Amenore ( Adet Görememe )

Amenore ( adet görememe )

Amenore ( adet görememe )




Bir kadının adet görebilmesi için vücudundaki 4 kompartmanın düzenli çalışması gerekir Bunlar
Kompartman 1
Rahim ve ******
Kompartman 2
Yumurtalıklar
Kompartman 3
Hipofiz bezi
Kompartman 4
Beyin (Hipotalamus)



Tanım
14 yaşına kadar meme büyümesi, tüylenme gibi sekonder **** karakterlerinin gelişmemesi veya 16 yaşına rağmen ilk adetin görülmemesi veya normal adet gören kadında 3 siklus boyunca adet olmaması amenore olarak adlandırılır Hayatında hiç adet görmemiş ise buna primer amenore, daha önceden düzenli adet gören kadında adetin kesilmesine de sekonder amenore adı verilir
Değerlendirme
Gerek primer gerekse sekonder amenore mutlaka araştırılması gerek önemli bir durumdur Amenore şikayeti ile gelen bir kadında ilk önce hormon testleri yapılmalıdır Burada Tiroid hormonları, prolaktin ve bazı kadınlık hormonlarına bakılır
İkinci adımda bir progesteron challange test (PCT) yapılır Bu testte kadına 5 gün süreyle progesteron hormonu verilir ve ilaş kesilir1 hafta içinde kanama olur ise vücütta yeterli miktarda östrojen var demektir östrojen varlığı anovülasyon tanısını yani yumurtlama olmaması tanısını koydurur Gebelik ya da yüksek miktarda erkeklik hormonu varlığında vücutta östrojen olmasına rağmen kanama olmaz Anovilasyon tanısı konduktan sonra bu teşhise yönelik tedavi protokollerinden biri seçilir
Eğer PCT ile kanama olmaz ise ya vücutta östrojen yetersizdir ya da kanama yollarında bir tıkanıklık vardır Bunu anlamak için östrojen ve progesteron siklik olarak verilir Bu tedavi sonucu kanama olursa bir sonraki aşamaya geçilir eğer bu tedavi ile kanama olmaz ise tıkanıklık düşünülür En sık sebep kürtaj sonrası meydana gelen yapışıklıklardır Tedavisi cerrahi işlemledir
Bir sonraki adımın amacı over ya da beyinde ki hormon salgılama merkezlerindeki defekti bulmaktırBu durumda gonadotropin ve östrojen değerlerine bakılırOver hormonları normal ve beyinden salgılanan hormonlar yüksek ise beyinde horman salgılayan bir kitle ya da yumurtalıklarda yetmezlik söz konusu olabilir Bu durum son derece nadir görülür Prematür over yetmezliği ya da yaygın adı ile erken menopoz son derece nadir görülen bir olaydır ve bağışıklık sistemi ile ilgili olabileceği düşünülmektedir Zaman zaman bu durumgeri dönüşümlü olabilir
Bazı durumlarda ise beyinden salgılanan gonadotropin adı verilen hormonlar normal düzeyde bulunabilir ancak bu hormonlar biyolojik olarak inaktif olduklarından yumurtalıkları uyaramazlar ve amenore ortaya çıkar
Eğer tüm tetkikler sonucu bir neticeye varılamıyor ise bu durumda hipotalamik amenoreden söz edilir Bu durumun kesin taanısı olanaksızdır Psikolojik faktörler, ani stres, üzüntü, ani kilo kaybı, yoğun egzersiz, hava değişimi gibi faktörler bu duruma yol açabilir
Kopmartmanlara göre amenore nedenleri
Kopmartman 1
Asherman sendromu: Geçirilmiş kürtajlara bağlı olarak rahim içinde yapışıklıklar olur ve amenore yanında normal fakat miktar olaarak azalmış adetler olabilirTedavisi olayın şiddetine göre değişir
Gelişim Bozuklukları: Müllerian agenez olarak da bilinir Burada gelişimsel olarak rahim, tüpler ve vajenin üst kısmı yoktur Vajen kör bir sonla noktalanırOver fonksiyonları normaldir ancak kanama olmaz
Androjen Duyarsızlığı, testiküler feminizasyon: Kişi genetik olarak erkektir ancak erkeklik hormonuna karşı duyarsızlık olduğundan kişinin batın içinde testisleri olmasına rağmen dış görünüşü kadın gibidirDurum fark edildiğinde testisler alınmalıdır
Kopmartpan 2
Turner Sendromu: Kişide genetik bir bozukluk vardır 46 yerine 45 kromozom bulunur
Gonadal agenez: Kişide overler gelişmemiştir
Resiztant over sendromu: Kişide over olmasına rağmen bu hormonlara karşı dirençlidir
Prematür over yetmezliği: Erken menopoz olarak da bilinir
Radyasyon ve kemoterapi: Tedavilere bağlı olarak overler fonksiyonlarını yitirir
Kopmartman 3
Hipofiz tümörü: Hipofiz bezinden kaynaklanan bir tümör nedeni ile hormonal düzen bozulur En sık prolaktinom görülür Burada süt hormonu olan prolaktinom fazla miktarda salgılanır ve bu diğer hormonların salınımını bozacağından adet düzenini bozar ve kısırlığa sebep olabilir En sık bulgu memelerden kendiliğinden süt gelmesidirEğer tümör 10 mm'den büyükse cerrahi gerekebilir Diğer durumlarda ilaç tedavisi yeterli olur
Sheehan Sendromu: Doğum sonrası kanamaya bağlı olarak hipofiz bezinde enfarktüs olur ve hormon salgılanması bozulur
Kopmartman 4
Hipotalamik amenore: Daha öncede belirtildiği gibi stres, üzüntü, kilo değişimi gibi nedenlere bağşı olarak görülü