Kadın Ve Erkek Üreme Anotami Ve Fizyolojisi - Kısırlık

KADINLARDA ÜREME SİSTEMİ

Kadınların üreme sistemi , tamamen vücudun içerisindedir ******, vücudun dış kısmından başlayarak rahmin (uterus) dışa açılma yeri olan rahim boynuna (serviks) uzanır Rahim ya da dölyatağı, bir armut büyüklüğünde olan ve döllenmiş yumurtanın içerisine yerleşerek geliştiği


, kaslardan yapılı bir organdır Rahmin içyüzü endometrium olarak adlandırılan ve gelişmekte olan bir embriyonun ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde kanlanan bir mukozayla örtülüdür

Rahmin yukarı bölümünde, her 2 tarafta yer alan fallop boruları (''tüpler''), arkaya ve aşağıya doğru giderek yumurtalıkların (over) yakınına kadar uzanır Yumurtalıklar, adlarından da anlaşılacağı gibi yumurtaları içeren, iki küçük kesedir Bir kadın doğduğu zaman her iki yumurtalığında toplam 400000 kadar olgunlaşmamış yumurta vardır

Adet Siklusu

Hormon düzeylerinin her ay gösterdiği değişiklikler olarak tanımlayabileceğimiz adet siklüsü, kadının üreme yeteneğinin en önemli bölümünü oluşturur Bu hormonlar, FSH (follikül stimülan hormon) ve LH (luteinizan hormon) olarak adlandırılır Adet siklusu, 3 fazda gerçekleşir:

1- Folliküler Faz

Folliküler faz sırasında FSH, sağ veya sol yumurtalıktaki folliküllerden birinin gelişmesini uyarır ve bu follikül yumurtlama (ovülasyon) öncesinde gelişen bir yumurtayı besler, Follikülden salgılanan estrojen adlı hormonun birçok işlevi vardır ve bunlardan biri de, rahim boynundaki (serviks) mukusun, adet siklüsü ortalarında değişiklik geçirerek erkeğin spermini alıp besleyecek nitelik kazanmasını sağlamaktır,

2- Ovülasyon Fazı

Adet siklusları tipik olarak 28 gün süren bir kadında ovülasyon fazı, yaklaşık 14 güne rastlar Kandaki LH düzeyinin aşırı yükselmesi, olgunlaşmış durumdaki yumurtanın over follikülünden serbest kalmasını sağlar (ovülasyon, yumurtlama) Serbest kalan yumurta, fallop borusuna girer ve erkeğin spermiyle döllenmeye hazır durumda, rahime doğru ilerler,

3- Luteal faz

Yumurtlama (ovülasyon) gerçekleştikten sonra içi boşalan follikül, korpus luteum adını alarak estrojen ve progesteron salgılamaya başlar Bunlar, endometriumun, döllenmiş yumurtanın yerleşerek gelişmesine olanak verecek şekilde gelişmesi ve bu durumunu koruması için gereken hormonlardır

Eğer yumurta döllenmezse korpus luteum, adet siklüsünün yaklaşık 26 günü dolayında faaliyetlerini, yani hormon salgılamayı durdurur Bu olay, endometriumun yüzeyel bölümünün parçalanarak adet kanaması adı altında vücut dışına atılmasına neden olur Döllenmemiş yumurta, adet kanaması sırasında vücut dışına atılır

Erkeğin üreme sistemi

Erkeğin üreme sisteminin bir bölümü vücut dışında, bir bölümü vücut içerisindedir

Testisler (erbezleri) skrotum (torba) adı verilen keseler içerisinde yer alır ve hem sperm, hem de erkeklerin cinsel karakteristiklerinin devamına yardımcı hormon olan testosteron yapar
Testislerde yapılan sperm, epididim adını alan ve spermleri depolayarak olgunlaşıncaya kadar besleyen organın kıvrımlı kanallarından geçer Olgunlaşan spermler, vas deferens adı verilen bir tüpten geçerek, olgunlaşmış spermleri depolamakla görevli, kese-biçimi 2 organ ola meni keselerine (seminal veziküller) geçer
Spermlerin oluşmaya başlamasıyla olgunlaşma arasında geçen süre, yaklaşık 72 gündür Erkek ejakülasyonu sırasında meni keselerinden çıkan sperm, prostat bezinden salgılanan koyu kıvamdaki salgıyla karışarak meni adlı sıvı meydana getirir ve spermleri taşıyan bu sıvı kadının ******sı içerisine bırakılır

Sperm yapılması (Spermatogenez)

Normal olgun spermlerin yapılması (spermatogenez), erkeğin döl yeteneğinin anahtarı konumundadır Sperm yapımı, FSH, LH ve testosteron hormonları tarafında gerçekleştirilir ve düzenlenir Erkeklerde hem FSH hem de LH testisleri etkiler ve FSH, Sertoli hücrelerinde sperm yapımını, LH ise Leydi hücrelerinin testosteron yapmasını uyarır

Sertoli hücrelerindeki olgunlaşmamış spermle yavaş yavaş gelişerek spermatozoon adı verilen olgun spermlere dönüşür Anca spermatozoonların hareket yeteneğini kazanabilmeleri için, epididimden geçmeleri gerekir Bu şekilde hareketlilik kazanan spermler ejakülasyon gerçekleşene kadar meni keselerinde saklanır

Erkeklerde döllenmeyi ve döl yeteneğini (fertilite) etkileyen faktörler Ejakülasyondan sonra spermler, kadının üreme yolunda canlılığını ve yumurtayı dölleme yeteneğini, 48-72 saat kadar devam ettirmektedir Ovülasyon (yumurtlama) günü dolayındaki her 2-3 günde bir cinsel ilişkide bulunulmasının, kadının gebe kalması açısından yeterli olma nedeni budur Döllenmede spermlerin hareketliliği, en az sayıları kadar önemli gözükmektedir; sperm sayısı düşük olan erkekler, spermlerinin hareket yeteneğinin mükemmel olması durumunda eşlerini gebe bırakabilmektedir Fertilizasyon şansı ayrıca, meni hacminden ve sperm biçiminden (morfolojisinden) de etkilenmektedir

Erkeğin döl yeteneği, spermlerin niteliği ve sayısının dışında torbalardaki varislerin (varikosel) varlığından da etkilenebilmektedir Varikosel, erkeklerde en sık karşılaştığımız infertilite (çocuk sahibi olamama) nedenlerinden biridir (Tablo 1) Üreme organlarındaki tıkanıklıklar, ejakülasyon zorlukları, çeşitli ilaçlar veya testis anormallikleri de erkeklerde infertilite nedeni olabilmektedir

İnsanlardaki döl yeteneği: Hassas bir fonksiyon

İnsanlardaki üreme sürecinin karışık olması nedeniyle, eşlerin çok büyük bölümünün herhangi bir zorlukla karşılaşmaksızın çocuk sahibi olabilmesi, adeta bir mucizedir Döllenme, doğanın, gerekli her faktörü aşırı miktarda sağlamasından yardım görür: Ortalama bir kadın, çocuk sahibi olabildiği yıllar boyunca yaklaşık 400 defa yumurtlar ve infertilite sorunu olmayan bir erkeğin bir tek ejakülasyonda boşalan meni sıvısında milyonlarca sperm vardır Ancak bu karmaşık olaylar dizisinde görülebilecek herhangi bir değişiklik ovülasyonu, gebe kalmayı veya gebeliği olumsuz yönde etkileyerek çiftin çocuk sahibi olamamasıyla sonuçlanabilir



Kaynak: Cinsel Sağlık