Astımda Tanımdan Tanısına

Astımda Tanımdan Tanısına[/b]Prof Dr Bilun Gemicioğlu
(İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı)
Astım; mast hücreleri, eozinofiller ve T-lenfositler başta olmak üzere değişik hücrelerin rol oynadığı havayollarının kronik inflamatuvar bir hastalığıdır Duyarlı kişilerde hava yollarındaki bu inflamasyon, nöbetler şeklinde gelen öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum, göğüste sıkışma hissine neden olmaktadır ve yakınmalar özellikle gece ve sabaha karşı ortaya çıkmaktadır Hastada varolan bu semptomlar, diffüz hava yolu obstrüksiyonuna bağlıdır Havayolu obstrüksiyonu değişik derecelerde olup, genellikle reverzibldir ve spontan olarak ya da tedavi ile düzelebilir Ayrıca hava yollarındaki kronik inflamasyon hava yollarının değişik uyarılara karşı duyarlılığının artmasına, bir başka deyimle bronş hiperreaktivitesine neden olmaktadır Patogenetik, fonksiyonel ve kliniği geneliyle yansıtan bu tanımlamanın ayrıntılarına değinilerek, astım tanısına gidişte çeşitli yöntemlerin yeri ve değeri ortaya konmak istenmiş ve çeşitli astım klinik tanımlamaları irdelenmiştir
Astım epidemiyolojisi ülkeden ülkeye ve bölgeden bölgeye değişmektedir Avusturalya, Yeni Zellanda'da sıklık %15-20 gözlenirken, Güneydoğu Asya ülkeleri, Kuzey Amerika Kızılderilileri ve Eskimolarda %1'den az olarak bildirilmektedir Avrupa ülkelerindeki prevalans ise %5-10 arasında değişmektedir Ülkemizdeki çalışmalarda oranın %28 ile %98 arasında değiştiği saptanmıştır (1) Yüzdelerle ifade edilen bir sıklığa sahiptir Nitekim göğüs hastalıkları uzmanlarının bir ayda gördüğü hastaların %24'ünü, pratisyen hekimlerin gördükleri hastaların ise %5,8 astım hastalarının oluşturduğu belirtilmektedir (2) Ancak buna rağmen ülkemizdeki pratisyen hekimlerin %75'den azı tanı ile ilgili standart bilgilerin olduğuna ve tanı ie ilgili yeterince bilgiye sahip olduğuna inanmaktadır (2)Uzman hekimlerde ise aynı oranlar %75 ve %95'in altında kalmaktadır (2) Tanısında bu sonuçların gözlenmesi, tedavisinde daha kötülerini getirecektir Bu nedenle tanımı, patogenezi, tanısı, çeşitli klinik formları ve ayırıcı tanısı gözden geçirilecektir
1-TANIMI
Astım Yunanca soluksuzluk veya ağzı açık solumak sözlük anlamlarını taşır Hava yollarının anatomik ve fonksiyonel özellikleri bilinmezken çok önce farkedilerek bu adlandırma yapılmıştır Hipokrat astımda hava giriş ve çıkışını engelleyen çeşitli maddelerden söz etmiştir Yirminci yüzyılda solunum fizyolojisi bilimin gelişmesiyle astımda semptomlara neden olan temel fonksiyonel bozukluğun hava yollarının daralması olduğu anlaşılmıştır Buna göre tanımı hava yollarının kendiliğinden veya tedavi sonucunda değişebilen, yaygın daralmasıdır şeklinde belirtmiştir (3)
İmmünolojinin gelişmesiyle ve bronkoskopinin katkıları ile astım tanımı günümüzde şu şekildedir: Astım; mast hücreleri, eozinofiller ve T-lenfositler başta olmak üzere değişik hücrelerin rol oynadığı havayollarının kronik inflamatuvar bir hastalığıdır Duyarlı kişilerde hava yollarındaki bu inflamasyon, nöbetler şeklinde gelen öksürük, nefes darlığı, hışıltılı solunum, göğüste sıkışma hissine neden olmaktadır ve yakınmalar özellikle gece ve sabaha karşı ortaya çıkmaktadır Hastada varolan bu semptomlar, diffüz hava yolu obstrüksiyonuna bağlıdır Havayolu obstrüksiyonu değişik derecelerde olup, genellikle reverzibldir ve spontan olarak ya da tedavi ile düzelebilir Ayrıca hava yollarındaki kronik inflamasyon hava yollarının değişik uyarılara karşı duyarlılığının artmasına, bir başka deyimle bronş hiperreaktivitesine neden olmaktadır Sonuç olarak bronşial astım 3 özelliği ile tanımlanır:

Kronik hava yolu inflamasyonu
Bronş hiperreaktivitesi
Diffüz, reverzibl hava yolu obstrüksiyonu (1,3,4)
İçindekiler

Kaynak: toraksorgtr