli safrayı depolarYemekten sonra,safra kesesi ,safrayı ince barsağa salgılayarak yağların sindirimine yardımcı olur
Safra taşları;safra kesesi içinde oluşan kollesterol kristalleri, pigment materyallerinin yapışarak kümeler oluşturmuş halleridir
Safra Kesesi Taşları niçin oluşur?
Bazı safra bileşikleri (kollesterol gibi )safrada kolaylıkla çözünmezBileşikler çok fazla olduğu zaman ,çökerek sert kristaller oluştururlarBu yapılar birleşip yapışarak safra taşlarını oluştururlar
Tüm safra kesesi taşları aynı mıdır?
HayırFarklı safra taşları tipleri vardırSafra bileşimindeki çökelmeye yatkın maddelere bağlıdırKeza,taşların büyüklükleri ve şekli çeşitlidir
Safra taşlarının % 90ı Kollesterol safra taşlarıdırDiğerleri bilurubin safra taşlarıdır (Bazı kan erime hastalıklarında sıktır )
Kimlerde safra taşı sık olarak görülür?
Genellikle 4 F kuralı vardır ( Fatty,Fourty,Female,Fair )Sarışın (kumral) tenli,40 yaşını geçmiş,kilolu,çok doğum yapmış kadınlard daha sıktır
Safra Taşlarının belirtileri nelerdir?
Hiç bir belirti vermeyebilir(Asemptomatik safra taşları = Yaklaşık safra taşlarının % 80nini oluştururSessiz safra taşı adı verilir)Belirtileri arasında ; şiddetli karın ağrısı,bulantı-kusma (özellikle yağlı bir yemekten sonra oluşur )
Safra taşı kese dışına çıkıp safra yollarına düşmüşse ;bu belirtilere üşüme titreme,ateş,sarılık eklenebilir
Gaz ve hazımsızlık safra kesesi taşı ve safra kesesi hastalığı belirtisi değildir
Teşhis
Ultra sonografi ile kolayca teşhis konulur Genellikle başka bir problem araştırılırken tespit edilir
Tedavi
Sessiz taşlara tedavi gerekmez(Herhangi bir şikayet vermeyen taşlar)
Belirtiler görülen ,iltihaplanma görülen,hele hele sarılık meydana getirmiş safra kesesi taşları mutlaka alınmalıdır
2 yöntem vardır:
1-Açık safra kesesi ameliyatı :
Karında nispeten geniş bir kesi yapmak gerekirHastanede 5-7 gün kalmayı gerektirebilir
2-Laparoskopik Kolesistektomi:
Laparoskop denilen bir cihazla karında küçük bir delik açılarak safra kesesinin alaınmasıdırCerrah tüm işlemi bir TV monitoründen görürKarın adeleleri çok kesilmediğinden iyileşme süresi daha kısadır
Laparoskopik Safra Kesesi ameliyatı ve kullanılan video cihazı görülmektedir
Diğer tedavi yöntemleri :
Operasyona engel bir durum mevcutsa,hasta operasyonu kabul etmiyorsa ,taş uygunsa çözücü (eritici tedavi) denenebilir6 ay-1 yıl Tedavi sürer Tekrarlama şansı yüksektirEn iyi adaylar :Hafif belirtileri olan ve 15 cm den küçük safra taşları olan kireçlenme içermeyen taşları olan kişilerdir
Taş eritme tedavisindeki bir hastanın 6 aylık bir dönem içerisinde taşların yavaş yavaş eridiği gösterilmektedir
(Taş eritme tedavisi-bazı ciddi yan etkileri olduğundan- Yurdumuzda halen pek sık kullanılmaktadır)
ESWL ( Taş Kırma Tedavisi)
Ultra ses dalgası (ultrasonik) kullanılarak taşların parçalanmasına dayanırÇok sık kullanılmaz(bazı özelleşmiş merkezler dışında ) Birlikte safra taşı çözme tedavisi ( ilaç ) da verilir
(Taş kırma tedavisi-bazı ciddi yan etkileri olduğundan-Türkiyede pek sıklıkla kullanılmamaktadır)
Korunma
Şişmanlık risk faktörüdürKişiler ideal kilolarına getirmelidirDiğer yandan safra kesesi taşları için özel diyet yoktur
Akut Kolesistit
Alternatif isimler
Kolesistit akut , akut safra kesesi iltihabı , safra kesesi iltihabı
Tanım
Safra kesesinin akut iltihabıdır
Nedenleri,Görülme sıklığı,Risk faktörleri
Nedenleri : Safra taşları : vakaların % 90-95 inde Akalkülöz (taşsız) kolesistit : vakaların % 5 ini oluşturur Kalp cerrahisi, multipl travma gibi yağun stres drumlarında gelişir Safra kesesi duvarında iskemik hasar sözkonsudur Bakteriler Koledok tümör ve darlıkları İskemi Torsiyon
İnsidans / prevalans : Yaşla birlikte artar Safra kesesinde taş olanların yarısında yakınmalar ortaya çıkar
Yaş : 40-50 en sık
Cinsiyet : Kadınlarda erkeklerden iki kat daha sık görülmektedir
Risk faktörleri : Kalp cerrahisi Travma Safra yoları parazitleri Safra taşları
Belirtiler Asemptomatik ( belirtisiz ) kalabilir Karın ağrısı : ani başlar şiddetlidir; epigastrium veya sağ üst kadrandadır; bele, omuza veya sırta yayılır Tanı koydurucu şekli ise 2-3 dakikada bir gelen, 20 dakika kadar süren bilyer koliktir Bulantı ve kusma : yemeklerden 1-6 saat sonra gelir, 12 saat kadar sürer ; 2-3 günde bir tekrarlar Hafif veya orta derecede ateş yükselmesi Lokal hassasiyet Murphy belirtisi : bir yandan sağ üst kadran palpe edilirken, hastaya derin soluk alması söylenir Hasta ağrı nedeniyle soluğunu yarıda keser Vakaların % 5 inde safra kesesi palpe edilebilir
Tanı/Teşhis
Laboratuar : Lökositoz ( beyaz kan hücreleri artmıştır ) Karaciğer testleri genellikle anormal sonuç verir Serum amilazı yükselebilir
Görüntüleme : Ayakta direkt batın grafisi Ultrasonografi Oral kolesistografi Bilgisayarlı tomografi ERCP ( Endoskopik retrograd kolanjiopankreatografi ) PTC ( Perkütan transhepatik kolanjiografi ) HIDA ( 99 m TC iminodiasetikasit ) sintigrafisi : Akut kolesistitte % 97 oranda hassastır HIDA türevleri karaciğer hücreleri tarafından alınır ve safra ile atılır, safra kesesinde yoğunlaştırılır 1 saat içinde safra kesesinin görüntülenememesi akut kolesistit lehinedir Akalkülöz ( taşsız ) kolesistitte de anormal sonuç verir
Tedavi Akut kolesistitte öncelikle erken dönemde kolesistektomi ( safra kesesinin cerrahi olarak alınması ) Laparoskopik kolesistostomi yüksek riskli hastalarda görülür