Duyguları Tanıma Ve Öfke Kontrolü

Duygularla Yüzlesmek
Yorgunluk, öfke, mutluluk, endise, korku, çilginlik gibi birçok duygu gün boyu bizimledir çogu kez bu duygu¬lar herhangi bir sey düsünmeden olusuverir Her yastaki çocugunuzla 'duygularla yüzlesmek' oyunu oynayarak onlara duygularini teshis ve ifade etmekte yardimci olun Kâgit kalem alarak resim çizmeye hazirlanin Herkes kendi yüzünü simgeleyen bir daire çizsin O gün hissettigi bir duyguyu dairenin içinde resimlesin Herkes bitirdikten sonra birbirinize resim¬lerinizi göstererek o duyguyu yaratan olayi paylasin Baskalarinin duygulari hakkinda ne kadar çok sey din¬lersek, hem kendimizi hem de birlikte yasadigimiz insanlari daha iyi taniriz


Ruh Halini Belirlemek
Bir duygu 15 ile 30 saniye içinde gelir ve gider, oysa bir ruh hali günlerce sürebilir Herkes moralin iyi ya da kötü olmasinin ne anlama geldigim bilir Ancak ruh halimizin etrafimizdaki insanlari nasil etkiledigini her zaman anlamayiz Bu, fiilen evde iyi ya da kötü bir havanin esmesine yol açar önce moralin kötü, sonra da iyi oldugu bir ruh hali piyesi oynayin çalar saati on bes dakika sonraya kurun ve herkes morali bozukmus gibi rol yapsin: Düsünceli, dik basli, saldirgan, içine kapanmis, süngüsü düsmüs, küskün ve hakli Saat çalar çalmaz, bu kez on bes dakika herkes morali iyiymis rolünü oynasin: Yardimsever, dikkatli, cömert, tatli, mutlu, özenli, enerjik, hosnut ve sabirli Bu ruh halini olustururken neler hissedildigi üzerine tartisin Sonra da farkli ruh hallerinin baskalarinda hangi duygulara yol açtigini konusun
öfkeyi Yönetmek
çocuk kizdigi zaman intikam almak isteyebilir Bu nor¬mal bir duygudur O halde çocugunuzu bu duygudan barisçi bir sekilde kurtulmasi için neden tesvik etmiyor¬sunuz? Bir kâgit parçasi verin; üzerine o isi yapan kisinin neyi hak ettigini yazsin Bitince çocuk yazdiklarini yüksek sesle okusun Genellikle cezanin agirligi karsisinda gülmeye baslayacaktir Hiddeti geçtikten bir süre sonra, o kisiye karsi hissettiklerini hangi yollarla anlatabilecegini tartisin Anne ve babalar da kizar Ayni egzersizi yapabilirler, ama yazdiklarini yüksek sesle okumak yerine kâgidi parçalayarak atmalidirlar Sonra kizdiginiz kisiye neler hissettiginizi anlatin
Zor Duygulara Tepki Vermek
Deger verdigimiz birisini incinmis, kizgin ya da mutsuz gördügümüzde ifade ettigi duygu¬lari dinlemek yerine bunlari 'gidermek' ihti¬yaci duyariz Asagidaki oyun herkese dinle¬mekle 'gidermek' arasindaki farki göstere¬cektir Küçük kâgit parçalarinin bir yüzüne 'gider', öteki yüzüne de sunlari yazin:
Delilik etme
üzülme
Mutlu olmalisin
O kadar da kötü degil
Baska kâgit parçalari hazirlayin Bir yüzüne 'dinle', öteki yüzüne de sunu yazin:
Kizgin görünüyorsun
Endiseli oldugun izlenimi veriyorsun,öyle mi?Bu seni incitmis olmali Mutlu görünüyorsun Bu çok zor olmali
Kâgitlari katlayip bir sapkanin içine koyun Herkes bir kâgit seçsin ve okusun En yasli kisi, kizgin, endiseli ya da mutlu bir durum düsünüp anlatsin Kâgidinda söz konusu duru¬ma uygun bir sey yazan, söylesin Oyunu yöneten daha sonra yanitin ne olmasi gerek¬tigini ve 'gider' veya 'dinle' seçeneklerinin hangisinin o duruma uygun oldugunu açiklasin Herhangi bir durum olusturabilen, bunu açiklasin ve oyun devam etsin
Zorlu Duygulari Plastik Hamuruyla Disa Vurmak
Bir torba plastik hamuru satin alin Bu oyun hamuru en çilgin, en kizgin, en kiskanç duygularin ifade edilmesinde kullanilacaktir Bir parça plastik alin ve duygularinizi ifade eden herhangi bir sekil verin, sonra bunu sikin, vurun, ayaklarinizin altina alin, firlatip atin ya da üzerinde tepinin Caniniz isterse, bunlari yaparken sesler de çikarabilirsiniz Bir süre sonra gülmeye baslayacaksiniz çocuklar bunu bir kere yaptiktan sonra sizden gene plastik hamuru isterlerse, sasirmayin Plastigi sekillendiren ve sikistiran birisine katilmak ve duygularini ifade etmesini tesvik etmek de eglendiricidir Bu faaliyet, serbestçe dile getirildiginde, zor duygularin nasil olumlu duygulara dönüstürülebilecegini göstermektedir
Dogru Tepkiyi Vermek
Bizi yaralayan seyler hepimizin basina gelir;
bir seyler söylemek isteriz, ama nedense yapamayiz Herkes tepki göstermekte zor¬landigi bir olay düsünsün ya da böyle bir olayi tahayyül etsin, örnegin: Bir grup çocuk bana kötü bir ad takti; ögretmenin biri okul¬dan sonra beni cezaya birakti; patronum beni isten atti Herkes bu olayi bir kâgit parçasina yazsin, kâgidi katlayip bir sapkanin içine atsin Herkes sapkadan bir kâgit seçsin Sirayla herkes kâgitta yazili olani yüksek sesle okuyup bu durumda ne yapacagini söylesin Söyleyecek bir sey bulamayan yardim isteyebilir ve ötekiler fikir verebilir Belli bir duruma nasil tepki verildigini dinle¬mek çocugun benzer durumlardaki cesaretini artirir

Gözyasinin Faydalan
üzüntümüzü disa vurmanin en önemli araçlarindan birisi, aglamaktir Oysa insan¬lar çogu kez hassas görünmemek için aglamaktan korkar Erkek çocuklara sik sik sadece kizlarin agladigi söylenir Bu dogru degildir Aglamak da gülmek gibi herkesin yasaminin bir parçasidir Eger çocuk aglamanin kabul edilebilir bir sey oldugunu algilarsa, duygularini içine atacagina disa vurur Içinizden aglamak geldiginde, sakin öteki odaya kosmayin çocuklariniz agladiginizi görsün ve onlara niçin üzgün oldugunuzu anlatin Hem merhamet duy¬gusunu, hem de aglamanin kötü bir sey olmadigini ögreneceklerdir
Eglenceli Aksam Yemegi
Bir cuma günü aksam yemeginde herkesin o hafta içinde yasadigi duygularla ilgili sicak bir yarisma düzenleyin Bir duygu seçip herkese sorun: 'Bu hafta senin için en (eglenceli, korkunç, üzüntülü, kizdirici, mutlu, utanç verici) deneyim hangisiy¬di?' Herkes o haftayla ilgili gerçek bir öykü anlatsin Sonra aile fertleri her kategoride kimin kazandigini oylasin Cuma aksam yemeklerinde bu faaliyetin gelenek haline gelmesi, aile fertlerini hafta boyunca öykülerini iyi anlatabilmek için duygularina karsi daha dikkatli hale getirir Gelenegi sürdürdügünüzde, öykülerin de daha eglendirici hale gelecegini göreceksiniz
Utaniyorum
'Utanç' sözcügü küçük düsmek ya da sikinti duymakla karisik bir duygu yaratir Anne-babalar olarak çocuklarimizin kendilerinden utanmasini istemeyiz Onlarin yanlislarindan ögrenmesini ve bir dahaki sefere bir seyi daha dogru ya da farkli yapmayi kesfetmesini isteriz Suçluluk ve degersizlik yerine, yaptiklarini belirleme yön¬temleri tespit ederek kendilerini iyi hissetmelerine yardimci olmayi arzu ederiz Bu nedenle çocugunuz bir daha kardesinin ödevini berbat ettiginde, kazara bisikletiyle ara¬baniza çarptiginda, uzak durmasini söylediginiz sobada parmagini yaktiginda ya da okulda pantolonunu islattiginda ve yüzünde ya da davranislarinda utanç duydugunu hisset¬tiginizde, ona bir sey söylemeden duygularini ifade etme¬sine izin verin Durumu düzeltmek için neler yapabilecegini kendisi düsünsün Onu hâlâ sevdiginizi söyleyin
Aktif Dinleme
Bir ailede, bazi kisiler sorunlari çözerek ve tavsiyede bulunarak yararli olduklarini düsünür Gerçekte en büyük yardimi, sadece sorunu olan kisinin seçenekleri¬ni aktarirkenki duygularini dinlersek yapariz Bu bir dinleme egzersizidir Iki kisi olun Birisi iste, okulda, evdeki bir sorunu anlatsin öteki anlatilani dinlesin Dinleyen, duyduklarini tekrar etsin Sadece dinleyin, soru sormayin ve sadece duyduklarinizi aynen tekrar¬layin Tavsiyelerde bulunmayin ve çözüm önermeyin Konusmacinin kendi fikirlerini ifade edinceye kadar konusmasina izin verin Sonra roller degissin Birisinin sizden bir öneri bekledigini hissettiginizde yapilacak en iyi sey, ona tavsiye mi yoksa sadece dinlemenizi mi istedigini sormaktir
Basarisizlik Nedir?
Basarisizlik bir seyi istediginiz gibi yapamamak degildir Basarisizlik bir isi bozmak da
degildir Bu, hiçbir seyi dogru dürüst yapamama duygusudur ve basarinin tam tersidir
Günümüzde çocuklara konulan standartlar o kadar
yüksektir ki, bu çocuklarda yeteri kadar iyi olmadiklari duygusunu uyandiriyor çocugunuzun basarisizlik korkusuna kapilmadan deneme cesaretini bulmasi için ne yapmalisiniz? çocugunuzun yaptiklarini izleyin ve olumlu gördüklerinizi övün Davranislarinizla ona hayatin hem basarisizlik hem de basan içerdigini ögretebilirsiniz çocukluk birçok kez denemek ve her sefer tam becerememektir çocuklarin her seyde mükemmel olmalari beklen¬memelidir Bu açiklamalar yardimci olabilir, ancak çocugunuzu her zaman için basarisizlik duygusundan koruyamaz Basarisizlik hisseden çocugu, bu duygu-nun nasil oldugunu kendiniz hatirlayincaya kadar dinleyin Ondan sonra çocuk kendisini anladiginizi görecektir
öfkeyi Geride Birakmak
Kimi zaman öfkelenmek, 'öfkelenmemekten' daha kolaydir çocugunuza kendini yatistirmayi ögrenmesinde yardimci olun Herkes kizdigi ya da gücendigi birine bir mektup yazsin Ne hissediyorsa, kâgida döksün Korkmayin, bu mektubu hiç kimse okumayacaktir Bu sadece sizin için yazilmis bir mektuptur Yazma islemi için en az yirmi dakika verin Mektuplar bi¬tince, yazarlarini bir araya toplayin Herkes yazdigi mektubu parçalarken, zihninden bir seyi atma duygusunun ve sanisinin tadina varsin Parça parça kâgitlari bir yerde yakabilirsiniz de Kimi zaman sadece yazmak bile insanin kendini daha iyi hissetmesine yol açar ve hatta kimi zaman kötü duygular uçup gider çocuklarinizla bir kere bu faaliyeti yaptiktan sonra, birisine kizdiklarinda onlari tekrar ayni seyi yapmaya tesvik edin
Duygulan Dansla ifade Etmek
Mobilyalari bir kenara çekin ve bir yüzeyi darbuka olarak kullanin Herkes sirayla darbuka çalsin ve sirayla su duygulari ifade etmeye çalissin: Sevinç, incinme, aptallik, kasvet, öfke, gerginlik ve huzur Darbuka çalan hangi duyguyu çaldigim ilan eder, ötekiler de vuruslara ayak uydurarak o duyguyu dans eder Herkese darbukayi çalma firsatini taniyin ki, mümkün olan bütün duygulari sirayla ifade etme olanagi bulabilsin
Korkuyorum
Her anne-baba çocugunun okul dönüsü sunlari söylerken hissettigi aciya kisisel olarak tanik olmustur: Okulun kabadayisi beni itip kakiyor, okula gitmekten korkuyorum; en iyi arkadasim hakkimda dedikodu yayiyor ve ben bir sey söylemekten korkuyorum; yarina bir ev ödevim var ve ben ödevi sinifin önünde okumaktan korkuyo¬rum çocuklarin da korkulari vardir çocugunuz korktugunda ona nasil yardim edebileceginize dair bazi önerilerde bulunalim:

Onlari dinleyin, korkularini anlamaya çalisin

Korkuyla bas edebilmek için bütün olasiliklari beyin firtinasiyla
siralayin Size söyledigi bütün fikirleri bir yere yazin ve bir plan
yaparak bunlar üzerinde konusun

Rol yapin çocuk kendisi olsun, siz de söz konusu olan kisi
olun, bakalim ne yapacak? Böylece çocuk korkuyla
yüzlesmeden önce deney yapma ve rahatlama firsatina kavusur

Korkuyla bas etmek üzere atacaklari adimlari destekleyin

Ona kendi hayatinizdan sizi korkutmus olan bir ani anlatin
Duygulari Renklerle ifade Etmek
Herkese renkli kalemler ve kâgit dagitin Herkes geçirdigi günü düsünsün Bir kalp, kare ya da baklava çerçevesi çizin Herkes bu çerçevelerin içine renkli kalemlerle o gün yasadigi duygulari ifade eden soyut sekiller ya da istedigini çizsin Rengi, sekli, hareketi ve çizgiyi kullanarak duygularini ifade etsin Herkes bitirdikten sonra, isterseniz resimler üzerinde bir sohbet baslatabilirsiniz
öfkenizi Anlamak
öfkeliyseniz, bu ardinda bir nedenin bulun¬dugu anlamina gelir Simdi öfkenin ardindaki sorunu kesfetmeyle ilgili bir yöntem söz konusu edilecek Ayri ayri arsiv kartlarina asagidaki cümleleri yazin:

Yapmak istemedigim bir seyi yapiyorum

Hoslanmadigim bir sey oluyor

Ihtiyaç duydugum bir seyi alamiyorum,
istemedigim bir seyi aliyorum

Yapmam gereken bir seyi yapmiyorum
Kartlari bir havlunun altina koyun Birinci kisi havlunun altindan bir problem karti seçip asagidaki üç soruyu cevaplasin:
1 Böyle düsündügünde neler hissediyorsun?
2 Bu senin basina gelirse, ne yaparsin?
3 Bu soruna bir örnek verebilir misin?
Bir sonraki kisi baska bir kart seçip ayni soru¬lan yanitlasin çogu kez öfkemizin nedeninin bir baskasi oldugunu düsünürüz Ancak bir kere öfkenin bir sorunun göstergesi oldugunu görürsek, o zaman bir an için durup sorunun ne oldugunu arastirmaya baslarizKaynak: 365 öneri- çocuklarinizi yetistirmenize yardimci olacak yöntemler / Sheila Ellison-Barbara Ann Barnett