Anne Ölümleri

Anne Ölümleri

[/b]

Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı en son tanımlamaya
göre "Gebelik süresi ve yerleştiği yerden bağımsız
şekilde, gebelik, gebelik tarafından olumsuz yönde etkilenen
bir neden ya da bu durumun tedavisine bağlı olarak gebelik
sırasında ya da gebeliğin sonlanmasından sonraki ilk 42
günde görülen kadın ölümleri anne ölümü (maternal
mortalite) olarak tanımlanır Kaza sonucu olan ya da başka bir
hastalık ve duruma bağlı görülen ölümler anne ölümü
tanımlamasının dışında kalır

İstatistikler yapılırken anne ölümü ile ilgili bazı ek
tanımlamalar kullanılmaktadır


Maternal mortalite oranı: Her 100000
canlı doğumda görülen anne ölümlerinin
sayısıdır
Maternal mortalite hızı: Üreme
çağında olan (15-49 yaş arası) her 100000 kadın
için bir yıldaki anne ölüm sayısını gösterir Bu
sayı doğumu daha güvenli şartlarda gerçekleştirmek
ya da bir yılda görülen gebelik sayısını azaltmak
yoluyla düşürülebilir
Yaşam boyu risk: Bir kadının tüm
yaşamı boyunca anne ölümü ile karşılaşma riskini
gösterir


Karşılaşılan gerçek anne ölümlerini ölçmek ve
dokümente etmek çok kolay değildir Üreme çağındaki bir
kadının gebeliğe bağlı nedenlerle ölümü çok sık
karşılaşılan bir olay değildir Maternal mortalitenin çok
yüksek olduğu ülkelerde bile sayı genelde fazla değildir
Öte yandan özellikle kalmış bölgelerde ölümler
genelde hastane gibi sağlık merkezlerinde değil evlerde
olduğundan bu ölümlerin gebeliğe bağlı olduğunun
dokümente edilmesi genelde mümkün olmamaktadır Son olarak
ise yine kalmış bölgelerde ölümün gebeliğe veya kendi
kendine düşük yapma çabalarına bağlı olduğu, ölen
kişinin ailesi tarafından kasıtlı olarak saklanmaktadır

Bununla birlikte tüm dünyada anne ölümlerini saptamak ve
bunları engellemek için Birleşmiş Milletler ve diğer
gönüllü sivil toplum örgütlerinin büyük çabaları söz
konusudur

Maternal mortalite oranları dünyanın farklı bölgelerinde
büyük değişkenlik göstermektedir Bu konuda net sayılar
olmamakla birlikte Kuzey Amerika'da her 100000 canlı bebek
doğumunda yaşanan anne ölümü yaklaşık 12 iken, Afrikanın
Büyük Sahranın altında kalan kısmında bu sayı 1000
civarındadır Anne ölüm oranının en yüksek olduğu
ülkelerden birisi olan Zambiya'da her 100000 doğumda 1238
kadın yaşamını yitirmektedir

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve UNICEF'in 1995 yılı için
anne ölüm oranı tahmini şu şekildedir


*
Maternal
mortalite

(her 100000 doğumdaki anne ölümü)
Yaşam
boyu ölüm riski


Gelişmiş
ülkeler
12
4085


Gelişmekte
olan ülkeler
440
61



kalmış ülkeler (Afrika)
1000
16


Tüm
Dünya
400
75
Bu tablodan ortaya çıkan korkunç sonuç gelişmiş ülkede
her 4085 kadından birine karşılık Afrikadaki her 16
kadından birinin gebelik nedeni ile hayatını kaybedeceği
gerçeğidir

Aradaki bu yüksek farkın altında yatan en önemli neden
sosyoekonomik koşullardır Kadınların genel sağlık
durumunun yanısıra, yeterli sağlık hizmetine ulaşabilmeleri
ve bu hizmete ulaşmanın gerekliliğini anlayabilecek eğitim
düzeyine sahip olmaları çok önemlidir Devletlerin
bütçelerinden bu konuya ayırdıkları pay oranı da anne
ölümlerinin sıklığının belirlenmesinde rol oynayan bir
başka önemli faktördür Yine kalmış ülkelerde
kadınların gelişmiş ülkelere oranla doğum kontrol
yöntemlerini uygulama yüzdeleri ve buna bağlı olarak
yaşadıkları fazla sayıda gebelik ve doğum yüzyüze
kaldıkları riski büyük ölçüde arttırmaktadır Bu nedenle
kalmış ülkelerdeki kadınların yaşam boyu karşı
karşıya oldukları anne ölüm riski gelişmiş ülkelerdeki
hemcinslerine göre çok fazladır Bu tür bölgelerde yaşayan
kadınların gebeliğe bağlı nedenler ile yaşamlarını
kaybetme riskleri gelişmiş ülkedekilerle kıyaslandığında
yaklaşık 30 kat daha fazladır Amerika Birleşik
Devletleri'nde 1930 yılında her 100000 canlı doğum için 670
olan anne ölüm oranı 1990'lı yıllara gelindiğinde 7-12
düzeyine inmiştir

Anne ölümlerinin belki de en trajik yönü, bu ölümlerin
neredeyse yarısından fazlasının çok basit önlemler ile
engellenebilir olmasıdır Anne ölümlerinin nedenlerine
bakıldığında çok büyük bir kısmının altında
enfeksiyonlar, kan kaybı ve uygunsuz şartlarda yapılan doğum
ve düşük girişimleri yatmaktadır Bu faktörlerin tamamına
yakını yüksek teknoloji gerektirmeyen ekipman ve komplikasyon
ile başedebilecek ehliyet sahibi kişilerin doğuma katılması
ile engellenebilir Doğum hastane dışında bir yerde yapılsa
bile 30 dakika içinde antibiyotik, kan nakli ve acil sezaryen
olanaklarının bulunduğu bir kuruma naklin mümkün olması
halinde anne ölümleri çok büyük oranda azalacaktır Oysa
kalmış bölgelerde doğumların sadece %25'i tıbbi
personel tarafından gerçekleştirilmekte, kalan kadınlar
ise bu sağlık hizmetine ulaşma olanağından yoksun bir
şekilde bebeklerini dünyaya getirmektedirler Konu ile
ilgilenen sivil toplum örgütlerinin hedefi 2015 yılında bu
hizmeti tüm dünyada kadınların en az %90'ına
ulaştırabilmektir

Ülkemiz için bakıldığında ise, Sağlık
Bakanlığı'nın verilerine göre Türkiye'de yılda yaklaşık
2 milyon gebelik olduğu ve maalesef bu gebelerden 465000'inin
gebelikleri süresince hiç bakım almadığı 1998 Türkiye
Nüfus ve Sağlık Araştırmasında tespit edilmiştir Yine
aynı araştırmada son 5 yıldaki doğumların %267'sinin evde
ve %194'ünün sağlık personeli yardımı olmadan
gerçekleştiği belirlenmiştir Ülkemizde anne ölüm oranı
her 100000 canlı doğum için 492 iken yaşam boyu anne ölüm
riski 570 gebelikte birdir Yani Türkiye'de her 570 kadından
biri gebeliğe bağlı nedenler ile yaşamını yitirmektedir

Tüm dünyadaki anne ölüm nedenlerinin görülme sıklığı
şu şekildedir


Neden
%


Kanama
25


İndirekt nedenler (kalp
hastalığı vb)
20


Enfeksiyon
15


Uygunsuz kürtaj
13


Gebelik
toksemisi
12


Doğum komplikasyonu
8


Diğer nedenler
(emboli, dış gebelik vb)
7
Yaklaşık yarısı doğum sırasında olan ölümlerin üçte
biri çok basit bir şekilde önlenebilecek olan kanama nedeni
ile gerçekleşmektedir Hastanede olan doğumlarda ise kanamaya
bağlı anne ölüm oranı son derece düşüktür 1968-1992
yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde
görülen anne ölümleri incelendiğinde, kanamaya bağlı
ölümlerin oranı sadece %85 iken, her 10 ölümden 6'sı
enfeksiyon nedeniyle olmuştur Bu enfeksiyonların dörtte
üçü ise uygunsuz şartlarda ve yetkili olmayan kişilerce
yapılan kürtajlar ya da kadınların kendi kendilerine düşük
yaptırmaya çalışmaları nedeni ile yaşanmıştır

Anne ölüm nedenleri araştırmasında ölümlerin % 525
ünün yöredeki mevcut koşullarda, % 204 sinin gelişmiş
hastane koşullarında önlenebilir olduğu saptanmıştır

En az bunlar kadar acı olanı ülkemizde bebek ölüm
hızının da yüksek olmasıdır Doğan 1000 bebekten
yaklaşık 33 ü 1 yaşını tamamlamadan ölmektedirBebek
ölüm nedenleri içinde perinatal nedenler, zatürree ve ishal
gibi önlenebilir hastalıklar ilk sıralarda yer almaktadır
Her gün yaklaşık 133 bebek yaşamını kaybetmektedir

Sağlık Bakanlığı 2002 yılını anne ve çocuk
ölümlerini önleme yılı olarak kabul etmiş ve bu nedenle
"Ana ve Çocuk Ölümlerini Önleme Projesi" sini
geliştirmiştir

21 yüzyılı yaşarken "evde doğum yaparken
bebeğiyle birlikte öldü" gibi haberlerin hala daha
gazetelerin üçüncü sayfalarında yer alması üzücü olduğu
kadar düşündürücüdür

*

KAYNAKLAR


Atrash H, Maternal Mortality
Surveillance Presentation at the Safe Motherhood
Technical Consultation in Sri Lanka, 18-23 October 1997
Ayhan A, Bilgin F, Tuncer ZS, Tuncer R, Yanik A,
Kişnisçi HA Trends in maternal mortality at a
university hospital in TurkeyInt J Gynaecol Obstet 1994
Mar 44:223-8
Graham WJ and Campbell OMR Measuring maternal health:
Defining the issues London, London School of Hygiene and
Tropical Medicine, Maternal and Child Epidemiology Unit,
May 199142 p
http://wwwdiegovtr/tkba/English_TKBA/t5htm
http://wwwsaglikgovtr/sb/defaultasp?sayfa=aramadetay&id=15&kelime= anne%20ö lümü&page=http://wwwunfpaorg/rh/mothers/statsbycountryhtmhttp://wwwunorgtr/who/bulten/turk/bul7cocukolumhtm
Maternal Health Around the World" poster World
Health Organization and the World Bank 1997
Maternal Mortality in 1995-* Estimates
developed by WHO, UNICEF, UNFPA
National Center for Health Statistics Vital statistics
of the United States Vol II -- mortality Part A
Hyattsville, Maryland: US Department of Health and Human
Services, Public Health Service, CDC, 1967-1992
The WHO International Classification of Diseases, 10th
Revision, WHO, 1992
UNICEF/WHO/UNFPA, Guidelines for Monitoring the
Availability and Use of Obstetric Services, October 1997Vork FC, Kyanamina S, van Roosmalen J Maternal mortality
in rural Zambia Acta Obstet Gynecol Scand 1997 Aug
76:646-50
WHO/UNICEF, Revised 1990 Estimates of Maternal Mortality:
A New Approach by WHO and UNICEF WHO, Geneva, April
1996


*

[/b]


Kaynak: DrAlper Mumcu

Anne Ölümleri

[/b]

Dünya Sağlık Örgütünün yaptığı en son tanımlamaya
göre "Gebelik süresi ve yerleştiği yerden bağımsız
şekilde, gebelik, gebelik tarafından olumsuz yönde etkilenen
bir neden ya da bu durumun tedavisine bağlı olarak gebelik
sırasında ya da gebeliğin sonlanmasından sonraki ilk 42
günde görülen kadın ölümleri anne ölümü (maternal
mortalite) olarak tanımlanır Kaza sonucu olan ya da başka bir
hastalık ve duruma bağlı görülen ölümler anne ölümü
tanımlamasının dışında kalır

İstatistikler yapılırken anne ölümü ile ilgili bazı ek
tanımlamalar kullanılmaktadır


Maternal mortalite oranı: Her 100000
canlı doğumda görülen anne ölümlerinin
sayısıdır
Maternal mortalite hızı: Üreme
çağında olan (15-49 yaş arası) her 100000 kadın
için bir yıldaki anne ölüm sayısını gösterir Bu
sayı doğumu daha güvenli şartlarda gerçekleştirmek
ya da bir yılda görülen gebelik sayısını azaltmak
yoluyla düşürülebilir
Yaşam boyu risk: Bir kadının tüm
yaşamı boyunca anne ölümü ile karşılaşma riskini
gösterir


Karşılaşılan gerçek anne ölümlerini ölçmek ve
dokümente etmek çok kolay değildir Üreme çağındaki bir
kadının gebeliğe bağlı nedenlerle ölümü çok sık
karşılaşılan bir olay değildir Maternal mortalitenin çok
yüksek olduğu ülkelerde bile sayı genelde fazla değildir
Öte yandan özellikle kalmış bölgelerde ölümler
genelde hastane gibi sağlık merkezlerinde değil evlerde
olduğundan bu ölümlerin gebeliğe bağlı olduğunun
dokümente edilmesi genelde mümkün olmamaktadır Son olarak
ise yine kalmış bölgelerde ölümün gebeliğe veya kendi
kendine düşük yapma çabalarına bağlı olduğu, ölen
kişinin ailesi tarafından kasıtlı olarak saklanmaktadır

Bununla birlikte tüm dünyada anne ölümlerini saptamak ve
bunları engellemek için Birleşmiş Milletler ve diğer
gönüllü sivil toplum örgütlerinin büyük çabaları söz
konusudur

Maternal mortalite oranları dünyanın farklı bölgelerinde
büyük değişkenlik göstermektedir Bu konuda net sayılar
olmamakla birlikte Kuzey Amerika'da her 100000 canlı bebek
doğumunda yaşanan anne ölümü yaklaşık 12 iken, Afrikanın
Büyük Sahranın altında kalan kısmında bu sayı 1000
civarındadır Anne ölüm oranının en yüksek olduğu
ülkelerden birisi olan Zambiya'da her 100000 doğumda 1238
kadın yaşamını yitirmektedir

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve UNICEF'in 1995 yılı için
anne ölüm oranı tahmini şu şekildedir


*
Maternal
mortalite

(her 100000 doğumdaki anne ölümü)
Yaşam
boyu ölüm riski


Gelişmiş
ülkeler
12
4085


Gelişmekte
olan ülkeler
440
61



kalmış ülkeler (Afrika)
1000
16


Tüm
Dünya
400
75
Bu tablodan ortaya çıkan korkunç sonuç gelişmiş ülkede
her 4085 kadından birine karşılık Afrikadaki her 16
kadından birinin gebelik nedeni ile hayatını kaybedeceği
gerçeğidir

Aradaki bu yüksek farkın altında yatan en önemli neden
sosyoekonomik koşullardır Kadınların genel sağlık
durumunun yanısıra, yeterli sağlık hizmetine ulaşabilmeleri
ve bu hizmete ulaşmanın gerekliliğini anlayabilecek eğitim
düzeyine sahip olmaları çok önemlidir Devletlerin
bütçelerinden bu konuya ayırdıkları pay oranı da anne
ölümlerinin sıklığının belirlenmesinde rol oynayan bir
başka önemli faktördür Yine kalmış ülkelerde
kadınların gelişmiş ülkelere oranla doğum kontrol
yöntemlerini uygulama yüzdeleri ve buna bağlı olarak
yaşadıkları fazla sayıda gebelik ve doğum yüzyüze
kaldıkları riski büyük ölçüde arttırmaktadır Bu nedenle
kalmış ülkelerdeki kadınların yaşam boyu karşı
karşıya oldukları anne ölüm riski gelişmiş ülkelerdeki
hemcinslerine göre çok fazladır Bu tür bölgelerde yaşayan
kadınların gebeliğe bağlı nedenler ile yaşamlarını
kaybetme riskleri gelişmiş ülkedekilerle kıyaslandığında
yaklaşık 30 kat daha fazladır Amerika Birleşik
Devletleri'nde 1930 yılında her 100000 canlı doğum için 670
olan anne ölüm oranı 1990'lı yıllara gelindiğinde 7-12
düzeyine inmiştir

Anne ölümlerinin belki de en trajik yönü, bu ölümlerin
neredeyse yarısından fazlasının çok basit önlemler ile
engellenebilir olmasıdır Anne ölümlerinin nedenlerine
bakıldığında çok büyük bir kısmının altında
enfeksiyonlar, kan kaybı ve uygunsuz şartlarda yapılan doğum
ve düşük girişimleri yatmaktadır Bu faktörlerin tamamına
yakını yüksek teknoloji gerektirmeyen ekipman ve komplikasyon
ile başedebilecek ehliyet sahibi kişilerin doğuma katılması
ile engellenebilir Doğum hastane dışında bir yerde yapılsa
bile 30 dakika içinde antibiyotik, kan nakli ve acil sezaryen
olanaklarının bulunduğu bir kuruma naklin mümkün olması
halinde anne ölümleri çok büyük oranda azalacaktır Oysa
kalmış bölgelerde doğumların sadece %25'i tıbbi
personel tarafından gerçekleştirilmekte, kalan kadınlar
ise bu sağlık hizmetine ulaşma olanağından yoksun bir
şekilde bebeklerini dünyaya getirmektedirler Konu ile
ilgilenen sivil toplum örgütlerinin hedefi 2015 yılında bu
hizmeti tüm dünyada kadınların en az %90'ına
ulaştırabilmektir

Ülkemiz için bakıldığında ise, Sağlık
Bakanlığı'nın verilerine göre Türkiye'de yılda yaklaşık
2 milyon gebelik olduğu ve maalesef bu gebelerden 465000'inin
gebelikleri süresince hiç bakım almadığı 1998 Türkiye
Nüfus ve Sağlık Araştırmasında tespit edilmiştir Yine
aynı araştırmada son 5 yıldaki doğumların %267'sinin evde
ve %194'ünün sağlık personeli yardımı olmadan
gerçekleştiği belirlenmiştir Ülkemizde anne ölüm oranı
her 100000 canlı doğum için 492 iken yaşam boyu anne ölüm
riski 570 gebelikte birdir Yani Türkiye'de her 570 kadından
biri gebeliğe bağlı nedenler ile yaşamını yitirmektedir

Tüm dünyadaki anne ölüm nedenlerinin görülme sıklığı
şu şekildedir


Neden
%


Kanama
25


İndirekt nedenler (kalp
hastalığı vb)
20


Enfeksiyon
15


Uygunsuz kürtaj
13


Gebelik
toksemisi
12


Doğum komplikasyonu
8


Diğer nedenler
(emboli, dış gebelik vb)
7
Yaklaşık yarısı doğum sırasında olan ölümlerin üçte
biri çok basit bir şekilde önlenebilecek olan kanama nedeni
ile gerçekleşmektedir Hastanede olan doğumlarda ise kanamaya
bağlı anne ölüm oranı son derece düşüktür 1968-1992
yılları arasında Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde
görülen anne ölümleri incelendiğinde, kanamaya bağlı
ölümlerin oranı sadece %85 iken, her 10 ölümden 6'sı
enfeksiyon nedeniyle olmuştur Bu enfeksiyonların dörtte
üçü ise uygunsuz şartlarda ve yetkili olmayan kişilerce
yapılan kürtajlar ya da kadınların kendi kendilerine düşük
yaptırmaya çalışmaları nedeni ile yaşanmıştır

Anne ölüm nedenleri araştırmasında ölümlerin % 525
ünün yöredeki mevcut koşullarda, % 204 sinin gelişmiş
hastane koşullarında önlenebilir olduğu saptanmıştır

En az bunlar kadar acı olanı ülkemizde bebek ölüm
hızının da yüksek olmasıdır Doğan 1000 bebekten
yaklaşık 33 ü 1 yaşını tamamlamadan ölmektedirBebek
ölüm nedenleri içinde perinatal nedenler, zatürree ve ishal
gibi önlenebilir hastalıklar ilk sıralarda yer almaktadır
Her gün yaklaşık 133 bebek yaşamını kaybetmektedir

Sağlık Bakanlığı 2002 yılını anne ve çocuk
ölümlerini önleme yılı olarak kabul etmiş ve bu nedenle
"Ana ve Çocuk Ölümlerini Önleme Projesi" sini
geliştirmiştir

21 yüzyılı yaşarken "evde doğum yaparken
bebeğiyle birlikte öldü" gibi haberlerin hala daha
gazetelerin üçüncü sayfalarında yer alması üzücü olduğu
kadar düşündürücüdür

*

KAYNAKLAR


Atrash H, Maternal Mortality
Surveillance Presentation at the Safe Motherhood
Technical Consultation in Sri Lanka, 18-23 October 1997
Ayhan A, Bilgin F, Tuncer ZS, Tuncer R, Yanik A,
Kişnisçi HA Trends in maternal mortality at a
university hospital in TurkeyInt J Gynaecol Obstet 1994
Mar 44:223-8
Graham WJ and Campbell OMR Measuring maternal health:
Defining the issues London, London School of Hygiene and
Tropical Medicine, Maternal and Child Epidemiology Unit,
May 199142 p
http://wwwdiegovtr/tkba/English_TKBA/t5htm
http://wwwsaglikgovtr/sb/defaultasp?sayfa=aramadetay&id=15&kelime= anne%20ö lümü&page=http://wwwunfpaorg/rh/mothers/statsbycountryhtmhttp://wwwunorgtr/who/bulten/turk/bul7cocukolumhtm
Maternal Health Around the World" poster World
Health Organization and the World Bank 1997
Maternal Mortality in 1995-* Estimates
developed by WHO, UNICEF, UNFPA
National Center for Health Statistics Vital statistics
of the United States Vol II -- mortality Part A
Hyattsville, Maryland: US Department of Health and Human
Services, Public Health Service, CDC, 1967-1992
The WHO International Classification of Diseases, 10th
Revision, WHO, 1992
UNICEF/WHO/UNFPA, Guidelines for Monitoring the
Availability and Use of Obstetric Services, October 1997Vork FC, Kyanamina S, van Roosmalen J Maternal mortality
in rural Zambia Acta Obstet Gynecol Scand 1997 Aug
76:646-50
WHO/UNICEF, Revised 1990 Estimates of Maternal Mortality:
A New Approach by WHO and UNICEF WHO, Geneva, April
1996


*

[/b]


Kaynak: DrAlper Mumcu